Dünyada ekstrem quraqlıqlar daha şiddətli olacaq

Maraqlı 21:45 17.01.2025

Davamlı illik quraqlıqların qlobal istiləşmə ilə daha da artacağı barədə xəbərdarlıq edilib. 

"EDnyus"" xəbər verir ki, bu, İsveçrə Meşə, Qar və Landşaft Tədqiqatları Federal İnstitutunun və Avstriya Elm və Texnologiya İnstitutunun professoru Françeska Pelliççiotinin iştirakı ilə aparılan tədqiqatda qeyd olunub.

"Science" jurnalında yayımlanan bu 40 illik qlobal kvantitativ araşdırma antropogen iqlim dəyişikliyinin ətraf mühitə təsiri ilə bağlı siyasətin formalaşdırılmasına dəstək məqsədi daşıyır.

Araşdırmada vurğulanır ki, Çilidə son 15 il ərzində davam edən və son min ilin ən uzunmüddətli quraqlığı kimi xarakterizə edilən dağıdıcı megaquraqlıq ölkənin su ehtiyatlarını tükəndirib və hətta vacib mədən hasilatına mənfi təsir göstərib. Bu, iqlim istiləşməsinin qlobal miqyasda uzunmüddətli quraqlıqlara və kəskin su böhranlarına səbəb olduğuna dair bariz nümunələrdən biridir.

Quraqlıqların genişlənməsi və təsirləri

"Phys.org" yazır ki, quraqlıqlar əsasən kənd təsərrüfatına zərər vurduqda və ya meşələrə ciddi təsir etdikdə diqqət mərkəzinə çıxır.

Tədqiqatçılar 1980-2018-ci illər arasında qlobal meteoroloji məlumatları təhlil edərək quraqlıqları modelləşdiriblər. Onlar quraqlıqların tezliyində, müddətində və intensivliyində narahatedici artımı müşahidə ediblər. 

Professor Françeska Pelliççioti bildirib:

"Hər il, 1980-ci ildən bəri, quraqlıqdan təsirlənən ərazilər orta hesabla əlavə 50 min kvadrat kilometr genişlənir. Bu, Slovakiya və ya ABŞ-ın Vermont və Nyu-Hempşir ştatlarının birləşmiş ərazisinə bərabərdir və ekosistemlərə, kənd təsərrüfatına və enerji istehsalına ciddi ziyan vurur".

Uzunmüddətli təsirləri araşdırmaq məqsədi

Beynəlxalq tədqiqat qrupu iqlim dəyişikliyi nəticəsində yaranan uzunmüddətli quraqlıqların mümkün təsirlərini araşdırıb və gələcəkdə daha tez-tez baş verəcək megaquraqlıqlara hazırlıq üçün siyasət hazırlamağa kömək etməyi hədəfləyib.

Tədqiqatçılar yağıntıların və suyun buxarlanmasının (evapotranspirasiya) miqdarında baş verən anomaliyaları analiz edərək təbii ekosistemlərə təsirini müəyyən ediblər. Bu, quraqlıqların həm yaxşı öyrənilmiş, həm də az tədqiq edilmiş bölgələrdə, xüsusən tropik meşələr və And dağları kimi məlumatların az olduğu ərazilərdə yayılmasını göstərib.

Araşdırmaya əsasən, yüksələn temperatur, davamlı quraqlıqlar və yüksək evapotranspirasiya ekosistemlərin tədricən qurumasına və zəifləməsinə səbəb olur. Bununla yanaşı, güclü yağıntıların artımı müşahidə olunsa da, bu dəyişikliklər ekosistemlərin ümumi vəziyyətini yaxşılaşdıra bilmir. Tədqiqatçılar peyk şəkillərindən istifadə edərək bitki örtüyünün zamanla dəyişikliklərini izləməyə çalışırlar.

"Quraqlıq zonaları" və meqaquraqlıqların nəticələri

Tədqiqatın nəticələri göstərib ki, megaquraqlıqların ən böyük birbaşa təsiri mülayim otlaqlara olub. Quraqlıq "isti nöqtələri" ABŞ-ın qərbi, Mərkəzi və Şərqi Monqolustan, eləcə də Avstraliyanın cənub-şərqini əhatə edib. Digər tərəfdən, tropik və boreal meşələrdə müşahidə edilən paradoksal təsirlərə işıq tutulub.

Professor Pelliççioti bildirib:

"Uzunmüddətli su çatışmazlığı nəticəsində tropik və boreal bölgələrdə ağaclar məhv ola bilər ki, bu da həmin ekosistemlərə uzunmüddətli zərər vurur. Xüsusilə boreal bitki örtüyünün belə iqlim fəlakətindən sonra özünü bərpa etməsi üçün daha çox vaxt tələb olunur".


Qlobal istiləşmə və səbəblər


Alimlər bildirir ki, qlobal istiləşmə son illər planetin çirklənməsi, xüsusən də yanacaq yanmasından əmələ gələn karbon emissiyaları və təbii iqlim hadisəsi El Nino ilə əlaqəlidir. Lakin bu, istilik artımının sürətini tam izah edə bilmir. Yeni araşdırmalar buludların rolunun bu məsələdə çatışmayan bir hissə olduğunu göstərir.

Bakıda restoranın fəaliyyəti dayandırıldı - VİDEO

Xəbər xətti

"Azərbaycan bizim ölkəyə Afrika bazarlarının qapısı kimi baxa bilər"
16:53 12.02.2025
Rusiya Sudanda Hərbi Dəniz Bazası quracaq
14:23 12.02.2025
"Qəzza Türkiyə muxtariyyəti olmalıdır"
13:54 12.02.2025
Ərdoğan İndoneziya Prezidentinə "Togg" hədiyyə etdi
13:45 12.02.2025
"Azərbaycan bizə dəstəyi əməldə göstərib"
13:41 12.02.2025
Ermənistan Avropa İttifaqına üzvlüklə bağlı qərar verdi
13:24 12.02.2025
Bəzi Texniki Müayinə Mərkəzlərinin iş qrafiki dəyişdi
13:03 12.02.2025
Yunanıstan yeni prezidenti seçildi
12:59 12.02.2025
Rusiya PUA istehsal edən Ukrayna müəssisələrinə raket zərbəsi endirib
12:38 12.02.2025
"Süni intellekt sahəsində əməkdaşlıq siyasiləşdirilməməlidir"
12:07 12.02.2025
Azərbaycanla Somali arasında imzalanmış 4 sənədin mübadiləsi baş tutub
12:04 12.02.2025
Somali Prezidenti Hasan Şeyx Mahmudun rəsmi qarşılanma mərasimi olub
11:17 12.02.2025
" Tramp ABŞ-ın bəzi konsulluqlarını bağlamaq istəyir"
11:11 12.02.2025
"Disney" filmlərində LGBT və azlıqların təbliği dayandırılacaq
11:05 12.02.2025
Məktəblərin I sinfinə qəbul qaydaları dəyişir
10:57 12.02.2025
"Yeni "Milli Standartlaşdırma Proqramı” formalaşdırılır"
10:55 12.02.2025
"Çin və ABŞ arasında qarşıdurmanın deyil, əməkdaşlığın olması bütün ölkələrin xeyrinə olacaq"
10:18 12.02.2025
"Biz vədlərimizə əməl edirik"
10:16 12.02.2025
Prezident İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verib
09:09 12.02.2025
Çin səddinin kosmosdan görüntüsü paylaşıldı
08:22 12.02.2025
Timsahlar sərxoş adamı parçaladılar
08:17 12.02.2025
"Changan" və "Dongfeng" birləşəcək
06:35 12.02.2025
"Nissan" və " Honda" niyə razılaşa bilmədi?
06:14 12.02.2025
" Fransanın kifayət qədər qırıcısı yoxdur"
00:23 12.02.2025
"Qəzzanın yenidən qurulması əhali köçürülmədən aparılmalıdır"
00:12 12.02.2025
İsrail ordusu Qəzza ətrafında döyüş hazırlığını artırıb
22:15 11.02.2025
Köpək balığı turistlərə hücum etdi
21:23 11.02.2025
“ABŞ üçün əsas təhlükələr qeyri-qanuni miqrantlar və Çindən gəlir”
20:12 11.02.2025
"ABŞ Avropadakı qoşunlarının sayını azaltmayacaq"
20:02 11.02.2025
Tramp Zelenskidən 500 milyard tələb etdi
19:21 11.02.2025
ABŞ Ukraynaya qoşun göndərməyəcək
17:52 11.02.2025
- Kibertəhlükəsizliyimiz hansı səviyyədədir?
17:08 11.02.2025
Somali Prezidenti Azərbaycana rəsmi səfərə yola düşdü
16:37 11.02.2025
"Makron və Mask arasındakı münasibətlər pisləşib"
16:23 11.02.2025
"Best Beef" nişanlı " Ocaq" sosislərinin satışı qadağan olundu
16:19 11.02.2025
"Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi ilə tranzit yük daşımalarının inkişafı məqsədilə əməkdaşlıq haqqında Saziş" təsdiqləndi
16:09 11.02.2025
Metro stansiyalarına yeni adlar veriləcək
16:07 11.02.2025
"USAID Serbiya prezidentinin devrilməsini maliyyələşdirib"
15:27 11.02.2025
“Azərpoçt” Kiberdələduzların növbəti fırıldağı ilə bağlı vətəndaşlara müraciət etdi
15:13 11.02.2025
Sığınacağa yerləşdirilən uşağın qohumları Azərbaycan Uşaqlar Birliyini intiharla hədələyir
15:09 11.02.2025
Hamısı