Qarabağ müharibəsindən sonra dünyaya səs salan Türkiyənin “Bayraktar TB2” pilotsuz uçuş aparatları (PUA) bir çox ölkələrin ciddi marağına səbəb olub. Hətta vəziyyət o hala gəlib ki, bəzi dövlətlər “Bayraktar” əldə etməkdən ötrü öncədən əldə etdikləri razılaşmaları geri çevirmək məcburiyyətində qalıb.
Ötən gün yayılan məlumata görə, Rusiyadan 120 milyon dollar dəyərində 12 ədəd MİQ-29 qırıcı təyyarə almaq barədə razılaşma əldə edən İraq hökuməti, bu razılaşmadan imtina edərək “Bayraktar TB2” almaq qərarına gəlib. Hətta Rusiyadakı mənbələrin belə, təsdiq etdiyi məlumatda qeyd olunur ki, rəsmi Bağdadın bu qərarı hava məkanını gücləndirmək məqsədi daşıyır. Hazırda İraq hökuməti eyni məbləği xərcləyərək 20 ədəd “Bayraktar TB2” almaq niyyətindədir. İraq tərəfinin “Bayraktar”lardan xüsusilə Suriya ilə sərhədi havadan mühafizə etmək məqsədilə əldə etmək istədiyi bildirilir.
İraq hökumətinin belə bir seçim etməsi əslində Rusiya üçün də bir qədər gözlənilməz olub. Öncə Rusiya ilə sənəd imzalayan İraqın, sonradan fikrini dəyişərək Türkiyə dronlarına yönəlməsi həm də Türkiyəni Rusiya qarşısında maneə yaradan bir rəqibə çevirir. Belə bir durumda sual meydana gəlir: bu rəqabət Türkiyə ilə Rusiya arasındakı münasibətlərdə hansı nəticələrə səbəb olacaq?
Digər bir məsələ İraqın müştəri qismində nə dərəcədə etibarlı bir ticari tərəfdaş olmasıdır. Yəni, bu gün Rusiyaya üz çevirən İraq, sabah “Bayraktar”dan daha yaxşısını tapdıqda Türkiyəyə də eyni münasibəti göstərə bilərmi?
Məsələ ilə bağlı EDNews.net-ə açıqlama verən türkiyəli müstəqil siyasi analitik Göktuğ Çalışqan ilk öncə bununla bağlı səbəblərdən danışıb.
“İraqın sərbəst qərarlar verə biləcək bir dövlət olmadığı hamıya aşkardır. Hesab edirəm ki, Bağdadın Moskva ilə MİQ-29-larla əlaqədar bağladığı müqaviləni “Bayraktar TB2”yə görə ləğv etməsi ABŞ-la bağlıdır. Çünki ABŞ administrasiyası İraqın Rusiyadan istənilən növ silah almasına qarşıdır. Bu səbəbdən düşünürəm ki, İraq hökuməti ABŞ-ın diktəsi ilə Rusiya ilə müqaviləni pozub və “Bayraktar”ın alınmasına qərar verilib.
Qaldı ki, Rusiyanın Türkiyəyə qarşı münasibətinə, düşünürəm ki, İraqın Rusiya təyyarələrindən imtina edərək Türkiyədən pilotsuz təyyarələr alması iki ölkə arasında əlaqələrə ciddi təsir etməyəcək. Çünki bu vəziyyət həm də azad iqtisadiyyatla bağlıdır. Ümumilikdə götürəndə, İraq istədiyi yerdən silah ala bilər. Bu səbəbdən də vəziyyətin qısa və orta perspektivdə iki ölkə arasında münasibətlərə xələl gətirəcəyini düşünmürəm”.
Göktuğ Çalışqan İraqın etibar nöqteyi-nəzərdən dəyişkənliyi və bu dəyişkənliyin bir gün Türkiyəyə də toxunma ehtimalına toxunub.
“Az öncə qeyd etdiyim kimi, İraqın “Bayraktar” seçimi onun öz iradəsi deyil. Burada əsas təsiredici amil ABŞ-dır. Sərbəst bazar haqqında danışırıq. Düzdür, İraq sözdə müstəqildir və belə bir seçimdə sərbəst görünə bilər. Lakin bunu əminliklə deyərdim ki, İraqa qalsaydı, daha fərqli seçim edərdi.
Onu da qeyd etmək istərdim ki, ABŞ gələcəkdə “Bayraktar”dan daha yaxşı alternativ tapdığı zaman, bu, İraqın və digər dövlətlərin mövqeyində öz əksini tapacaq”.
Elnur Ənvəroğlu
