Niyə yazıçılarımız beynəlxalq ədəbi mükafatlar ala bilmirlər? - SORĞU

Mədəniyyət 15:00 16.11.2023

Bu zamana kimi Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində Nobel alan yazıçı olmayıb. Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbi arenasında o qədər də geniş təbliğ olunmaması, əsərlərin başqa dillərə tərcümə edilməməsi buna səbəb kimi göstərərilə bilər. Ədəbiyyat sahəsində verilən beynəlxalq mükafatlar tək “Nobel”lə bitmir. “Buker”, “Man Asia”, “Migel de Servantes” mükafatları ilə yanaşı, qonşularımızın təsis etdiyi “Russkaya premiya” (Rusiya) və Türk Dünyası Ödülü (Türkiyə) kimi kifayət qədər nüfuzlu mükafatlar da var.

Niyə Azərbaycan yazıçısı ciddi, nüfuzlu Ədəbiyyat Mükafatında xüsusi yer tuta bilmir? Ümumiyyətlə, yazıçılarımız beynəlxalq ədəbi müsabiqələrə əsər göndərirlərmi? Ednews-un mövzu ilə bağlı keçirdiyi sorğunu təqdim edir:

Ədəbiyyatşünas, tənqidçi Cavanşir Yusifli bildirir ki, bu problemin dəqiq səbəbini araşdırmaq lazımdır.

“Yəqin inadlı mübarizə, o mükafatları qazanmaq əzmi olmalıdır. Bizim filmlərimiz də əvvəllər elə bir ciddi nəticə əldə edə bilmirdi, davamlı iş, dünya kino prosesinə inteqrasiya bunu müəyyən dərəcədə asanlaşdırdı. Ədəbiyyatda da elədir, əvvəlcə normal inteqrasiya prosesi getməlidir, tərcümələr çox keyfiyyətli olmalıdır, bu sahədə kadr kasadlığı var və keyfiyyət aşağı səviyyədədir. Adda-budda şəkildə xarici ölkələrdə nəşrlərimiz var, ancaq məncə mətnlər düzgün seçilmir, bəzən müəlliflər özünün mətnlərini tanımırlar, bir sözlə, bu iş özfəaliyyət səviyyəsindədir. Söhbət bir nasirin, iki şairin mükafat almasında yox, Azərbaycan ədəbiyyatından gedir. Nəşriyyatlarda işıq üzü görən xarici ölkə müəlliflərinin əsərləri ciddi tənqid süzgəcindən keçmir. Bir çimdik duz kimi nəsə çatışmır. Ədəbi proses xaos içindədir, yeni yazılan mətnlər ortaya çıxan kimi köhnəlirlər, müəlliflər bir az da nə yazdıqlarını bilmirlər. Şair və nasir adları göz deşir, mətnlərsə görünmür”.

Yazıçı Fəxri Uğurlu isə düşünür ki, ciddi, nüfuzlu ədəbiyyat mükafatına layiq görülmək üçün ilk növbədə ciddi əsər yazmaq lazımdır.

“İkincisi, o əsəri beynəlxalq arenaya çıxarmaq lazımdır. Hər ikisi çox müşkül məsələdir, bundan ötrü bütöv bir mexanizm işləməlidir. Bizdə isə imkanların çoxu “xalturşik”lərin, istedadsızların, ədəbiyyata dal qapıdan dürtülənlərin əlindədir. Ona görə də bir nəticə hasil olmur, bu gedişlə olmayacaq da”.

Şair Aqşin Yenisey isə bildirib ki, beynəlxalq mükafatlar ingilis dilinə tərcümə olunmuş əsərləri verilir.

“Lap tutaq ki, bizim yazıçını ingilis dilinə çevirdik, onun primitiv molla təfəkkürü ilə yazdığı ədəbiyyat dünyanın nəyinə lazımdır?”

Yazıçı Varis Yolçuyev qeyd etdi ki, Azərbaycan ədəbiyyatı ilə bağlı bədbinliyinizlə razılaşmıram. Bu aksiomdur, yazıçının beynəlxalq arenada parlaması üçün gərək xarici nəşriyyatlara və ədəbi təsisatlara çıxışı olsun, mütəmadi xarici ölkələrdə nəşriyyatlar hesabına kitabları çıxsın, ədəbi agentləri olsun, ən nüfuzlu beynəlxalq ədəbi qurumlara üzvlüyü olsun və s.

"Nobel, Buker, Pulitser - bu mükafatların konkret şərtləri var və bizim yazarlar hələ ki bu şərtlərə uyğun gəlmirlər. Amma bunlardan başqa da kifayət qədər nüfuzlu mükafatlar var. 

Bu yaxınlarda Xalq yazıçımız Elçin Türkiyədə Beynəlxalq Nəcib Fazil adına Ədəbiyyat mükafatı almadımı? Özümdən deyim bir qədər. Avrasiya Millətlər Assambleyası Ədəbiyyat Şurasının həmsədri, PEN İnternational (Böyük Britaniya) və Beynəlxalq Yazıçılar Gildiyasının (Almaniya) üzvü, Yazıçıların Beynəlxalq Nyu-York Konfransının iştirakçısı, bir neçə ölkənin yazıçılar ittifaqlarının üzvüyəm. 

Dünyanın 6 ölkəsində nəşriyyat hesabına kitablarım çıxır. 2016-cı ildə Rusiyada Moskva Ədəbiyyat Mükafatını nəsr nominasiyasında qazandım. Orada Boris Akunin və Mixail Zadornov da təmsil olunurdu. 

2018-ci ildə BMT-nin patronajlığı altında Avrasiya materikinin Ədəbiyyat üzrə 3-cü LiFFt Festivallar Festivalının qızıl mükafatına layiq görüldüm. Məndən öncə bu mükafatı dünyaşöhrətli qazax yazıçısı Oljas Süleymenov və Nobel nominantı olmuş rus şairi Konstantin Kedrov-Çelışev qazanmışdılar. 2019-cu ildə Beynəlxalq London mükafatının qısa siyahısına qədər irəlilədim. Mükafatı isə dünyaşöhrətli Den Braun qazandı.  

Bizim elə yazarlarımız var ki! İnşallah, hamısı parlayacaq!"

Şair, esseist Qismət Rüstəmov deyir ki, əsərlər aparıcı dilə yaxşı, keyfiyyətli tərcümə edilmir.

“Ona görə də ilk olaraq sanballı tərcümələr lazımdır. İkincisi isə düzgün nəşriyyatda çap olunmaq lazımdır. Harda gəlir nəşr olunmaq yox”.

Müəllif: Oğuz Ayvaz.

“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi

Xəbər xətti

Prezident və birinci xanım faşizm üzərində Qələbə uğrunda mübarizədə həlak olan Azərbaycanlıların xatirəsini ehtiramla anıblar
12:35 09.05.2025
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Faşizm üzərində Qələbə Günü münasibətilə paylaşım edib
10:03 09.05.2025
Azərbaycan Prezidenti Almaniya Kanslerinə təbrik məktubu göndərib
09:52 09.05.2025
"Bakı ilə dialoqda vasitəçilərə ehtiyac yoxdur"
09:12 09.05.2025
“Sülhün kökləri” Təşkilatı “Sülh Yürüşü” təşkil edəcək
16:31 08.05.2025
ANAMA yanında İctimai Şuranın üzvləri regiona səfər ediblər
16:03 08.05.2025
"1948-ci ildən bəri Şri-Lanka rəhbərləri etnik münaqişəni “ötürmə” vasitəsinə çeviriblər"
15:21 08.05.2025
Laçında “Heydər Əliyev – Müstəqillik, Suverenlik və Şanlı Zəfər” mövzusunda konfrans keçirilib
12:52 08.05.2025
Sabah 30 dərəcə isti olacaq
12:44 08.05.2025
“Turkish Airlines” Pakistana uçuşları ləğv edib
12:41 08.05.2025
Livanda Azərbaycan Evi açılıb
12:32 08.05.2025
Əminə Ərdoğan “Beynəlxalq İslam Sənətləri” sərgisində Azərbaycan stendini ziyarət edib
12:29 08.05.2025
Ukrayna Prezidenti Anım və İkinci Dünya müharibəsində Qələbə Günü münasibətilə xalqa müraciət edib
12:15 08.05.2025
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümü Berlində qeyd edilib
12:08 08.05.2025
Qaxda silah-sursat aşkarlanıb
12:05 08.05.2025
Bu gün Avropa Liqasında finalçılar bəlli olacaq
12:02 08.05.2025
Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası "Sən elə bir zirvəsən" adlı tədbir təşkil edib
11:57 08.05.2025
Pakistanın hava limanı yaxınlığında partlayışlar baş verib
11:52 08.05.2025
"Vyetnam Azərbaycan ilə əməkdaşlığı özünün strateji-siyasi xətti hesab edir"
11:47 08.05.2025
CNN: Hindistan və Pakistan arasında son illərin ən böyük hava döyüşü baş verib
11:35 08.05.2025
Azərbaycanın və Vyetnamın dövlət başçıları mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
11:32 08.05.2025
Putinlə Szinpin arasında görüş başladı
11:28 08.05.2025
Azərbaycan və Almaniya arxeoloqları Ağalıqtəpə yaşayış yerində tədqiqat aparıblar
11:23 08.05.2025
Bakıda “Kənddən Şəhərə” həftəsonu yarmarkası təşkil olunacaq
11:20 08.05.2025
Qubada II Beynəlxalq folklor rəqs və yaradıcılıq festivalından
11:11 08.05.2025
Azərbaycan və Vyetnam arasında Biznes Şura yaradılır
11:06 08.05.2025
Bu gün görkəmli bəstəkar Soltan Hacıbəyovun doğum günüdür
11:02 08.05.2025
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
11:00 08.05.2025
Vyetnamın KP MK-nın Baş katibinin xanımı İçərişəhərlə tanış olub
10:59 08.05.2025
Alimlər Britaniya sahillərində üzən qədim köpəkbalığı növü kəşf ediblər
10:53 08.05.2025
Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyi möhkəmlənir
10:30 08.05.2025
Azərbaycan və Vyetnam XİN başçıları strateji tərəfdaşlığın inkişaf perspektivlərini müzakirə ediblər
10:27 08.05.2025
“Aztelekom” bayrağı Heydər Əliyev zirvəsində dalğalanıb
10:22 08.05.2025
Yeni dövrün mübarək, azad Şuşa!
09:40 08.05.2025
Türk Dövlətləri Ali Məhkəmələrinin Konfransının Əsasnaməsi təsdiq edilib
09:23 08.05.2025
Alimlər Günəş sistemində doqquzuncu planetin mümkün namizədini aşkar ediblər
07:56 08.05.2025
KİV: İsrail və Türkiyə Azərbaycanın vasitəçiliyi ilə Bakıda danışıqlar keçirəcək
00:28 08.05.2025
Mayın 8-i Beynəlxalq Talassemiya Günüdür
00:00 08.05.2025
Bakıda "Azərbaycan-Türkiyə nəqliyyat və kommunikasiya əlaqələri haqqında elmi seminar keçirildi
17:50 07.05.2025
Mina sahələrində ümidlərin bərpası - Thembisa Fakude yazır...
14:31 07.05.2025
Hamısı