Keçən il daşınmaz əmlak bazarında bahalaşma müşahidə olundu. 2023-cü il daxil olmasından sonra artıq insanlar bu il mənzillərin qiymətlərinin necə olacağı barədə maraqlanırlar.

Maraqlıdır bu il vəziyyət necə olacaq? Alıcılar qiymətdən razı qala biləcəklərmi?

Bu barədə Ednews-a danışan əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev bildirib ki, keçən il əsasən köhnə binalarda qiymət artımı müşahidə olunub:

“Bu süni qiymət artımı idi. Çünki həmin o 3-5 mərtəbəli köhnə binaların istismar müddəti bitib. Hətta xeylisi qəzalı vəziyyətdədir. Buna baxmayaraq, bu binalardakı qiymət artımı davam etdi. Dünya təcrübəsinə baxsaq, normal standartlara cavab verən bir mənzillə istismar müddətini bitirmiş bir mənzilin bazar dəyəri arasında minimum 2 dəfə ucuz qiymət fərqi var. Məsələn, sağlam binada mənzilin satış qiyməti 10 manatdırsa, eyni bina daha əvvəlki illərdə tikilib və istismar müddəti bitibsə 3-4 manata təklif olunmalıdır. İstismar müddəti bitmiş binalar ipoteka kreditinə çevrilə bilmir. Çünki banklar bu binaları girov kimi götürmür. Bu isə o deməkdir ki, həmin binalar öz kapitallaşmasını, bazar dəyərini itirib”.

E. Fərzəliyev qeyd edib ki, qiymət artımına səbəb olan 2 amil var:

“Həmin binalar mərhələli şəkildə sökülür əvəzində yeni binalar tikilir və mənzil sahiblərinə sökülən binanın yerində tikilən binadan daha geniş, təmirli mənzil verilir. Verilmiş mənzilin bazar dəyəri köhnə binadan daha baha olur. Digər tərəfdən isə ötən ilin sentyabrında Rusiya-Ukrayna arasındakı müharibə qiymət artımına təkan verdi. İnsanlar düşündü ki, müharibəyə görə Rusiyadan Azərbaycana axın olacaq və ev alacaqlar. Lakin nəticə elə olmadı. Ukraynadan Avropa ölkələrinə axın edirdilərsə, ruslar Türkiyəyə üz tutdular, Avropaya, həmçinin Azərbaycana yox. Türkiyəyə daşınmaz əmlak sahəsində minlərlə yatırım etdilər”.

Ekspert hesab edir ki, bu ildən köhnə binalara tələbat azalacaq:

“Qiymətlərdə bir qədər yumşalma baş verə bilər. Çünki qiymət əsasən ipoteka zamanı artır, bu da alıcı çoxluğu ilə əlaqədardır. Qeyd etdiyim kimi köhnə binalar da ipotekaya çevrilə bilmir. Ona görə də ucuzlaşma çox güman ki, olacaq. Bakı şəhərində yeni tikilən binaların da qiymətləri çox bahadır. Bu, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti ilə üst-üstə düşmür. Ümumən təcrübədə belədir ki, hansısa şəhərdə yaxud ölkədə əmlakların qiyməti orada yaşayan vətəndaşların aylıq gəlirlərinin üstündə ölçülür. İndi bizdəki vəziyyətə nəzər salaq. Minimal əməkhaqqı ilə ev almaq istəyən şəxs köhnə tikilidən 70 000 manat dəyərində olan bir otaqlı evi ancaq ala bilər. Çünki orta əməkhaqqı 300 manatın üstündədir. Görün, vətəndaş neçə müddət pul yığmalıdır ki, o evi ala bilə. Bütün bunları nəzərə alaraq hansısa formada bazara nəzarət olmalıdır ki, süni qiymət artımı olmasın”.

Onun sözlərinə görə, yeni tikililərdə qiymətlərin baha olmasının da müxtəlif səbəbləri var:

“Əsas səbəb paytaxtda artıq yeni tikilən binalar üçün torpaq sahəsi qalmayıb. Yer qalanlarda da qiymətlər fantastik dərəcədə bahadır. Bir binanın tikilməsi üçün ortalama təxminən 80-100 sot torpaq sahəsi tələb olunur. Normal ərazilərdə də torpağın 1 sotu 100 min manatdan başlayır. Yəni tikinti şirkəti bir binanın torpağına artıq 10 milyona yaxın vəsait ödəməli olur. Digər xərcləri də üstünə gəlsək, artıq tikintinin maya dəyəri 2 min manatın üstündə olur. Bunun qarşısının alınması üçün bölgələr, Bakının kənar əraziləri inkişaf etməlidir. Azərbaycanın digər şəhərlərində də bu cür tələbat olmalıdır ki, torpaq sahibləri də qiymətlərdə yumşalma etsinlər”.

Oğuz Ayvaz