Niyə yazıçılarımız beynəlxalq ədəbi mükafatlar ala bilmirlər? - SORĞU

Mədəniyyət 15:00 16.11.2023

Bu zamana kimi Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində Nobel alan yazıçı olmayıb. Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbi arenasında o qədər də geniş təbliğ olunmaması, əsərlərin başqa dillərə tərcümə edilməməsi buna səbəb kimi göstərərilə bilər. Ədəbiyyat sahəsində verilən beynəlxalq mükafatlar tək “Nobel”lə bitmir. “Buker”, “Man Asia”, “Migel de Servantes” mükafatları ilə yanaşı, qonşularımızın təsis etdiyi “Russkaya premiya” (Rusiya) və Türk Dünyası Ödülü (Türkiyə) kimi kifayət qədər nüfuzlu mükafatlar da var.

Niyə Azərbaycan yazıçısı ciddi, nüfuzlu Ədəbiyyat Mükafatında xüsusi yer tuta bilmir? Ümumiyyətlə, yazıçılarımız beynəlxalq ədəbi müsabiqələrə əsər göndərirlərmi? Ednews-un mövzu ilə bağlı keçirdiyi sorğunu təqdim edir:

Ədəbiyyatşünas, tənqidçi Cavanşir Yusifli bildirir ki, bu problemin dəqiq səbəbini araşdırmaq lazımdır.

“Yəqin inadlı mübarizə, o mükafatları qazanmaq əzmi olmalıdır. Bizim filmlərimiz də əvvəllər elə bir ciddi nəticə əldə edə bilmirdi, davamlı iş, dünya kino prosesinə inteqrasiya bunu müəyyən dərəcədə asanlaşdırdı. Ədəbiyyatda da elədir, əvvəlcə normal inteqrasiya prosesi getməlidir, tərcümələr çox keyfiyyətli olmalıdır, bu sahədə kadr kasadlığı var və keyfiyyət aşağı səviyyədədir. Adda-budda şəkildə xarici ölkələrdə nəşrlərimiz var, ancaq məncə mətnlər düzgün seçilmir, bəzən müəlliflər özünün mətnlərini tanımırlar, bir sözlə, bu iş özfəaliyyət səviyyəsindədir. Söhbət bir nasirin, iki şairin mükafat almasında yox, Azərbaycan ədəbiyyatından gedir. Nəşriyyatlarda işıq üzü görən xarici ölkə müəlliflərinin əsərləri ciddi tənqid süzgəcindən keçmir. Bir çimdik duz kimi nəsə çatışmır. Ədəbi proses xaos içindədir, yeni yazılan mətnlər ortaya çıxan kimi köhnəlirlər, müəlliflər bir az da nə yazdıqlarını bilmirlər. Şair və nasir adları göz deşir, mətnlərsə görünmür”.

Yazıçı Fəxri Uğurlu isə düşünür ki, ciddi, nüfuzlu ədəbiyyat mükafatına layiq görülmək üçün ilk növbədə ciddi əsər yazmaq lazımdır.

“İkincisi, o əsəri beynəlxalq arenaya çıxarmaq lazımdır. Hər ikisi çox müşkül məsələdir, bundan ötrü bütöv bir mexanizm işləməlidir. Bizdə isə imkanların çoxu “xalturşik”lərin, istedadsızların, ədəbiyyata dal qapıdan dürtülənlərin əlindədir. Ona görə də bir nəticə hasil olmur, bu gedişlə olmayacaq da”.

Şair Aqşin Yenisey isə bildirib ki, beynəlxalq mükafatlar ingilis dilinə tərcümə olunmuş əsərləri verilir.

“Lap tutaq ki, bizim yazıçını ingilis dilinə çevirdik, onun primitiv molla təfəkkürü ilə yazdığı ədəbiyyat dünyanın nəyinə lazımdır?”

Yazıçı Varis Yolçuyev qeyd etdi ki, Azərbaycan ədəbiyyatı ilə bağlı bədbinliyinizlə razılaşmıram. Bu aksiomdur, yazıçının beynəlxalq arenada parlaması üçün gərək xarici nəşriyyatlara və ədəbi təsisatlara çıxışı olsun, mütəmadi xarici ölkələrdə nəşriyyatlar hesabına kitabları çıxsın, ədəbi agentləri olsun, ən nüfuzlu beynəlxalq ədəbi qurumlara üzvlüyü olsun və s.

"Nobel, Buker, Pulitser - bu mükafatların konkret şərtləri var və bizim yazarlar hələ ki bu şərtlərə uyğun gəlmirlər. Amma bunlardan başqa da kifayət qədər nüfuzlu mükafatlar var. 

Bu yaxınlarda Xalq yazıçımız Elçin Türkiyədə Beynəlxalq Nəcib Fazil adına Ədəbiyyat mükafatı almadımı? Özümdən deyim bir qədər. Avrasiya Millətlər Assambleyası Ədəbiyyat Şurasının həmsədri, PEN İnternational (Böyük Britaniya) və Beynəlxalq Yazıçılar Gildiyasının (Almaniya) üzvü, Yazıçıların Beynəlxalq Nyu-York Konfransının iştirakçısı, bir neçə ölkənin yazıçılar ittifaqlarının üzvüyəm. 

Dünyanın 6 ölkəsində nəşriyyat hesabına kitablarım çıxır. 2016-cı ildə Rusiyada Moskva Ədəbiyyat Mükafatını nəsr nominasiyasında qazandım. Orada Boris Akunin və Mixail Zadornov da təmsil olunurdu. 

2018-ci ildə BMT-nin patronajlığı altında Avrasiya materikinin Ədəbiyyat üzrə 3-cü LiFFt Festivallar Festivalının qızıl mükafatına layiq görüldüm. Məndən öncə bu mükafatı dünyaşöhrətli qazax yazıçısı Oljas Süleymenov və Nobel nominantı olmuş rus şairi Konstantin Kedrov-Çelışev qazanmışdılar. 2019-cu ildə Beynəlxalq London mükafatının qısa siyahısına qədər irəlilədim. Mükafatı isə dünyaşöhrətli Den Braun qazandı.  

Bizim elə yazarlarımız var ki! İnşallah, hamısı parlayacaq!"

Şair, esseist Qismət Rüstəmov deyir ki, əsərlər aparıcı dilə yaxşı, keyfiyyətli tərcümə edilmir.

“Ona görə də ilk olaraq sanballı tərcümələr lazımdır. İkincisi isə düzgün nəşriyyatda çap olunmaq lazımdır. Harda gəlir nəşr olunmaq yox”.

Müəllif: Oğuz Ayvaz.

Prezident İlham Əliyevə  “Qarabağın fatehi” dedilər

Xəbər xətti

“Netanyahu gedəcək, amma İran qalacaq”
11:49 22.06.2025
Böyük Britaniya kralı "Netflix" üçün sənədli filmə çəkilcək
11:46 22.06.2025
"Çelsi" Mudrikdən 89 milyon avro tələb edə bilər
11:30 22.06.2025
Günəşdən 300 000 dəfə isti: Alimlər inanılmaz rekorda imza atıb
11:27 22.06.2025
Qrossi AEBA-nın təcili iclasını çağırıb
11:25 22.06.2025
"ABŞ-nin hərbi təcavüzünə bütün gücümüzlə müqavimət göstərmək haqqımız var"
10:20 22.06.2025
Vircil van Deyk ən yaxşısıdır
09:50 22.06.2025
İran BMT Təhlükəsizlik Şurasının fövqəladə iclasını tələb edib
09:08 22.06.2025
Bu gün doktorantura və dissertantura səviyyəsində xarici dil üzrə qəbul və fəlsəfə doktoru imtahanı keçiriləcək
08:06 22.06.2025
Nyu-Yorkda yaxta çay limanına çırpılıb
03:04 22.06.2025
"ABŞ-nin İrana zərbələri beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə təhdiddir"
03:01 22.06.2025
ABŞ İranın nüvə obyektlərinə zərbə endirib
02:56 22.06.2025
“Yeni zərbələr planlaşdırılmayıb”
02:04 22.06.2025
Yaponiya sahilində güclü zəlzələ olub
00:59 22.06.2025
ABŞ Quamda B-2 strateji bombardmançılarını yerləşdirir
20:13 21.06.2025
Makron İrandan nüvə proqramının sülh xarakterinə dair zəmanətlər tələb edib
16:35 21.06.2025
Dəb Necə Siyasiləşir?
15:52 21.06.2025
"Mərakeş azad edilmiş ərazilərin bərpasına investisiya yatırmaqda maraqlıdır"
15:27 21.06.2025
"Gözlətdiyim üçün üzr istəyirəm"
15:21 21.06.2025
Niyə mən 2018-ci ildə “Qarabağ Ermənistandır!” dedim? - Paşinyan İZAH ETDİ
15:00 21.06.2025
MEDİA 17 qəzetə pul ayırdı - Siyahı
14:56 21.06.2025
BTQ Dənizaşırı ərazilərdə internetin vəziyyətinə dair araşdırma aparıb zəif sürət, yüksək qiymət
14:41 21.06.2025
ABŞ və Aİ Xameneiyə əvəz axtarır
14:38 21.06.2025
"Azərbaycanda əyləncə turizmi yeni iş yerləri və investisiya imkanları yarada bilər"
14:35 21.06.2025
İsrail İranın Qum şəhərinə zərbələr endirib
14:31 21.06.2025
İsrail Şirazda hərbi mərkəzi "vurdu"
14:28 21.06.2025
"İqlim böhranı ilə mübarizəni pulsuz qoymaq cəhdləri uzaqgörən yanaşma deyil"
14:09 21.06.2025
Çinin 740-dan çox vətəndaşı İrandan Azərbaycana təxliyə edilib
13:31 21.06.2025
İstanbulda İƏT Xarici İşlər Nazirləri Şurasının qapalı iclası keçiriləcək
13:20 21.06.2025
“Polis haqqında” qanuna təklif edilən dəyişiklik qəbul olundu
12:39 21.06.2025
Ermənilər Üzeyir Hacıbəylini niyə öldürmək istəmişdilər?
12:08 21.06.2025
Bu gün Bakıda ilk dəfə UFC turniri keçiriləcək
11:40 21.06.2025
"Azərbaycan Suriyaya humanitar yardımı davam etdirəcək"
10:15 21.06.2025
Efiopiyada "ASAN xidmət" açılıb
09:49 21.06.2025
Xərçəngə qarşı qidalar: Onkoloji xəstəlik riskini azaldan SƏKKİZ məhsul
09:33 21.06.2025
FIFA Klublararası Dünya Çempionatı: Pley-offun ilk iştirakçıları bəlli olub
08:21 21.06.2025
İran ABŞ-yə Yaxın Şərqdəki hərbçiləri ilə bağlı xəbərdarlıq edib
05:16 21.06.2025
" Bizim İran İslam Respublikası qarşısında hərbi öhdəliyimiz yoxdur "
18:03 20.06.2025
"İrəliləyişimiz sistemli inkişafın nəticəsidir"
16:44 20.06.2025
" Təhlükəli istiləşmədən yayınmaq üçün cəmi bir neçə ilimiz qalıb"
16:39 20.06.2025
Hamısı