Quşların və kəpənəklərin rəng və naxışlarının müxtəlifliyinin səbəbləri haqqında illərdir mübahisələr gedir. Məşhur bioloq, təbiətşünas Çarlz Darvin ilə təbiətşünas və coğrafiyaşünas Alfred Russel Uolles arasında fikir ayrılığına səbəb olan təkamül problemi 150 ildən sonra süni intellekt tərəfindən cavablandırılıb.
Təkamül nəzəriyyəsinin baniləri quşların və kəpənəklərin rəng və naxışlarının müxtəlifliyinin səbəbi haqqında fərqli fikirlərə sahib idilər. 1800-cü illərdə başlayan bu münaqişə elm dünyasını iki yerə böldü.
Məşhur bioloq və təbiətşünas Çarlz Darvin kəpənəklərin rəng və naxışlarında görünən müxtəlifliyin cinsi seleksiyadan qaynaqlandığını müdafiə edərək, erkəklərdəki müxtəlifliyin daha çox olduğunu, çünki dişilərin erkəyin xarici görünüşünə görə cüt seçdiklərini söylədi.
Onun müasir rəqibi, təbiətşünas coğrafiyaşünas Alfred Russel Wallace bununla razılaşmadı və daha geniş təbii seçmənin də mühüm rol oynadığını proqnozlaşdırdı.
Təkamülün əsas mexanizmlərindən biri olan təbii seleksiya canlıların yaşadıqları mühitə daha yaxşı uyğunlaşması və fərqlilikləri səbəbiylə həyatda qalması və ya bunu bacara bilməyib məhv olması deməkdir.
Araşdırma çərçivəsində bir çox quş qanadlı kəpənək növünə aid ən az 16 min görünüş araşdırıldı. Bu kəpənəklər heyrətamiz görünüşləri ilə yanaşı, erkək və dişilər arasındakı fərqliliklərə görə seçilib.
SUNİ İNTELLEKT TƏHLİL EDİLİR
Tədqiqatçılar süni intellektin köməyi ilə kəpənəklərin qanad formalarını, rənglərini və naxışlarını təhlil ediblər. Tədqiqatın məsul müəllifi Dr. Cennifer Kathil, "Biz ilk dəfə olaraq, müxtəlif bioloji qruplarda və həm kişilər, həm də qadınlar arasında nə qədər müxtəlifliyin olduğunu yoxlamaq üçün təkamülün görünən ölçülərini ölçə bilərik" dedi.
Maşın öyrənmənin bioloji müxtəlifliyi yaradan və qoruyan təkamül prosesləri, o cümlədən indiyə qədər diqqətdən kənarda qalan qruplar (dişilər) haqqında yeni məlumatlar verdiyini ifadə edən Kathill, “Bu canlıların erkəklərindəki müxtəliflik daha aydın göründüyü üçün, daha az araşdırma aparılır".
Alimlər təhlillər nəticəsində kişilərin ümumiyyətlə müxtəlif forma və naxışlara malik olduğunu görüblər. Ancaq həm kişilərin, həm də qadınların ümumi müxtəlifliyə töhfə verdiyi aşkar edildi.
HƏR İKİ ALİM HAQLIDIR
Birinci tapıntı Darvinin haqlı olduğunu, ikincisi isə Uollesin haqlı olduğunu sübut edir. Dr. "Erkək kəpənəklər arasında görünən yüksək müxtəliflik, Darvinin ilk dəfə irəli sürdüyü kimi, dişi ər seçimi nəticəsində yaranan cinsi seçimin real dünyada kişi müxtəlifliyi üzərində mühüm yer tutduğu fikrini dəstəkləyir" dedi.
O, qeyd edib ki, dişi kəpənəklərin öz növlərinin erkəklərinə nisbətən daha çox fərqli görünüşə malik olduğu hallar da qeydə alınıb. Bu nümunələr, Vallase tərəfindən irəli sürülən təbii seçmənin qadın müxtəlifliyində mühüm rol oynadığı fikrini dəstəkləyir.
Xəyal Ramiz
