Paşinyanın çarəsizliyi, Baerbokun bacarıqsızlığı, mediator potensialı daşıyan Gürcüstan – ANALİTİKA

Analitika 15:30 06.11.2023

Ötən həftədən etibarən Cənubi Qafqaz regionunda bir neçə mühüm siyasi proseslər baş verib. İlk öncə baş verən ən mühüm proseslərin qısa icmalına və region ölkələrinin sülhə gedən yolda hansı addımları atdığına baxaq.

Ermənistanın çarəsizliyi...

Tbilisidə Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan baş nazirlərini görüşü keçirilib və görüş çərçivəsində sülh sazişi və regionun əmin – amanlığına dair bir sıra mühüm çıxışlar olub. 
Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın səsləndirdiyi fikirlər böyük marağa səbəb olub. Belə ki, erməni baş nazirinin “sülh kəsişməsi” adlı təqdim etdiyi layihə mediada böyük müzakirələrə yol açıb. O, bu layihənin əsas məqsədinin Ermənistan, Türkiyə, Azərbaycan və İran İslam Respublikası arasında avtomobil yollarının, dəmir yollarının, boru kəmərlərinin, kabellərin, elektrik xətlərinin təmiri, tikintisi və istismarı vasitəsilə kommunikasiyaların inkişafı olduğunu qeyd edib.

bf32dece3c-Pasinyanin-utopik-layihesi.jpg

Qeyd etmək yerinə düşər ki, bu N.Paşinyanın zaman – zaman səsləndirdiyi “armyanskiy perekrestok” – Ermənistan yol qovşağı ideyasının davamıdır. Bu da bariz olaraq onun göstəricisidir ki, baş nazir özünün və ölkəsinin siyasi çəkisini artırmağa cəhd göstərir. Bu cür addımlar nüfuz qazanmağa çalışan siyasətçilər tərəfindən dəfələrlə edilb. Vaxtilə yenicə vəzifəsini sonlandırmış Türkiyənin CHP rəhbəri K.Kılıçdaroğlu da bu cür yeni dəhliz formatı ilə çıxış etmişdi, hansı ki, burada da Azərbaycan yer almamaşdı və bu qalmaqal yaratmışdı. Ələxsus bu da bir alternativ yol kimi nüfuz qazanmaq məqsədi daşıyırdı. Paşinyanın da buna oxşar addımı konkret olaraq onun çarəsizliyini göstərir. Ona görə ki, Azərbaycanın illərdir təklif etdiyi və sülhə gedən yolda mühüm rol oynayan Zəngəzur dəhlizinin artıq Bakı hökümətinə cəlbedici gəlməməsini bəyan etməsi vəziyyəti dəyişdi. Bu da azmış kimi Ermənistanın regionda ən yaxın müttəfiqi olan İranın Azərbaycanın irəli sürdüyü nəqliyyat dəhlizinə maraq salması və əməkdaşlığa getməsi, Ermənistanı özünün təcrid edilməsinə yol açacacığını anladı. Lakin anlaya bilmədiyi məsələ ondan ibarətdir ki, Ermənistan bu cür təkliflərdən savayı olaraq sülhə, təhlükəsizliylə bağlı üzərinə olan öhdəlikləri ilk öncə yerinə yetirməlidir. Pozitiv irəliləyişlər görə bilərik, lakin atılan addımın region ölkələrinin yüksəliş çərçivəsində geri qalmamaq üçün atıldığını görmək olur. Paşinyan Avropaya  ikinci saxta “Saakaşvili” olmağa çalışır.

Vasitəçiliyə ən uyğun namizəd: Gürcüstan

Tbilisidə baş nazirlər arasında keçirilən görüş düşünürəm ki, yetərincə danışılmadı. Bu da əslində N.Paşinyan kimi Gürcüstanın özünə siyasi çəki qatmağa çalışmaq cəhdi idi, lakin daha uğurlu bir formatda. Regionda edilən təkliflər öz çeşidliliyindən heç də geri qalmır. Bütün irəli sürülən fikirlər ələxsus sülh sazişinin imzalanmasında mühüm ola biləcək təkliflərdi. Lakin 3+3 formatından savayı güclü bazaya sahib təklif olmayıb. Düzü o görüşdə də Gürcüstan iştirak etməkdən yayındı. Gürcüstan əslində Aİ – yə gedən yolda özünə siyasi bir çəki qazandırmaq üçün ilk öncə baş nazirlərlə görüş keçirdi. Bilir ki, Tbilisi də sülh sazişinin imzalanması üçün şərait yaradılsa və bunun həyata keçirilməsini bacara bilsə özünə güclü legitimlik qazandıracaq.

aQOafvwAqbA0JWt2wa2F.jpg
Maraqlı səslənə bilər, lakin regionda Gürcüstandan savayı mediator ola biləcək qüvvə yoxdur. Ona görə ki, İran, Türkiyə və Rusiya ölkələrinin hər birinin özünə qarşı müəyyən marağı var. Məsələn, Rusiyanın təqdim etdiyi təkliflər 2020 – ci ildən etibarən fundamental daəyişikliklərə getməyib. Gürcüstan isə regionda ola biləcək ən neytral qüvvədir. Həm Cənubi Qafqaz ölkələrinin ancaq özlərinin heç bir kənar qüvvə olmadan öz əmin – amanlıqlarını təmin etməsinə, həm də “Cənubi Qafqaz Evi” ideyasının gerçəkləşməsilə, dünyaya örnək ola bilmək fürsəti daşıyacaqlar. Ələxsus bura münaqişə zonasıdır və mediator qüvvə seçilərkən, regionda maraqları olub – olmadığına da nəzər yetirmək lazımdır. Bütün bu anlayışın əsas məğzi də bunun üzərinə qurulub. Hərçənd qeyd olunanlar “3+3” Formatı balanslı və güclü şəkildə baş tutarsa sıradan çıxarılmış olacaq.

ABŞ və Aİ – nin regionda müştəri təmsilçisi Almaniya...

Bildiyimiz kimi Almaniya XİN Anna Baerbok – un Azərbaycan və İrəvana 3 – 4 noyabr tarixlərində səfəri baş tutdu. Ukrayna müharibəsi başladığı gündən etibarən başda Almaniya olmaqla bütün Avropa öz nüfuzunu zədələyiblər. Avropanın böyük bir qismi “sənayesizləşmə”yə doğru gedirlər. Almaniya, ictimaiyyəti arasında narazılığa səbəb olan yaşıl siyasətlərin kor-koranə ideoloji təqibləri səbəbindən böyük enerji böhranı yaşayırlar. İndi də müvəqqəti olaraq regiondan Fransa gedib, yerinə Almaniya gəlib. Çox güman ki, əsl səbəb Azərbaycanın Almaniyanı enerji ilə təmin etmək istəyini və qabiliyyətini yoxlamaqdır.

c6f098c20137cf7245b25d883fa50449.jpg (mənbə: Yeni Musavat)

Ötən gün İrəvanda mətbuata çıxışı zamanı, Azərbaycana sanksiyalar tətbiqi ilə bağlı verilən suallara, biz buraya sülhü müzakirə etməyə gəlmişik deməsi də buna nümunədir. Lakin regionda mediator ola biləcək qüvvəni daşımırlar. Nəticə etibarı ilə Almaniyanın bütün siyasi fəaliyyətinə elə Aİ – də baxır. Buna ən bariz nümunə isə xanıım Baerbok – un ötən gün Ceyhun Bayramovla mətbuata çıxışı zamanı Azərbaycan şəhərləri Xankəndi və Şuşanın qondarma rejimin adları ilə səsləndirməsi idi. Ona görə də mediatorluq planları ilə gəldikdə çalışıb gəlmək lazımdır. Ələxsus Ukraynanın “Naftoqaz” şirkəti, “Qazprom”la Aİ-yə qaz tranziti üzrə müqavilənin müddəti 2024-cü ilin sonunda başa çatdıqdan sonra şirkətlə müqaviləni uzatmayacağını bildirməsi görünür Avropanı çətin vəziyyətə salıb. Bu da, Baerbok – un sülh sazişinə “vasitəçi” kimi zühur etməsinə səbəb yaradıb. Onlar qaz əməkdaşlığına gəldiklərini bəyan etməkdən çəkiniblər.

Əkbər Novruz

1c3d6b1a-f4f4-436d-b486-31925218b922.jpg

“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi

Xəbər xətti

"Bakı ilə dialoqda vasitəçilərə ehtiyac yoxdur"
09:12 09.05.2025
“Sülhün kökləri” Təşkilatı “Sülh Yürüşü” təşkil edəcək
16:31 08.05.2025
ANAMA yanında İctimai Şuranın üzvləri regiona səfər ediblər
16:03 08.05.2025
"1948-ci ildən bəri Şri-Lanka rəhbərləri etnik münaqişəni “ötürmə” vasitəsinə çeviriblər"
15:21 08.05.2025
Laçında “Heydər Əliyev – Müstəqillik, Suverenlik və Şanlı Zəfər” mövzusunda konfrans keçirilib
12:52 08.05.2025
Sabah 30 dərəcə isti olacaq
12:44 08.05.2025
“Turkish Airlines” Pakistana uçuşları ləğv edib
12:41 08.05.2025
Livanda Azərbaycan Evi açılıb
12:32 08.05.2025
Əminə Ərdoğan “Beynəlxalq İslam Sənətləri” sərgisində Azərbaycan stendini ziyarət edib
12:29 08.05.2025
Ukrayna Prezidenti Anım və İkinci Dünya müharibəsində Qələbə Günü münasibətilə xalqa müraciət edib
12:15 08.05.2025
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümü Berlində qeyd edilib
12:08 08.05.2025
Qaxda silah-sursat aşkarlanıb
12:05 08.05.2025
Bu gün Avropa Liqasında finalçılar bəlli olacaq
12:02 08.05.2025
Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası "Sən elə bir zirvəsən" adlı tədbir təşkil edib
11:57 08.05.2025
Pakistanın hava limanı yaxınlığında partlayışlar baş verib
11:52 08.05.2025
"Vyetnam Azərbaycan ilə əməkdaşlığı özünün strateji-siyasi xətti hesab edir"
11:47 08.05.2025
CNN: Hindistan və Pakistan arasında son illərin ən böyük hava döyüşü baş verib
11:35 08.05.2025
Azərbaycanın və Vyetnamın dövlət başçıları mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
11:32 08.05.2025
Putinlə Szinpin arasında görüş başladı
11:28 08.05.2025
Azərbaycan və Almaniya arxeoloqları Ağalıqtəpə yaşayış yerində tədqiqat aparıblar
11:23 08.05.2025
Bakıda “Kənddən Şəhərə” həftəsonu yarmarkası təşkil olunacaq
11:20 08.05.2025
Qubada II Beynəlxalq folklor rəqs və yaradıcılıq festivalından
11:11 08.05.2025
Azərbaycan və Vyetnam arasında Biznes Şura yaradılır
11:06 08.05.2025
Bu gün görkəmli bəstəkar Soltan Hacıbəyovun doğum günüdür
11:02 08.05.2025
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
11:00 08.05.2025
Vyetnamın KP MK-nın Baş katibinin xanımı İçərişəhərlə tanış olub
10:59 08.05.2025
Alimlər Britaniya sahillərində üzən qədim köpəkbalığı növü kəşf ediblər
10:53 08.05.2025
Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyi möhkəmlənir
10:30 08.05.2025
Azərbaycan və Vyetnam XİN başçıları strateji tərəfdaşlığın inkişaf perspektivlərini müzakirə ediblər
10:27 08.05.2025
“Aztelekom” bayrağı Heydər Əliyev zirvəsində dalğalanıb
10:22 08.05.2025
Yeni dövrün mübarək, azad Şuşa!
09:40 08.05.2025
Türk Dövlətləri Ali Məhkəmələrinin Konfransının Əsasnaməsi təsdiq edilib
09:23 08.05.2025
Alimlər Günəş sistemində doqquzuncu planetin mümkün namizədini aşkar ediblər
07:56 08.05.2025
KİV: İsrail və Türkiyə Azərbaycanın vasitəçiliyi ilə Bakıda danışıqlar keçirəcək
00:28 08.05.2025
Mayın 8-i Beynəlxalq Talassemiya Günüdür
00:00 08.05.2025
Mina sahələrində ümidlərin bərpası - Thembisa Fakude yazır...
14:31 07.05.2025
ABŞ-nin daha bir döyüş təyyarəsi Qırmızı dənizə düşüb
12:32 07.05.2025
İslamabad: Hindistan Pakistanın su ehtiyatlarını hədəf alıb
12:27 07.05.2025
Sabah Bakıda hava yağmursuz olacaq
12:20 07.05.2025
Türkiyənin aparıcı universitetlərindən birinin tələbələri dahi Nizami Gəncəvinin irsi haqqında məlumatlandırılıb
12:18 07.05.2025
Hamısı