İnsanların həmişə asan pul qazanmağa can atması yeni fakt deyil. Cinayət fəaliyyəti ilə məşğul olaraq pul qazanmaqdan asan nə ola bilər ki? Avropada yaşanan miqrasiya böhranı cinayətlə məşğul olan təşkilatlar üçün yeni qazanc mənbəyi oldu. İnsan qaçaqmalçılığı cinayət dünyasının yeni “modası”na çevrildi. Avropolun başçısı Rob Ueinraytın sözlərinə görə, qaçqınlar Avropa ölkələrinə keçmək üçün ümumilikdə, 3-6 milyard dollar məbləğində pul ödəyiblər.
Veinrayt deyib ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilətının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının hesablamalarına görə, keçən il bir milyondan çox adam müharibədən, yoxsulluqdan, təqibdən xilas olmaq üçün həyatını təhlükəyə ataraq, qanunsuz yolla Avropaya daxil olub. “Biz bilirik ki, hər mühacir keçid üçün cinayətkar qruplara təxminən 3-6 min dollar ödəyir. Beləliklə, sadə riyazi hesablamalara görə, 2015-ci ildə qaçaqmalçıların qazancı 3-6 milyard dollar təşkil edib”.
Ölüm qorxusu mühacirləri Avropaya gəlməyə, qeyri-adi mühitdə yaşamağa məcbur edir. Mühacirlərə görə, Avropada çətinliklərə baxmayaraq qeyri-adi mühitdə yaşamaq hərbi münaqişələrin davam etdiyi ölkələrdə yaşamaqdan yaxşıdır. Avropaya qaçıb gəlmiş insanlar arasında aparılan sorğuya əsasən, 1500 qaçqından 90 faizi səfər üçün pul ödəyir. Bu insanların zəifliyi, acizliyi və ümüdsizliyi onları hər şeyini verməyə vadar edir və qaçaqmalçılar bundan istifadə edirlər. Əslində, bu narkotik ticarətdən heç də fərqlənmir. Veinraytın sözlərinə əsasən, Avropanın bir neçə regionlarında qanunsuz miqrasiyadan gələn gəlir narkotik ticarətin gəlirindən çoxdur. Qaçqınların üzərindən pul qazanan cinayətkar şəbəkələr Şimali Afrikadan Skandinaviyaya qədər uzanır. İnsan qaçaqmalçılığı ilə məşğul olan 10.7 min şübhəli insan var.
Qaçaqmalçılıq ilə məşğul olanlardan biri 17 yanvar 2016-cı ildə Yunanıstanda həbs olunub. O, 15 yanvar tarixində suda batan qayığın sahibi idi. Bu hadisədə üç uşaq həlak oldu.
Yalnız səfər xərcləri ilə can qurtarmaq olmur
Liviya və Suriyalı qaçqınlar Avropa sahillərinə çatmaq üçün Aralıq dənizini keçməyə məcburdurlar. Onların 80 faizi Yunanıstana gəlir və sonra qitənin digər şəhərlərinə üz tuturlar.
Təhlükəli səyahətdən sonra qitədə onları saxta passport istehsal edən kiçik fırıldaqçılar, nəqliyyat vasitəsi təşkil edən taksi sürücüləri və böyük cinayətkar təşkilatların nümayəndələri gözləyir.
Miqrantların daşınma prosesi həm quruda, həm də dənizdə qeyri-insani münasibətlər çərçivəsində davam edir. Qaçqınların çoxu üçün Avropaya səfər artıq dənizdə sona yetir. 19 apreldə Liviyanın sahilindən 60 mil uzaqlıqda baş verən, miqrantların kütləvi ölümüilə nəticələnən gəmi qəzası buna sübut ola bilər. O vaxt, həddindən artıq dolu olan gəmidə 700 və bəlkə də 900 miqrant suda boğuldu. Quruya çatan şanslı mühacirləri insanlarla dolu, ağır yük avtomobilləri gözləyirdi. Onların əksəriyyəti, sıxlıq və hava çatışmazlığı və ya sement kimi sağlamlığa təhlükəli xammalla birlikdə getdiklərinə görə yolu axıracan getməyə dözməyiblər.
Hardasa 150 min qaçqın İtaliyanin sahilinə çatıb. Əlbəttə, bu rəqəm Yunanıstandan gələn miqrantlarla müqayisə edilə bilməz. Amma 150 min nəfər qaçaqmalçıların mənfəəti üçün kifayətdir. Onlar 2014-cü ilin sentyabr-oktyabr aylarında İtaliyadan başqa Avropa ölkələrinə azı 100 mühacir (əsasən Suriyalıları) köçürüblər. İtaliyanı qanunsuz yolla tərk etmək istəyən hər qaçqın 500 avrodan 1200 avroya qədər pul ödəyirdi. Ölkənin dörd şimal əyalətlərində aparılan xüsusi reydlər zamanı Milan polisi mühacirlərin qaçmaq üçün istifadə etdiyi kanalı nəzarətə götürdü. Kriminal qrupun başçısı 37 yaşlı Misirli də məhbusların arasında idi.
Sularda ölümə məhkum edilənlərin sayı artır
Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının məlumatına görə, Avropaya 2016-cı ilin yanvar ayının birinci iki həftəsində Yaxın Şərq və Şimalı Afrikadan 23 min 600 mühacir daxil olub. Bu rəqəm keçən ilin həmin dövrünün rəqəmindən üç qat artıqdır. 2015-ci ilin yanvar ayının birinci günlərində İtaliya və Yunanıstana hər gün 570 qaçqın gəlirdi. Bu il isə həmin rəqəm 1700 nəfərə çatıb. Avropaya miqrantların yarısı Suriyadan, beşdə bir hissəsi Əfqanıstandan və 7 faizi isə İraqdan gəlib. Bununla əlaqədər, Avropa İttifaqı ölkələri sərhədə nəzarəti gücləndiriblər. Avstriya 16 yanvar tarixində Şengen sazişinin müvəqqəti dayandırılması haqqında qərar qəbul etdi və sərhəddə ümumi nəzarəti ələ aldı.
Avropa Komissiyasının sədri Jan-Klod Yunker iddia edir ki, Avropa İttifaqının dövlətləri qaçqın böhranının “öhdəsindən gəlmədilər”. Avropa komissiyası hesab edir ki, 2016-cı ilin axırına kimi Avropaya 3 milyon miqrant hərəkət edə bilər. Avropa həm mühacirlərin, həm də qaçaqların sayının artmasını çətin dayandıra bilə.
Avropa İttifaqının xarici sərhədlərə nəzarət Agentliyinin Frontex-in direktor müavini Berndt Korner elan edib ki, keçən ilə nisbətən vəziyyət xeyli yaxşılaşıb. Lakin, bu ancaq miqrasiya axınlarına aiddir, halbuki insan alveri ilə bağlı problem hələ ki, kəskinləşir. Nə qədər ki “bələdçilər” insanları belə imkanlarla təmin edir, mühacirlər Avropaya gəlməyə davam edəcək. Baxmayaraq ki, Belçika və Böyük Britaniyada bu cür təşkilatlar aradan qaldırılıb, insanların asan pul qazanmaq istəyi həmişə həbs qorxusundan üstündür. Qaçaqmalçılar hüquq-mühafizə orqanlarının addımlarını əvvəlcədən bilərək, öz marşrutlarını dəyişdirirlər və buna görə də, miqrantların qəzalarda ölümünə son qoymaq mümkün deyil.
Bu problemə məhəl qoymayan Avropa hələ də arzuolunmaz qaçqınları özündən uzaqlaşdırmağa çalışır.
Eurasia Diary, Fəxri Vəkilov
Tərcümə: Vüsalə Əlövsətqızı
