“Erməni cəmiyyətində Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı yanlış düşüncə formalaşdırılıb”. Bunu Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan bildirib.

Qeyd edək ki, Nikol Paşinyan Ermənistan parlamentinin iclasında Dağlıq Qarabağın status məsələsinə yenidən toxunub. Paşinyana görə, erməni ictimaiyyəti status məsələsinin mahiyyətini hələdə düzgün anlamır.

“Erməni cəmiyyətində belə bir fikir formalaşıb ki, Dağlıq Qarabağın statusu Dağlıq Qarabağın müstəqilliyi deməkdir. Kimi deyir bunu? Əslində bu belə deyil. Dağlıq Qarabağ müstəqil olmaya da bilər. Bununla bağlı referendumun keçirilməsi özü bir tələ ola bilərdi. Ona görə ki, müharibədən qabaq danışıqlarda statusun müəyyən olunmasında Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı sakinlərinin də iştirak etməsi nəzərdə tutulmuşdu. Yəni, bu prosesdə Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icması da yer alacaqdı. O ki qaldı referenduma, danışıqlarda və rəsmi sənədlərdə Dağlıq Qarabağda referendumun keçiriləcəyi barədə heç bir razılıq olmayıb”.

Paşinyanın bu açıqlaması önəmli bir açıqlamadır. Bu açıqlamanı uzun müddət radikal millətçilik ideyası ilə beyinləri yuyulan erməni ictimaiyyətini qəflət yuxusundan oyatmaq kimi nəzərdə tutmaq olar. Lakin Ermənistan dövlət rəhbərinin bu açıqlamasının arxasında başqa məqsədlər də dayana bilər?

Məsələ ilə əlaqədar EDNews.net tanınmış politoloq Zərdüşt Əlizadən açıqlama alıb.

Məsələyə toxunan Zərdüşt Əlizadə Nikol Paşinyanın bu kimi açıqlamaları xüsusi məqsədlərə xidmət etdiyini hesab edib.

“Paşinyan addım-addım öz məqsədinə doğru gedir. Bu məqsəd nədən ibarətdir? Bu açıqlamalar ilə Paşinyan hakimiyyətini möhkəmləndirmək və siyasi rəqiblərini zəiflətməyə çalışır. Paşinyan ona qarşı olan müxalif qüvvələrin ideologiyasını şübhə altına alır və onların yanlışlığını tədricən erməni cəmiyyətinə anladır. Paşinyan Ermənistanda uzun müddət hakim kəsilmiş yanlış fikirlərin və düşüncələrin kökündən vurmaq niyyətindədir. Qaldı ki onun dediklərinə, onun sözlərində həqiqət var. Heç bir rəsmi sənəddə Dağlıq Qarabağın müstəqilliyi və müstəqilliyə doğru aparacaq referendum barəsində bir kəlmə söz yoxdur”.

Politoloq İkinci Qarabağ müharibəsindən qabaq ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri Azərbaycan və Ermənistan tərəfi arasında sülh prosesini gücləndirmək üçün hər iki tərəfə təkliflər irəli sürdüyünü qeyd edib.

“Xatırladaq ki, Minsk Qrupu Madrid prinsipləri adlı həll planı üzərində işləyirdi. Bu prinsiplər danışıqlarda və müzakirələrdə Ermənistan və Azərbaycan rəhbərliyinə təqdim olunub. Sənədin bəzi prinsiplərinə bir tərəf razı olurdusa, digər tərəf isə razılaşmırdı. Madrid prinsiplərinə görə, əvvəlcə beş rayon, sonra isə iki rayon Azərbaycana qaytaralacaqdı. Əvəzində isə Azərbaycan Dağlıq Qarabağda referendumun keçirilməsinə razılıq vermişdi. Ermənistanın sabiq hakimiyyəti də bu prinsiplərə müsbət mövqeyini bildirmişdi.

Azərbaycan danışıqlarda referenduma hə deyəndə onda Xarici İşlər naziri Elmar Məmmədyarov idi. Hesab edirəm ki, düzgün bir qərar deyildi. Buna nə üçün razılıq verildiyi hələdə dəqiq bilinmir. Ola bilsin, Azərbaycan tərəfi düşünürdü ki, Moskva Ermənistanın yeddi rayonu Azərbaycana qaytarmasına imkan verməyəcək. Qərb vasitəçilərinin xoşuna gəlməsi üçün referenduma razılıq verməsi ehtimalı ola bilər”.

Politoloq Minsk Qrupunun vasitəçiliyi ilə hər iki tərəf arasında danışıqlarda dünya təcrübəsinə əsaslanaraq referendumun yollarının müzakirə edildiyini bildirib: “Erməni tərəfi Azərbaycanın referenduma razılıq verməsinə çox sevinmişdi. Ona görə ki, o vaxt Qarabağda ermənilər əksəriyyət idi. Təbii ki, müstəqilliyə səs verəcəkdilər. Amma sonradan referendum məsələsini xırdalamağa başlayanda ermənilər həqiqi sifətlərini nümayiş etdirdilər. Çünki öz müqəddəratını təyin etmək hüququndan Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icması da istifadə etməli idi. Referendum bərabər və demokratik şəkildə keçirilməli idi. Əgər əksəriyyətə öz müqəddəratını təyin etmək hüququ verilirsə, bu hüquqdan mütləq azlıq da yararlanmalıdır. Referendum keçirilməmişdən qabaq Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı sakinləri öz yurd-yuvalarına qayıtmalı idi, sonra isə öz müqəddəratını ümumxalq səs verməsində müəyyən etməliydilər. Erməni tərəf bu məsələdə cığallıq edirdi. Ona görə ki, referendumda azərbaycanlılar Azərbaycan tərkibində yaşamağa səs verəcəklər, ermənilər isə müstəqil olmağa. Nəticədə isə xəritədə Dağlıq Qarabağ bölünüb olacaq aşsüzən. Belə olan halda referendum yolu müstəqil olmaq ideyası sıfıra enəcəkdi”.

Zərdüşt Əlizadə onu da vurğulayıb ki, indiki vəziyyətdə Qarabağda ermənilərə hər-hansı status verilməsindən söhbət gedə bilməz. Ermənilər yalnız Azərbaycan tərkibində etnik azlıq kimi yaşa bilərlər.

“Müharibə artıq gerçəkliyi dəyişib. 44 gün ərzində Ermənistan darmadağın olundu, Qarabağda qanunsuz erməni silahlı birləşmələri məhv oldu. Qarabağda yaşayan ermənilərin üçdə ikisi öz yerlərini tərk ediblər. Belə olan halda Qarabağda ermənilərə hər hansı status verilə bilməz. Azərbaycan Prezidenti çox doğru deyir ki, Qarabağın status məsələsi tarixə qovuşub. Qarabağda ermənilərə Azərbaycan vətəndaşları ilə bərabər hüquqlardan və imtiyazlardan istifadə etməsi üçün yalnız vətəndaşlıq statusu verilə bilər”.  

Sonda politoloq Paşinyanın açıqlmasını bu fikirlərlə əsaslandırıb:  “Paşinyan hazırki vəziyyəti çox yaxşı anlayır. Ona görə də xalqına başa salmağa çalışır ki, Qarabağ erməniləri heç vaxt müstəqillik əldə etməyəcəklər. Qarabağın statusundan danışmaq mənasızdır. Xalqına anlatmağa çalışır ki, ey cənablar, xanımlar  və bacılar Qarabağla bağlı yanlış fikirlərinizdən əl çəkin. Sizin düşündüyünüz kimi deyil. Qarabağın nə müstəqilliyi, nə də hər hansı bir statusu mümkün olmayacaq”.

Yunis Abdullayev

Məqalə Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanmışdır

6.3.4. ictimai və dövlət maraqlarının müdafiəsi;