Son dövrdə Azərbaycanda yanacağın qiymətində kəskin bahalaşma bir çox suallar doğurub. Hələ ili əvvəlində həm dizel, həm də müxtəlif oktanlı benzinlərdə qiymətin artması ümumi iqtisadiyyata təsirsiz ötüşməyib. Lakin son dönəmdə Aİ 95 (Premium) və Aİ 98 (Super) benzinlərində ardıcıl qiymət artımı daha ciddi mübahisə doğuran sualların ortaya çıxmasına səbəb olub. Bəs görəsən bu artımın səbəbi nə ilə bağlıdır?
SOCAR-ın verdiyi açıqlamaya görə, əsasən Aİ 95 və Aİ 98 markalı benzinlərdə müşahidə olunan kəskin qiymət artımı ölkədə həmin növ benzinin istehsalı üçün şəraitin olmamasıdır. Yeri gəlmişkən, onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan bir əsrdən çox neft istehsalçısı kimi formalaşmış ölkədir. Həm təbii resursları, həm də maddi bazası olan belə bir ölkənin həmin markalı benzinləri xaricdən satın alması sözün əsl mənasında həm təəccüb, həm də utanc doğurur.
Mövzu ilə bağlı iqtisadçı Natiq Cəfərli EDNews-a açıqlama verib. O qeyd edib ki, Azərbaycanda Aİ 95 və Aİ 98 növ benzinlərin qiymətinin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi bir neçə il bundan əvvəl Tarif Şurasının nəzarətindən çıxarılmaqla ləğv edilib. İqtisadçı onu da əlavə edib ki, o zaman həmin növ benzinlərin satışı bazar mühitinə uyğun şəkildə tənzimlənərək həyata keçiriləcəyi deyilmişdi.
“Xatırlatmaq istərdim ki, Azərbaycanda Aİ 95 və Aİ 98 növ yanacaqların satışı o zaman liberal dəyərlərə, yəni ümumi bazar dəyərinə uyğun olaraq rəqabətli mühitdə formalaşacağı elan edilmişdi. Lakin təəssüf ki, biz bunu görmədik, əksinə bunun tam əksini gördük. Hazırda sirr deyil ki, SOCAR bu sahənin təkbaşına inhisarçısıdır. Bu səbəbdən də, bazarda heç bir rəqiblə qarşılaşmayan SOCAR qiymət artımında vahid söz sahibidir”.
Natiq Cəfərli SOCAR-ın qiymət artımında bu markalı benzinin yalnız xaricdən idxal edilməsi ilə bağlı göstərdiyi səbəbə də toxunub.
“Doğrudan da 150 ildən çox neftçıxarma tarixinə malik olan Azərbaycan nəyə görə bu günə qədər keyfiyyətli benzin istehsalı ilə bağlı problemi həll etməyib? Utanc verici haldır ki, bu gün biz ölkəyə gətirilən Aİ 95 markalı benzinin 72%-ni Rusiyadan alırıq. Necə olur Rusiya bunu edə bildiyi halda Azərbaycan bunu edə bilmir? Hesab edirəm bu çox ciddi bir problemdir. Bu SOCAR və hökumətin bu sahədə yanlış qərar verdiyinin bariz nümunəsidir”.
“Fikrimcə əgər Azərbaycanda vaxtilə modern benzin istehsalı zavodu inşa edilsəydi bu gün nəinki özümüz, hətta Azərbaycan başqa ölkələrə benzin ixrac edən ölkə ola bilərdi və bu da ölkəyə xam neft istehsalı və ixracatından daha çox gəlir gətirərdi” – deyə, iqtisadçı qeyd edib.
