Quipu barədə nə bilirik?

Maraqlı 18:24 13.02.2025

Yeni kəşf edilən Quipu yaxın kainatın ən böyük quruluşu kimi diqqət çəkir. Qalaktikalararası nəhəng bir tor kimi uzanan Quipu kainatın yaranması və dinamikası barədə yeni məlumatlar təqdim edir.

"EDnyus"  "Makale Astronomy & Astrophysics" jurnalına istinadən xəbər verir ki, son illərdə aparılan astronomik müşahidələr kainatın ən böyük quruluşunu ortaya çıxarıb və bu quruluş Quipu adlandırılıb. Adını And dağlarında yaşamış qədim İnka sivilizasiyasının məlumat saxlama üsulu olan Quipudan alan bu nəhəng quruluş qalaktikamızdan 130.000 dəfə böyük olması ilə seçilir.

Ətraflı müşahidələr nəticəsində kəşf edilən Quipu kainatın genişliyi və mürəkkəbliyi haqqında yeni məlumatlar verir. Bu nəhəng quruluş, qalaktikalararası iri bir tor kimi uzanır və kainatın formalaşması, strukturu və təkamülü ilə bağlı bir çox suala işıq tutur.

Quipunun kəşfi astronomiya dünyasında böyük marağa səbəb olub. Alimlər bu quruluşun necə meydana gəldiyini və kainatda hansı rola malik olduğunu anlamaq üçün geniş araşdırmalar aparırlar. İlkin tapıntılara görə, Quipunun bu qədər böyük olmasının səbəbi qalaktikaların qarşılıqlı təsir göstərərək birləşməsi və genişlənməsi ola bilər.

Quipu Yer kürəsindən 424 milyon ilə 815 milyon işıq ili uzaqlıqda kəşf edilən beş böyük kosmik quruluşdan biridir. Bu strukturlar ümumilikdə bütün qalaktika dəstələrinin 45%-ni, bütün qalaktikaların 30%-ni və yaxın kainatın həmin bölgəsindəki bütün materiyanın dörddə birini ehtiva edir. Lakin onların kütləsi həcmin cəmi 13%-ni tutur, bu isə həmin bölgənin ətraf mühitə nisbətən olduqca yüksək sıxlığa malik olduğunu göstərir. Ümumilikdə, qalaktikaların kainatda müxtəlif sıxlıqlarda yerləşməsi gözlənilməz deyil. Kainat əsasən qalaktikaların və dəstələrin arasında boş sahələrin olduğu liflər və düyünlər şəklində təşkil olunmuş "kosmik tor" adlanan quruluşa malikdir. Bu boşluqlar "void" adlanır.

Quipu sözü ispan dilində "düyün" mənasını verir və İnka imperiyası dövründə inzibati, iqtisadi və dini məlumatları saxlamaq üçün istifadə olunurdu. Əsasən lama yunu və ya pambıqdan hazırlanan bu iplər düyünlərin sayı, növü və rəngləri vasitəsilə müxtəlif informasiyaları kodlaşdırırdı. Quipu İnka cəmiyyətinin mürəkkəb və yaxşı təşkil edilmiş strukturunu əks etdirir.

Quipunun kəşfi kainatın sirrlərini anlamaq istiqamətində mühüm addım hesab olunur. Bu quruluşun tədqiqi, kainatın ilkin dövrlərdəki dinamikası haqqında daha çox məlumat əldə etməyə və onun necə formalaşdığı barədə yeni ipucları tapmağa kömək edə bilər.

Prezident İlham Əliyevə  “Qarabağın fatehi” dedilər

Xəbər xətti

Efiopiyada "ASAN xidmət" mərkəzi açılıb
09:49 21.06.2025
Xərçəngə qarşı qidalar: Onkoloji xəstəlik riskini azaldan SƏKKİZ məhsul
09:33 21.06.2025
FIFA Klublararası Dünya Çempionatı: Pley-offun ilk iştirakçıları bəlli olub
08:21 21.06.2025
İran ABŞ-yə Yaxın Şərqdəki hərbçiləri ilə bağlı xəbərdarlıq edib
05:16 21.06.2025
" Bizim İran İslam Respublikası qarşısında hərbi öhdəliyimiz yoxdur "
18:03 20.06.2025
"İrəliləyişimiz sistemli inkişafın nəticəsidir"
16:44 20.06.2025
" Təhlükəli istiləşmədən yayınmaq üçün cəmi bir neçə ilimiz qalıb"
16:39 20.06.2025
“Abzas Media” işi üzrə həbs olunan şəxslərə hökm oxunub
16:25 20.06.2025
Ceyhun Bayramov və Kaya Kallas İsrail-İran qarşıdurmasını müzakirə edib
15:27 20.06.2025
Orban Ukraynanı Aİ-də görməyi niyə istəmir?
15:24 20.06.2025
Süfrənin Diplomatiyası: Qida və Qlobal Ayrı-Seçkilik
15:00 20.06.2025
"Xəzər regionu üzərində nüvə təhlükəsi yaranıb"
14:43 20.06.2025
ADA böyüyəcək
14:32 20.06.2025
İlham Əliyev UFC-nin prezidentini qəbul etdi
14:30 20.06.2025
Aprel döyüşləri zamanı Ermənistan tərəfindən hərbi əməliyyatlara rəhbərlik etmiş generalların adları məhkəmədə açıqlanıb
14:24 20.06.2025
İsrailin 50 qırıcı təyyarəsi Tehranı bombaladı
14:18 20.06.2025
Qax rayonunun icra başçısına qarşı əməliyyat keçirildi
14:09 20.06.2025
"Müharibəyə son qoymağın yeganə yolu atəşkəsdir"
14:02 20.06.2025
Azərbaycan Çin ilə “Kəmər və Yol” üzrə Əməkdaşlıq Planını təsdiq edib
13:48 20.06.2025
Paşinyan Türkiyədə səfərdədir
13:14 20.06.2025
Azərbaycan güləşçisi dopinqə görə diskvalifikasiya edildi
12:49 20.06.2025
"Sülh müqaviləsini dərhal imzalamağa hazırıq"
12:28 20.06.2025
"Səs mənimdir,sözlər yox" - Süni intellektin təqlid gücü və etik təhlükələr
11:47 20.06.2025
"Terror aksiyası həyata keçirsə, "Hizbullah" olmayacaq"
11:43 20.06.2025
"Ermənistan Qarabağdan imtina etməklə suverenlik qazanıb"
11:40 20.06.2025
İran və İsraildə həlak olanlar arasında Azərbaycan vətəndaşları yoxdur
11:37 20.06.2025
Azərbaycan Əmək və Sosial Münasibətlər Akademiyasında “Məzun günü” keçirilib
11:24 20.06.2025
"Haber Global" İPrezident İlham Əliyevin Kahramanmaraşa səfəri haqqında video-sujet hazırladı
11:18 20.06.2025
Prezident İlham Əliyev Özbəkistanın investisiya, sənaye və ticarət nazirini qəbul edib
10:54 20.06.2025
Prezidentlər zəlzələdən zərərçəkənlərin evində qonaq oldu
09:15 20.06.2025
Prezidentlər onların evinə getdi
09:04 20.06.2025
" İran nüvə bombası hazırlamırdı"
06:12 20.06.2025
"Britaniya ABŞ-ni İrana zərbə endirməməyə çağırır"
02:39 20.06.2025
Meksikanın şimalında narkotik tuneli tapılıb
02:06 20.06.2025
BMT TŞ-də İran - İsrail münaqişəsi ilə bağlı təcili iclas keçiriləcək
01:03 20.06.2025
"Əməliyyatın məqsədi İran hökumətini devirmək deyil"
20:42 19.06.2025
Prezident İlham Əliyevə “Qarabağın fatehi” dedilər
17:54 19.06.2025
"Şlyapa Zahid"in məhkəmə prosesində yeni təfərrüat üzə çıxdı
17:49 19.06.2025
İranlılar şəhərləri tərk edirlər
17:23 19.06.2025
Alonso rəhbərlikdən yarımmüdafiəçi tələb edir
17:21 19.06.2025
Hamısı