Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin demarkasiyası zamanı yaranmış problem iki dövlətin hüdudlarından kənara çıxıb. Bu məsələ ABŞ, Fransa və Rusiya kimi ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədr ölkələrinin müzakirə mövzusuna çevrilib.
Ermənistan Azərbaycanın öz sərhədlərini bərpa etmə prosesini dövlət sərhədlərini pozma kimi qələmə verib. Ermənilər bütün dünyaya Azərbaycan ordusunun Ermənistan sərhədlərinə daxil olduğu barədə car çəkirlər.
Problem ilə bağlı ABŞ Prezidentinin milli təhlükəsizlik məsələləri üzrə məsləhətçisi Cek Sallivan dünən Ermənistanın Baş naziri səlahiyyətlərini icra edən Nikol Paşinyana zəng edib. O, sərhəddə baş verən hərbi hərəkətləri təxribatçı və məsuliyyətsiz addımlar kimi ifadə edib.
Daha sonra ABŞ Prezidentinin müşaviri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə zəng edib. Sallivan dövlət başçısı ilə sərhəddə baş verən hadisələri müzakirə edib. Mətbuatda verilən məlumata görə, zəng zamanı problemin çıxış yolu kimi danışıqların başlanılması məsləhət görülüb.
Baş verən hadisələrin çərçivəsində Cənubi Qafqazda Qərbin fəaliyyətinin artması və onun manevr imkanları maraq doğurur. Bundan başqa, Azərbaycanın yaranmış vəziyyətdə hansı addımlar ataraq öz maraqlarını qoruması da müzakirə mövzusuna çevrilib.
Eurasia Diary bu suallara cavab tapmaq üçün keçmiş xarici işlər naziri və politoloq Tofiq Zülfüqarovun şərhini alıb.
Politoloq, ABŞ Prezidentinin müşavirinin zənginin sadə izahı olduğunu bildirib: “Ermənistanda daxili böhran baş verir və onlar seçkilərə hazırlaşırlar. Bu seçkilərin əsas sualı isə Ermənistanın gələcək xarici siyasətinin hansı istiqamətdə olmasıdır. Yəni, onlar Qərb, yoxsa Rusiya istiqamətini seçəcəklər? Burada müxtəlif qüvvələr özünə uyğun siyasət aparmağa cəhdlər edir. Əslində, Qaragöl məsələsi texniki məsələdir. Amma erməni tərəfi buna həddən artıq informasiya və siyasi əhəmiyyət verməyə çalışır. Əsas məqsəd isə “Ermənistanın təhlükəsizliyini təmin edən kimdir” sualını gündəmə gətirməkdir”.
Politoloq bu sualın cavabının zənglərin coğrafiyasında olmasını hesab edir. Onun sözlərinə görə, Ermənistan Rusiyanın indiki mərhələdə, 44 günlük müharibə vaxtı kimi ermənilərin istədiyi qədər dəstək verməyəcəyini başa düşür.
“Rusiya Ermənistan cəmiyyətinin qərbyönümlü siyasətin tərəfdarı olduğunu anlayır. Bu baxımdan rusların əsas məqsədi Ermənistana lazım olduğunu sübut etməkdir. Amma nə dərəcədə? Siyasi prosesləri Azərbaycanla qarşıdurma dərəcəsinə, Türkiyə ilə işbirliyini pozmaq vəziyyətinə gətirmək mümkün deyil. Eyni zamanda, bu məsələni qabartmaq üçün bu proseslər baş verir. Digər tərəfdən isə Qərb ölkələri, xüsusən də ABŞ və Fransa istəyirlər ki, siyasi dəstəyi Ermənistana versinlər və qərbmeylli istiqaməti dəstəkləsinlər. Proseslər bu istiqamətdə inkişaf olunur. Hələlik onlar Azərbaycanın bəzi oyunçuların əlində olan vasitə olduğunu hesab edir. Lakin mən belə düşünmürəm, çünki Azərbaycanın əsas məqsədi öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmək, Ermənistanın bizim daxili işlərimizə müdaxiləsinin qarşısını almaqdır”, deyə Tofiq Zülfüqarov söyləyib.
Hal-hazırda Azərbaycan Prezidentinin müşaviri Hikmət Hacıyev NATO mənzil-qərargahında səfərdədir. Dünən isə ABŞ Prezidentinin müşaviri Cek Sallivan dövlət başçısına zəng edib. Keçmiş diplomat bu hadisələr arasında əlaqənin mövcud olmadığını diqqətə çatdırıb. O, bu cür ciddi məsələlərin köməkçilər səviyyəsində həll edilmədiyini vurğulayıb.
Politoloq Azərbaycanın məqsədlərinə toxunub: “Azərbaycanın əsas məqsədi budur ki, 10 noyabrda qəbul edilmiş müddəaların icrasını və Zəngəzur dəhlizinin açılmasını təmin etsin. Mənim mövqeyim isə Azərbaycanın Ermənistana rəsmi olaraq ərazi iddialarının irəli sürülməsidir. Bir neçə ayın ərzində biz gördük ki, Ermənistanın rəsmiləri, hərbçiləri və digər vətəndaşları daima Azərbaycanın sərhədlərini pozub Dağlıq Qarabağ bölgəsinə qeyri-qanuni səfərlər təşkil ediblər. Buna reaksiya verən yoxdur. Qərbin bəyanatların görmürük. Amma bizim bir iki əsgərin guya Ermənistan ərazisinə getməsinə toxunublar. Bu baxımdan onların reaksiyası adekvat deyil. Biz bunun qarşısını almalıyıq və hücum diplomatiyasına keçməliyik yəni ərazi iddialarını irəli sürüb Ermənistanın bizə qarşı siyasətini onlara qarşı təkrarlamalıyıq”.
Son hadisələr Cənubi Qafqaz regionunda Qərb ilə Rusiya arasında maraqlar toqquşmasının olduğunu göstərir. Keçmiş diplomat Azərbaycanın belə bir vəziyyətdə situasiyanın öz xeyrinə istifadə etməli olduğunu qeyd edib. O, bu toqquşmanın Azərbaycanın xeyrinə olduğuna bildirib: “Biz başa düşməliyik ki, var hədəf, var ona nail olmaq. Hədəf kimi mənim şübhəm yoxdur ki, Ermənistanda qərbyönümlü qüvvələr qalib gələcək. Rusiyanın qısa müddətdə Ermənistandan çəkilməsinə çalışacaq. Buna görə, orada qərbyönümlü siyasətin aparılması bizim xeyrimizədir. Çünki coğrafiya baxımından Ermənistanda bu cür siyasətin aparılması Türkiyəni ən vacib faktora cevirəcək. Amma bu vəziyyətə nail olmaq üçün isə uzun proseslər baş verməlidir”.
Politoloq yaranmış vəziyyətdə Zəngəzur koridorunun açılmasına nail olmaq üçün Azərbaycanın Ermənistana qarşı ərazi iddialarının qaldırmasının vacibliyini bildirib.
“Bu torpaqlar 100 il əvvəl qeyri-qanuni ermənilərə verilib və orada yaşayan həmyerlilərimiz etnik təmizləmələrə məruz qalıblar, heç bir azərbaycanlı qalmayıb. Biz onların hüquqlarının bərpası məsələsini qaldırmalıyıq, yəni əks-hücuma keçməliyik. Bu siyasətin bizim xeyrimizə olduğunu hesab edirəm. İnsanlar Qərbin indiki müxtəlif səviyyələrdə olan təzyiqi isə müvəqqətidir. Onlar real olaraq bizə qarşı heç nə edə bilməzlər. Çünki Ermənistan indiki mərhələdə hər gün bizim suveren hüquqlarmızı pozur, rəsmilər və qeyri-rəsmilər sərbəst olaraq o bölgələrə gedib-gəlirlər. Bu baxımdan sərhədlərin toxunulmazlığı suveren hüquqların pozulması və s. nəzərə alsaq, bunların Ermənistanın pozduğunu görəcəyik”, deyə Tofiq Zülfüqarov şərhini bitirib.
Ülvi Əhmədli
