“Eurasia Diary” portalı Qafqaz Beynəlxalq münasibətlər və Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin sədr müavini, siyasi analitik  Nazim Cəfərsoyun təhlilini təqdim edir.

Kərimovdan sonrakı Özbəkistanda baş verəcək siyasi iqtidarın dəyişiklik müddəti post-sovet  regionundakı oxşar respublikalarındakına bənzəyəcək. Özbəkistandakı hakim  avtoritar rejimə baxmayaraq, dövlət qurumları ayaqdadır. Dövlət idarələri öz aralarından daxili siyasi və sosial  güc tarazlıqlarına uyğun kimisə İslam Kərimovun yerinə seçilməsinə dəstək olacaqlar. Ekspertlər hesab edir ki, növbəti Özbəkistan prezidenti postuna ən real namizəd  baş nazirdir. Yenə də, qəti danışmamaq lazımdır.  Həmçinin, sabiq prezidentin yerinə gələcək şəxsin siyasətdə mövcud tarazlıqları sarsıdacaq addımlar atması də gözlənilməməlidir.

Gələcək namizəd xarici siyasətdəki real vəziyyəti və tələbləri da nəzərə alan biri olacaq. Bu baxımdan, yaxın dövrdə Özbəkistanın xarici siyasət strategiyasını dəyişdirəcəyi real görünmür. Xüsusilə, gələcək şəxsin Qərbin tərəfdarı olmasını gözləməyə dəyməz. Lakin,  gələcək prezidentin həm Türkiyə, həm də Qərb ilə əməkdaşlığa daha açıq olacağını təxmin edirəm.

Həmçinin, yeni prezidentin gəlişilə regional mənada Türk Şurası və Avrasiya İttifaqı ilə əlaqələrdə müəyyən canlanmalar gündəmə gələcəkdir. Düzdür, qısa zaman ərzində Özbəkistanın  Avrasiya İqtisadi Birliyinə üzv olacağını ehtimal etmirəm. Amma, bu layihə Rusiya prezidenti Vladimir Putinin regionda artan gücünün tərənnümü olduğu üçün yeni özbək lider Rusiyanı qarşısına almaq istəməyəcək. Bu mənada, yeni prezident  müəyyən siyasi manevrlər və “hiylə”lər sərgiləyəcək.  Sözsüz ki, Türk Şurasından isə münasibətləri tarazlamaq üçün istifadə edəcək. Bu kontekstdən çıxış edərək Türkiyə ilə əlaqələrin nisbətən yaxşılaşacağına ümid edirəm.

Gələcək yeni lider beynəlxalq sferada öz imicini formalaşdırmağa və gücünü sübut etməyə çalışacaq. Bu məqamda dini radikalizmlə mübarizə həm daxili, həm də xarici hadisələrin gedişatına uyğun əhəmiyyətini daha da artıracaq. Bu zaman kəsiyində Özbəkistandakı müxtəlif dini radikal qruplaşmalar və partiyalar fəaliyyətlərini gücləndirə bilər. Belə ki, yeni rəhbərlik radikal qruplaşmalara qarşı bir sıra əməliyyatlar da həyata keçirə bilər.

Mövcud regional vəziyyəti və iqtisadi maraqları nəzərə alaraq Rusiya, Çin, ABŞ, Avropa İttifaqı, Türkiyə və İran regionda sabitliyin davam etməsinin tərəfdarı olacaq . Digər tərəfdən, sözügedən aktorlar Özbəkistanın yeni rəhbərliyilə  münasibətlərin inkişafı üçün üçün səy göstərəcəklər.  Bu mənada, qarşıdakı zamanda Türkistanda Özbəkistan mərkəzli xarici siyasətin tranziti sıxlaşa bilər.

Türkiyə, Qazaxıstan və Azərbaycan Özbəkistanla əlaqələrini yeni və daha yaxşı müstəviyə daşımaq üçün təşəbbüs göstərəcəklər. 

Dr. Nazim Caferov