Türkiyənin son dönəmdə regionda aktivləşməsi və Rusiya ilə qurduğu qarşılıqlı diplomatik münasibətlər Qərbin bərk qısqanclığına səbəb olub. Ötən ilin oktyabr ayından 40 ədəd F-16 qırıcılarının Türkiyəyə verilməsini ləngidən ABŞ, Türkiyə qarşısında şərtlər qoymağa başlayıb. Türkiyə ilə alqı-satqı məsələsini yenidən gündəmə gətirən ABŞ administrasiyası, F-16 qırıcılarının Türkiyəyə satışının ABŞ-ın milli təhlükəsizlik maraqlarına uyğun olacağına və eyni zamanda NATO-nun uzunmüddətli birliyinə xidmət edəcəyinə inandığını deyib. 

Qeyd edək ki, Rusiya ilə Ukrayna arasında davam edən müharibə zamanı Türkiyənin hər iki ölkə ilə qurduğu uğurlu diplomatik münasibətlər ABŞ Dövlət Departamentinin diqqətini xeyli çəkib. Əslində Türkiyə NATO üzvü olaraq onun qarşısında müəyyən öhdəlik olsa da, dövlət olaraq müstəqil siyasət aparma hüququna malikdir. Ankara Ağ Evi onun apardığı siyasətə qarışmamağa çağırır və ən yaxşı müttəfiq olaraq, Qərblə NATO çərçivəsində onunla əməkdaşlıq etməyini istəyir. 

Xatırladaq ki, Türkiyə bundan öncə də ABŞ-a 100-dən çox F-35 təyyarəsi sifariş etmək üçün müraciət edib. Lakin Türkiyə Rusiya ilə S-400 sövdələşməsini etdikdən sonra Vaşinqton Türkiyəni proqramdan xaric etdi və Türkiyənin bu siyasətini özlüyündə ədalətsiz adlandırdı. 

Martın 10-da Ərdoğanla Co Bayden arasında baş tutan telefon danışığından sonra, Türkiyə bir daha ABŞ-dan ölkənin müdafiə sənayesinə qarşı tətbiq etdiyi “ədalətsiz” sanksiyaları aradan qaldırmasını və satın ala bilmədiyi qırıcılar müqabilində ödədiyi 1.4 milyard dollar pulu geri tələb edib. 

Bəs, ABŞ bu barədə nə düşünür? Rəsmi Ankara istədiyini əldə etmək üçün Ağ Evə nəyi güzəşt etmək fikrindədir? 

Yaranan suallarla bağlı Türkiyədə fəaliyyət göstərən Qafqaz Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin (KAFKASSAM) rəhbəri Həsən Oqtay Ednews-a açıqlaması zamanı bildirib ki, Türkiyə 50 ildən artıqdır ki,  Avropa İttifaqına üzv olmağa çalışır. 

“Eyni zamanda Türkiyə yerləşdiyi coğrafiyanın geosiyasətinə görə şərq dünyası ilə yüksək səviyyədə təmasdadır. Bunun ən yaxşı nümunəsi son günlərdə Ukrayna-Rusiya böhranında Türkiyənin aparıcı roludur. 

Əslində Türkiyə post-Sovet məkanı və orada aparıcı olan Rusiya ilə sıx yaxın irtibatda olduğu üçün Qərbin hədəflərinə tuş gəlir. Lakin Türkiyə, eyni zamanda Qərblə müttəfiq olsa da ona bəzən yox demək ixtiyarına sahibdir. Bu etiraz həm də Rusiyaya da şamil edilir”. 

Həsən Oqtay həmçinin həm ABŞ-ın, həm də Aİ-nin yaxında Türkiyənin əvəzolunmaz bir tərəfdaş olduğunu anlayacağını deyib. 

“Bu Türkiyənin nüfuzu ilə həll olunacaq bir məsələdir. Mən düşünmürək ki, Türkiyə F-16 qırıcı təyyarələrini əldə etmək üçün ABŞ-a nədəsə güzəştə getsin. ABŞ son dönəmdə Türkiyənin Ukrayna-Rusiya münaqişəsindəki əvəzsiz rolunu gördü. Bu səbəbdən də həm ABŞ Dövlət Departamenti, həm də Konqres yaxın gələcəkdə Türkiyəni istədiyi F-16 və bütün hərbi sursatla təmin edəcək. Mən hətta deyərdim ki, ABŞ F-35 qırıcı təyyarələrini özü Türkiyəyə göndərəcək”. 

Elnur Ənvəroğlu