Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Romada baş tutan iki günlük G-20 zirvə toplantısında iştirak edərək Qərb liderləri ilə mühüm görüşlər keçirib. Tədbir çərçivəsində Ərdoğanın bir çox liderlər, ilk növbədə ABŞ Prezidenti Co Baydenlə görüşü xüsusi maraq doğurub.

Qeyd edək ki, Ərdoğan-Bayden görüşü öncədən 20 dəqiqə nəzərdə tutulsa da, ili liderin danışığı 1 saat 10 dəqiqə davam edib. Liderlər F-16 qırıcı təyyarələrin Türkiyəyə satılması, Yaxın Şərqdəki problemlər, ABŞ-ın PKK, PYD, YPG terror təşkilatlatlarına verdiyi dəstəklə bağlı Türkiyənin narahatlığı, Cənubi Qafqazdakı vəziyyət və s. məsələləri müzakirə ediblər.  

Ərdoğan görüşdən sonrakı açıqlamasında “ABŞ-ın terror təşkilatına verdiyi dəstəyə görə təəssüfləndiyimizi bildirdik” deyə bildirib. 

[ABD'NİN YPG/PKK'YA DESTEĞİ]Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kendilerine bu desteklerle ilgili üzüntümüzü ilettik, bu desteklere yönelik NATO üyesi ülkeler olarak bunun bizde meydana getirdiği üzüntüleri ifade ettik. Bu konularda dayanışmamızı zedeleyecek adımlar olduğunu da söyledik. pic.twitter.com/TN8zR6GYT4

— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) October 31, 2021

ABŞ-ın terrorçu qüvvələrə açıq dəstəyini qınayan Türkiyə rəhbərliyi, bu məsələlərin iki ölkə arasında həmrəyliyə ciddi xələl gətirəcəyini bildirib. Prezident Ərdoğan həmçinin bunun gələcəkdə bu formada davam etməyəcəyinə ümid bəslədiyini deyib.   

Maraqlıdır ki, həm də Türkiyəyə qarşı döyüşən terrorçu qüvvələrə dəstək verın, həm də Türkiyəyə silah satan ABŞ yenə də özünün ikibaşlı oyununu davam etdirir. Belə ki, Co Bayden Türkiyəyə F-16 təyyarələrinin satışı ilə bağlı müsbət münasibət bildirib. 

Digər maraqlı məsələ isə Türkiyənin xəbərdarlığından sonra Vaşinqtonun özünü necə aparacağıdır. Ərdoğan, ABŞ-ın bundan sonra Türkiyənin terrorçu olaraq gördüyü qüvvələrə dəstək verməyəcəyinə ümid etdiyini bildirib. Əgər bunun əksi baş verərsə, Türkiyə və ABŞ arasında münasibətlərin necə inkişaf edəcəyi maraq doğurur? 

EDNEws.net yaranan suallarla bağlı Atlas Araşdırmalar Mərkəzində siyasi analitik Samir Hümbətovun şərhini alıb. 

“Təbii ki, Türkiyə ilk növbədə PKK, PYD və YPG kimi terror təşkilatlarını öz təhlükəsizliyi üçün böyük təhdid hesab edir. Bu səbəbdən də Türkiyə zaman-zaman öz sərhədləri xaricində bu terrorçu təşkilatlara qarşı ciddi mübarizə aparıb və hazırda da aparmaqdadır. Nə üçün məhz sərhədləri xaricində? Çünki ölkə daxilində həmin terrorçu şəbəkə demək olar ki, çökdürülüb və bu gün ölkə daxilində çox az sayda PKK terrorçusu qalıb.

Bəli, bu çox təəssüf doğuran haldır ki, bu gün adı gedən terror təşkilatları müxtəlif bəhanələrlə ABŞ tərəfindən silahlandırılır və digər logistik dəstək verilir. Bu fakt artıq Qərb mətbuatında da geniş işqılandırıldığı üçün hər kəsə məlumdur”.

Siyasi analitik o cümlədən Türkiyənin narahatlığı və ABŞ-a xəbərdarlığı barədə söz açıb. 

“Təbii ki, Türkiyə ABŞ-ın bu dəstəyindən olduqca narahatdır və məhz bu narahatçılıqdan dolayı Türkiyə ABŞ-a açıq şəkildə xəbərdarlıq edir. Türkiyə ilə ABŞ arasında uzun müddətdən bəri birgə münasibətlər mövcuddur. Hazırda münasibətlər nə qədər sərin olsa da, ABŞ Türkiyəni Yaxın Şərqdə özünün daim müttəfiqi hesab edib. Bu gün Ankaranın Vaşinqtona israrla xəbərdarlıq etməsinin səbəbi isə ABŞ-ın bu müttəfiqliyə xilaf çıxaraq daim həmin terror təşkilatlarından Türkiyəyə qarşı istifadə etməsidir. ABŞ hətta milyardlarla dollarlından keçərək terror təşkilatlarını silah və sursatla təmin edib.

“Həmyrəyliyə xələl gələ bilər” deyərkən əsas məsələ iki ölkənin NATO çərçivəsində əməkdaşlığından, eləcə də həm iqtisadi, həm də siyasi əlaqələrin inkişaf etdirilməsindəm söhbət gedir. Ümumiyyətlə Türkiyə ilə ABŞ arasında həm siyasi, həm də ticarət əlaqə olduqca böyükdür. Türkiyənin razılığı olmadan ABŞ-ın Yaxın Şərqdə mövcudluğu məsələsinin özü belə mümkün deyil. Çünki əvvəla ABŞ alternativ olaraq ərəb ölkələrinə güvənmir. Digər tərəfdən, ABŞ-ın İranla münasibətləri düşmənçilik həddindədir. Bu səbəbdən də ABŞ-ın regionda öz nüfuzunu qoruyub saxlamaq üçün yeganə müttəfiqi Türkiyədir. Və ABŞ vaxtilə 80 minə yaxın terrorçu üzvü olan təşkilatları çökdürən Türkiyə kimi müttəfiqini yaxşı tanıyır. 

Türkiyənin ABŞ-a qarşı atacağı addım müttəfiqlik münasibətlərini tam aşağı salmaq ola bilər və nəticədə ABŞ Yaxın Şərqə olan giriş qapısını öz əli ilə qapatmış ola bilər. Vaşinqton gələcəkdə Yaxın Şərqdən tamamən çəkilərək bölgənin xam neftindən məhrum ola bilər. Digər tərəfdən, regiondakı boşluqlar Çin və ya Rusiya tərəfindən doldurula bilər. Bu isə supergüc olmasına baxmayaraq, ABŞ üçün son dərəcə faciə ilə başa  çatar”.

Elnur Ənvəroğlu