İqlim Dəyişikliyi və Onunla Mübarizə

Ekologiya 13:38 27.03.2025

Iqlim dəyişikliyi, planetimizin uzunmüddətli hava şəraitinin dəyişməsini ifadə edir və bu dəyişikliklər həm təbii, həm də insan fəaliyyətinin nəticəsi ola bilər. Ancaq son onilliklərdəki iqlim dəyişikliyi əsasən insan tərəfindən buraxılan istixana qazlarının artması ilə əlaqələndirilir. Bu proses, bəşəriyyətin qarşılaşdığı ən ciddi ekoloji və sosial problemlərdən biridir və qlobal miqyasda həm təbii mühitə, həm də iqtisadiyyata dərin təsir edir.

İqlim dəyişikliyinin başlıca səbəbi, son yüzilliklər ərzində atmosferə buraxılan istixana qazlarının (CO2, metan, azot oksidi və s.) miqdarının artmasıdır. Bu qazlar, atmosferdəki istiliyi tutaraq "istixana effekti"ni gücləndirir, nəticədə planetin orta temperaturu artır.

Kömür, neft və təbii qazın yanması, böyük miqdarda karbon dioksidi atmosferə buraxır. Bu proses əsasən enerji istehsalı, nəqliyyat və sənaye fəaliyyətləri ilə bağlıdır.

Meşələr, karbon dioksidi udma qabiliyyətinə sahibdir və ağaclar, oksigen istehsal edərək atmosferin təmizlənməsinə kömək edir. Lakin meşə kəsilməsi bu balansı pozur.

Sənaye prosesləri və kənd təsərrüfatı məhsulları, xüsusən metan və azot oksidi kimi istixana qazlarını buraxır. Kənd təsərrüfatında istifadə olunan gübrələr, həmçinin bu qazların miqdarını artırır.

İqlim dəyişikliyinin nəticələri müxtəlif sahələrə təsir edir və bu təsirlər yerli və qlobal miqyasda müxtəlif şəkildə özünü göstərir.

Qlobal istiləşmə, planetin orta temperaturunun yüksəlməsinə səbəb olur. 1880-ci ildən bu yana, dünya temperaturu təxminən 1.2°C artmışdır. Bu temperatur artımı, buzlaqların əriməsinə, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə və ekstremal hava şəraitinin artmasına yol açır.

Qütb bölgələrindəki buzlaqların və qütb dənizlərinin əriməsi nəticəsində dəniz səviyyəsi yüksəlir. Bu, sahil bölgələrindəki əhalinin və ekosistemlərin risk altına girməsinə səbəb olur.

Qlobal istiləşmə nəticəsində daha çox ekstremal hava hadisələri, o cümlədən quraqlıqlar, daşqınlar, tropik fırtınalar və istilik dalğaları baş verir. Bu hadisələr, kənd təsərrüfatı, su təminatı və infrastruktur üzərində böyük təzyiqlər yaradır.

İqlim dəyişikliyi ekosistemlər və təbii həyat üzərində də ciddi təsirlər yaradır.

Temperatur artımı, ekosistemlərin və həyat növlərinin mühiti dəyişir və bunun nəticəsində bir çox canlı növü həyatda qalmaq üçün uyğun mühit tapmaqda çətinlik çəkir. Məsələn, qütb bölgələrindəki polar ayılar, yaşayış mühitlərinin itməsi ilə üzləşirlər.
İstilik artımı və okeanlardakı karbon dioksid konsentrasiyasının artması, korall riflərini öldürən "ağarma" fenomenini artırır. Korall rifləri, okeanların ekosistemlərinin mühüm hissəsidir və bir çox dəniz canlısı üçün sığınacaq təmin edir.

İqlim dəyişikliyi, həm də insanların həyatına, sosial və iqtisadi quruluşlarına ciddi təsir edir.

İqlim dəyişikliyi, kənd təsərrüfatının məhsuldarlığını azaldır. Uzunmüddətli quraqlıqlar və ekstremal hava hadisələri, qida istehsalını çətinləşdirir və qlobal miqyasda qida çatışmazlığına səbəb ola bilər.
Bəzi bölgələrdə su ehtiyatları azalır, xüsusilə quraq bölgələrdə və bu, içməli suyun çatışmazlığına səbəb ola bilər.

Binalarda enerji səmərəliliyi və təmiz enerji istifadəsi ilə şəhərlərin karbon izini azaltmaq mümkündür.

Şəxsi səviyyədə də insanların iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizəyə qatılması vacibdir. Tullantıların azaldılması, təkrar istifadə və təkrar emal, ekoloji cəhətdən təmiz məhsulların seçilməsi kimi kiçik dəyişikliklər, böyük təsirə səbəb ola bilər.

Ekoloji təşkilatlar və gənc liderlər (məsələn, Greta Tunberq) iqlim dəyişikliyi mövzusunda diqqət çəkən kampaniyalar təşkil edir. Bu, həm hökumətlərin, həm də fərdi şəxslərin iqlimlə əlaqəli siyasətləri dəyişməsinə səbəb olur.

İqlim dəyişikliyi məsələsi, gələcəkdə daha da ciddi bir problemə çevrilə bilər. İqlim elmi və texnologiyanın inkişafı sayəsində, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə yolları daha effektiv ola bilər. Lakin bu, qlobal miqyasda əməkdaşlıq, siyasət dəyişikliyi və insanların daha ekoloji şüurlu olması ilə mümkün olacaq.

İqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə hər birimizin rolunu düzgün qiymətləndirməliyik və kollektiv səylər nəticəsində planetimizi gələcək nəsillərə qorumağa davam etməliyik.

İqlim dəyişikliyi, müasir dövrün ən təcili və əhəmiyyətli problemlərindən biridir. Bu, yalnız təbiətə deyil, həm də insan sağlamlığına, iqtisadiyyata və cəmiyyətin müxtəlif sahələrinə dərin təsir göstərir. Artan orta temperatur, ekstremal hava hadisələri, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi və təbii resursların azalması kimi nəticələr, həm gündəlik həyatımıza, həm də gələcək nəsillərin həyat tərzinə mənfi təsir göstərə bilər. Bununla yanaşı, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmaq yalnız dövlətlərin və beynəlxalq təşkilatların işi deyil, hər bir fərdin öz həyatında edəcəyi kiçik dəyişikliklərlə də mümkündür.

İqlim dəyişikliyi ilə mübarizənin əsas amili, təmiz enerji istehsalına yönəlmiş texnoloji yeniliklərin tətbiqi, ekoloji şüurun artırılması və insanların sərf etdiyi resursları azaltma vərdişlərinin dəyişdirilməsidir. Həm də bu məsələnin həlli üçün iqtisadiyyatda yaşıl texnologiyaların tətbiqi, şəhərlərdə enerji səmərəliliyinin artırılması, binaların ekoloji cəhətdən təmiz və enerji istehsalı baxımından effektiv olması kimi tədbirlər həyata keçirilməlidir.Yaşıl şəhərlər və ekoloji binalar, şəhərlərdə yaşayan insanların həyat keyfiyyətini yüksəltmək və karbon izini azaltmaq baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Fərdi səviyyədə, kiçik dəyişikliklər - məsələn, daha az tullantı istehsal etmək, təkrar emaldan istifadə etmək, enerji səmərəliliyi olan məhsullar seçmək, ekoloji təmiz nəqliyyat vasitələrindən istifadə etmək - hər biri böyük təsirə malik ola bilər. İnsanların gündəlik həyatında verdikləri qərarlar, qlobal miqyasda əhəmiyyətli dəyişikliklərə gətirib çıxara bilər. İnsanlar öz həyat tərzlərini ekoloji cəhətdən daha şüurlu və davamlı hala gətirə bilərlər.

Eyni zamanda, qlobal aksiyalar və ictimai hərəkətlər, məsələn, gənc liderlər və ekoloji təşkilatlar tərəfindən irəlilədilən təşəbbüslər də geniş əks-səda doğurur. Greta Thunberg kimi simalar, iqlim dəyişikliyi mövzusunda diqqəti artırmaq və ictimaiyyəti hərəkətə keçirmək məqsədilə böyük bir təsir yaradır. Bu tip aksiyalar və sosial hərəkatlar həm hökumətlərin siyasət dəyişikliklərinə, həm də insanların daha şüurlu qərarlar qəbul etmələrinə səbəb olur.

Gələcəkdə iqlim dəyişikliyi məsələsinin daha ciddi bir problemə çevrilməməsi üçün qlobal əməkdaşlıq vacibdir. Hər bir ölkənin və fərdin bu mübarizəyə qatılması, kollektiv səylərlə gələcək nəsillər üçün daha yaşanabilir bir planet yaratmağa kömək edəcək. Bu məqsədə çatmaq üçün, elm və texnologiyanın inkişafı, insanların iqlim mövzusunda daha dərindən məlumatlanması və ekoloji şüurun artırılması zəruridir. 

İqlim dəyişikliyi ilə mübarizədəki əsas hədəf yalnız ekosistemi qorumaq deyil, həm də insan həyatının davamlılığını təmin etməkdir. Əgər hər birimiz öz həyat tərzimizi dəyişməyə başlayar və kollektiv şəkildə hərəkət edəriksə, planetimizi daha yaşanabilir etmək üçün böyük addımlar ata bilərik. Qlobal miqyasda baş verəcək bu dəyişikliklər, həm iqtisadi, həm də sosial inkişafı təmin edəcək, daha sağlam gələcək üçün zəmin yaradacaq.

Mədinə Məmmədova//EDnews

 

“Euronews” telekanalı Azərbaycandakı mina problemindən danışdı

Xəbər xətti

İkinci Dünya müharibəsi veteranlarına birdəfəlik maddi yardım veriləcək
16:40 21.04.2025
ABŞ-ın vitse-prezidenti Hindistana gedib
12:51 21.04.2025
Nyu-Delhidə yaşayış binası çöküb
12:40 21.04.2025
Azərbaycan stolüstü tennisçiləri Bosniya və Herseqovinadakı turnirdə iştirak edəcəklər
12:37 21.04.2025
İmişlidə bir məktəbin 23 şagirdi buraxılış imtahanında 200-dən çox bal toplayıb
12:29 21.04.2025
Oğuzda cücə ferması yanıb
12:21 21.04.2025
MEDİA-nın səkkizinci könüllülük proqramı başlayıb
12:14 21.04.2025
Bakıda Türk dövlətlərinin 20 istiqamət üzrə yarmarkaları keçiriləcək
12:10 21.04.2025
Xəstəlik vərəqi elektron sənəd formasında hazırlanacaq
11:56 21.04.2025
Leyla Əliyeva Vyetnama səfər edib
11:20 21.04.2025
Qarabağ Universitetində Türk Dünyası Elm Mərkəzinin yaradılması təklif olunub
11:09 21.04.2025
Roma Papası vəfat etdi
11:02 21.04.2025
"Azərbaycan Cənubi Qafqazda ilk olaraq tam hüquqlu maliyyə mərkəzli rəqəmsal ekosistem qurur"
11:00 21.04.2025
“Türk Barometri 2024 - Türk Dövlətlərində Təhsil və Elm Sahəsində Əməkdaşlıq: Mövcud Reallıqlar və Gələcəyə Baxış” adlı elmi-sosioloji tədqiqat layihəsinin nəticələri açıqlanıb
10:49 21.04.2025
Böyük Qayıdış: Sarıcalı və Ballıca kəndlərinə növbəti köç karvanı yola salınıb
10:46 21.04.2025
Cenevrədə “Bakıdan Belenə: COP29 və COP30” adlı sessiya keçirilib
10:44 21.04.2025
Yerli şirkətlər qlobal arenada: Azərbaycan ekspertizasını kim evə qaytarır?
10:34 21.04.2025
Bağdadda Azərbaycan və İraq XİN-ləri arasında siyasi məsləhətləşmələr keçirilib
10:32 21.04.2025
Azərbaycan-İraq Hökumətlərarası Birgə Komissiyanın iclası keçiriləcək
10:25 21.04.2025
Türk dövlətlərində diplomların, elmi adların tanınması üçün prosedurun təkmilləşdirilməsi təklif olunur
10:22 21.04.2025
Sabah geomaqnit qasırğası olacaq
10:21 21.04.2025
İsrail ordusu Livandakı “Hizbullah” hədəflərinə zərbələr endirib
10:18 21.04.2025
Fironun fərasəti hara kimidir? Xanəmir Telmanoğlu yazır...
10:04 21.04.2025
ADB Azərbaycanda dəmir yollarının dekarbonizasiyasına maliyyə vəsaiti ayırıb
09:56 21.04.2025
Azərbaycanda zəlzələ olub
09:38 21.04.2025
Kişi voleybolçular arasında Azərbaycan Yüksək Liqasında üçüncü yerin sahibi müəyyənləşəcək
09:17 21.04.2025
ABŞ Yaponiyaya daha iki “B-1B” strateji bombardmançı göndərib
09:07 21.04.2025
Şimal Buzlu okeanında nə baş verir ?
07:43 21.04.2025
Aprelin 21-də Ümumdünya Yaradıcılıq və İnnovasiya Günü qeyd olunur
00:01 21.04.2025
"Gürcüstanda "Qafqaz evi" qurula və ev sahibliyi edə bilər" -Açıqlama
17:15 19.04.2025
General Akif Pirverdiyev 4-cü Ordu birliyinin komandiri TƏYİN OLUNDU
07:39 19.04.2025
Moskva "Taliban"ı tanıdı - Rusiya Əfqanıstana qayıdır
07:34 19.04.2025
ABŞ Ukrayna danışıqlarından çıxa bilər - Şərt irəli sürüldü
07:28 19.04.2025
"Moskva Ankara ilə İrəvan arasında yaxınlaşma səylərini dəstəkləyir"
07:23 19.04.2025
Mirzoyanla Bayramovun diplomatiya dueli: Nəticə nə oldu?
07:15 19.04.2025
Azərbaycan - Gürcüstan münasibətləri yeni mərhələyə qədəm qoyur
18:49 18.04.2025
Dünya Nizamı Necə Dəyişir? IV Hissə: Geosiyasi Dəyişikliklər və Yeni Əlaqələr
17:51 18.04.2025
Azərbaycanda sadələşdirilmiş gömrük bəyannaməsi ilə bağlı mobil tətbiqin dizaynı dəyişdirilir
12:12 18.04.2025
Qırğızıstanın və Azərbaycanın Ədəbiyyat institutları ortaq layihənin icrasına başlayıblar
12:07 18.04.2025
Milli Observatoriya beynəlxalq mükafata layiq görülüb
11:59 18.04.2025
Hamısı