"ABŞ prezidenti Co Bayden Cənubi Qafqazda sülh arzusundadır. Lakin təəssüf ki, bütün Qarabağ bölgəsində minaların olması səbəbindən sülh, bir çox azərbaycanlılar üçün əlçatmaz arzu olaraq qalır".
Ednews - un məlumatına görə bu fikirləri Bar-İlan Universitetinin ərəb mədəniyyəti üzrə israilli alimi Mordexay Kedar, İsrailin "Jerusalem Post" nəşrinə analizində qeyd edib. Təhlili təqdim edirik:
"Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Xüsusi Nümayəndəsi Vahid Hacıyev Minalarla Mübarizə: Minaların Ətraf Mühitə Təsirinin Azaldılması üzrə Üçüncü Beynəlxalq Konfransda çıxış edərək bildirib ki, minaların mövcudluğu təkcə Qarabağda ətraf mühitə zərər vurmayıb; müharibə bölgəsində turizmin, kənd təsərrüfatının və digər sənaye sahələrinin inkişafına da mane olub.
Azərbaycan prezidentinin xüsusi müşaviri Hikmət Hacıyev Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin adından çıxış edərək minaların torpağa mənfi təsir etdiyini bildirib.
“Onlar iqlim dəyişikliyinə də təsir edir. Azərbaycan 1,5 milyondan çox mina və naməlum sayda partlamamış hərbi sursatlarla dünyanın minalarla ən çox çirklənmiş ölkələrindən biridir. Birinci Qarabağ müharibəsindən indiyədək 3000-dən çox vətəndaşımız mina partlayışlarının qurbanı olub, onlar ya həlak olub, ya da yaralanıb. Bu itkilər ermənilərin Azərbaycana minaların dəqiq xəritəsini verməkdən imtina etməsi nəticəsində baş verib", - deyə o, qeyd edib.
Azərbaycan Respublikasının Minatəmizləmə Agentliyi -nın (ANAMA) İdarə Heyətinin sədr müavini Samir Poladov bildirib ki, bu məsələnin bu qədər kəskin olmasının səbəblərindən biri də Qarabağın minalarla örtülmüş nəhəng ərazisi olmasıdır. "Bu, hökumətin yenidənqurma planlarına mane oldu" dedi. “Bir il əvvəl Zəngilan boş torpaq idi”. İndi Zəngilanın mehmanxanası, konqres mərkəzi, məktəbi və kiçik yaşıl kəndi var. Bununla belə, o qeyd edib ki, Zəngilan istisnadır və Qarabağda minaların olması səbəbindən hələ də işlənməmiş çoxlu ərazilər var.
“İndi məqsədimiz həmin ərazilərə həyat qaytarmaqdır. Bu problemin öhdəsindən gəlmək bir neçə onilliklər çəkəcək, çünki hələ də çoxlu minalar var. Bizim əsas problemlərimizdən biri həmin mədən yataqlarının yeri ilə bağlı etibarlı məlumatın olmamasıdır. Ermənistan tərəfdən gələn məlumatlar çox məhduddur və etibarlı deyil. Hətta tapacağımızı gözləmədiyimiz ərazilərdə də mina tapdıq”, - deyə S.Poladov əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, “Qarabağda hər kvadrat kilometr potensial təhlükəlidir. Son üç ildə baş verən dəhşətli qəzalara görə bunu nəzərə almaqdan başqa çarəmiz yoxdur”.
Təhlükəli minalarla dolu bir bölgə
ANAMA yanında İctimai Şuranın sədr müavini Emil Həsənov “Azərbaycan Şərqlə Qərb arasında olan bir ölkədir. Burada baş verənlər digər ölkələrə də təsir edir. Ekoloji ziyan bütün bölgəyə təsir edir. Azərbaycan Sovet İttifaqı dağılandan bəri Cənubi Qafqazda nüfuz sahibidir. Baş verənlər yaxın 50-60 il ərzində bizə təsir edəcək. Balkanlarda biz hələ də o müharibələrin təsirini hiss edirik”.
O hesab edir ki , Ermənistanla sülh sazişi imzalansa belə, Qarabağda oxşar vəziyyətdə olacaq . Unutmaq lazım deyil ki, Azərbaycanın antiterror tədbirinə başlamasının səbəblərindən biri hazırda Bakı həbsxanasında məhbus olan erməni separatçısı Ruben Vardanyanın ermənilərin yollara mina yerləşdirdiyi iki terror aktının arxasında duran erməni silahlı birləşmələrini maliyyələşdirilməsidir. Terror aktlarının birində Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin 4 əməkdaşı həlak olub.
Həqiqətən də Qarabağı çirkləndirən minaların heç də hamısı Ermənistanın BMT Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnaməsini pozaraq regiona qanunsuz nəzarət etdiyi dövrdən etibarən sayılmamalıdır. Qarabağ bölgəsindəki minaların bir hissəsi separatçı Ruben Vardanyanın dövründə oraya yerləşdirilib və bununla da Azərbaycanın bölgəni canlandırmaq cəhdlərinə mane olub. Ona görə də azərbaycanlılar Vardanyanı həbsdən azad etmək barədə düşünə bilməzlər.
Sırf bu mina məsələsinə görə, bir çox azərbaycanlı Ermənistan minaların yerləşdiyi bütün yerləri aşkar etmədən sülhün əldə olunacağına inanmır. Bu xəritələr olmadan yenidənqurma onilliklər çəkə bilər və bu, təbiəti zəhərləyən bir avadanlıqdır. Hətta Ermənistanın baş naziri Qarabağda bütün ərazi iddialarından əl çəkməyə hazır olsa belə, iki ölkə arasında sülhün əldə olunması məsələsi buna görə çətin görünür.
Hər mina qurbanının bir hekayəsi var. Müharibə şəraitində olan Qarabağ bölgəsində minadan xilas olmuş azərbaycanlı Tamam Cəfərova mal-qara otl ağır yaralanıb. Nəticədə onun protez ayağı var. Onun hekayəsi saysız-hesabsız hekayələrdən yalnız biridir. Mina qurbanları Vardanyanı bağışlaya bilməzlər ki, müharibənin bitməsinə icazə vermək əvəzinə Qarabağda daha çox yer yerləşdirən qrupları maliyyələşdirir. Cənubi Qafqazda davamlı və davamlı sülh naminə Ermənistan mina xəritələrini təhvil verməlidir ki, bir daha qurban olmasın. O vaxta qədər Baydenin bölgədə sülhün bərqərar olması xəyalı hələ də çətin olaraq qalır".
Tərcümə etdi: Əkbər Novruz
