Aşqabadda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev İran Prezidenti Seyid İbrahim Rəisi arasında Azərbaycan-İran-Türkmənistan qaz mübadiləsinə dair üçtərəfli saziş imzalandı. Sazişə əsasən Türkmənistan İran vasitəsilə Azərbaycana ildə 1,5-2 milyard kubmetrədək qaz göndərəcək. Bu ehtiyatla İranın şimalında yerləşən 5 şəhəri təbii qazla təmin ediləcək.

Beləliklə, cənub-şimal və cənub-qərb xətti ilə daşınmalar Bakının vasitəsilə həyata keçirilir. İran Azərbaycan, Azərbaycan isə Gürcüstan yolu ilə bu və digər ticarət əlaqələrini həyata keçirəcək. Ermənistan Zəngəzur dəhlizini açsa o da bundan faydalana bilər. Türkmən qazının nəqli həmçinin İranin Avropada diplomatik mövqeyinin güclənməsinə səbəb olacaq, dolayısı ilə İran Azərbaycan münasibətlərinin də yaxınlaşmasına gətirəcək, bu isə İranın Ermənistanla əlaqələrinə təsirsiz ötüşməyəcək.  

Bununla yanaşı, Aşqabad sazişi Azərbaycana təkcə İranla deyil, Avropayla da münasibətlərində buzların əriməsinə rəvac verir.

Sazişin Avropa Azərbaycan əlaqələrinə, Qarabağla bağlı sülh prosesinin tənzimlənməsinə təsiri ilə bağlı Cənubi Koreyanın Regionşünaslıq üzrə Hankuk Universitetinin professoru, politoloq Rövşən İbrahimov EDNews.net-ə açıqlama verib.

Politoloq qeyd edib ki, Avropa dövlətləri, Avropa İttifaqı və Avropa Şurasının hər birinə ayrı-ayrılıqda baxmaq lazımdır: “Çünki bütün Avropa ölkələri deyil, əsasən Fransa ermənipərəst mövqe tutub. Digər ölkələr daha tutarlı və ehtiyatlı hərəkət edirdilər. Fransa açıq şəkildə anti-Azərbaycan mövqedən çıxış edirdi. Hesab edirəm ki, Aşqabad bəyannaməsinin Avropa ilə münasibətlərə təsiri az olacaq. Bu, Azərbaycanın və üzv dövlətlərin Avropaya hər hansı bir mesaj çatdırılması üçün hazırlanmış bir sənəd deyil”.

Ekspertin sözlərinə görə, noyabrın 29-da Aşqabadda İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində imzalanmış yekun sənəddə Azərbaycan üçün iki müsbət məqam var: “Birincisi, həmin təşkilata üzv olan dövlətlər bu sənəddə Azərbaycanı 44 günlük müharibə nəticəsində qazandığı qələbə ilə təbrik ediblər və azad olunmuş torpaqların regionda, daha sonra əməkdaşlıqda və bu əməkdaşlığın inkişafında rol oynayacağını qeyd ediblər. Bundan əlavə, deyilənə görə sənəddə həm də Zəngəzur dəhlizi məsələsi yer alıb. Bu iki məqam Azərbaycan üçün müsbət rol oynayaraq vəziyyətin dəqiqləşdirilməsi və təsdiqlənməsi baxımdan önəmlidir. Həmin sənədə həm də İran imza atıb. İki dövlət arasında yaxın zamanlarda fikir ayrılığı yarandığını nəzərə alsaq, bu platforma çərçivəsində həmin fikir ayrılığı ortadan qalxıb”.

R. İbrahimov bildirib ki, bu bəyannamə sadəcə Azərbaycanın çoxşaxəli xarici siyasətinin bir istiqamətində Avrasiyanın müsəlman ölkələri ilə münasibətlərdə dayanışmanın nümayişinin nəticəsidir. İranla yanaşı, Ermənistanla eyni hərbi alyansa üzv olan Qazaxıstan, Tacikistan və Qırğızıstan öz növbəsində Azərbaycanın bu qələbəsinə fikir bildirməsi ayrılıqda müsbət bir hadisədir”. 

Gülnar Səlimova

Məqalə Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanmışdır

6.3.4. ictimai və dövlət maraqlarının müdafiəsi