Qlobal Nar Bumunun Üzü Niyə Məhz Azərbaycan Olmalıdır?

Maraqlı 14:14 02.04.2025

Əsrlər boyu mistik simvol kimi əhəmiyyət kəsb edən nar hazırki sağlam qida sənayesinin ən sevimli meyvəsi kimi “TikTok” qəlyanaltı trendlərinin ulduzu və funksional qida yeniliklərinin mərkəzi kimi yüksəliş dövrünü yaşayır. Qlobal tələbin artması ilə nar istehlakının 2033-cü ilə qədər 10.6 milyard dollara ikiqat artacağı proqnozlaşdırılır— sənaye ixracat potensialına malik ölkələr bu bazardakı payını artırmağa çalışır. Bunlar arasında Azərbaycan fərqlənir— ən böyük və ya ən gözəçarpan istehsalçı olmasa da, Azərbaycan narı bazarın ən maraqlı, ən müxtəlif və bəlkə də ən dadlısıdır.

Mən 2024-cü ilin noyabr ayında Azərbaycanı ziyarət edəndə buranın narı diqqətimi çəkdi. Ziyarətim əsnasında, 2020-ci ildə rəsmi olaraq sona çatan on illər boyu davam edən münaqişənin izlərini daşıyan Qarabağa getmişdim. Müharibənin qalıqlarının—yanmış sahələrin, uçurulmuş binaların və sükut içindəki torpaq sahələrinin— arasında bir şey fərqlənirdi - nar ağacları.

Canlı qırmızı meyvələrlə dolu olan bu ağaclar, çöllənmiş torpaqdan üsyan edərək yüksəlirdi. Hələ də müharibədən yenidən qurulmağa çalışan bir regionda, onlar mənim təsəvvürümdə yenidənqurma və davamlı həyatın sakit bir metaforasını ifadə edirdi. Azərbaycan üçün isə, narın milli simvol olması, onların varlığı ilə kimlik, dözümlülük və torpaq ilə mədəniyyət arasındakı zamanla dəyişməyən əlaqəni əks etdirirdi.

Qlobal Nar Trendi

Adi nar qlobal miqyasda böyük bir dəyişim yaşayır. Məşhur şəxsiyyətlər tərəfindən tövsiyə olunan reseptlərdə yer alır və BBC-nin "2025-ci ildə izləməli olduğunuz Qida Trendləri" siyahısında vurğulanır. Qida dəyəri zəngin olan bu meyvə, yalnız sağlamlıq faydaları ilə deyil, həm də çoxyönlülüyü və estetik cazibəsi ilə diqqət çəkir— və "ağzınızda partlayan inciyəbənzər qidalar" mövzusuna mükəmməl uyğun gəlir.

Nar dənələri ilə hazırlanan reseptlər sosial mediada milyonlarla bəyənmə alır və nar şokoladlı qəlyanaltılarından, nar popkornuna, nar şirələrinə və lavaşaya qədər innovativ reseptlərdə yer alır. Ancaq bu populyar mədəniyyət yüksəlişinin kənarında, narın daha dərindən rezonansı, istehlakçıları irs, ənənə və hekayələrlə əlaqələndirən qidalara olan artan maraqda yatır. Burada, qlobal nar hərəkatının təbii bir mərkəzi olaraq Azərbaycan, narın yalnız dəbdə deyil, həm də əsaslı olduğunu göstərir.

Azərbaycan Meyvələrinin Şahı

Azərbaycanın narı 25.000 hektar bağda becərilir, yerli əfsanələrdə və illik festivallarda qeyd olunur, freskoların üzərinə həkk olunur və hər şeydən əvvəl şirniyyatdan tutmuş mürəbbələrə qədər hər şeyə əlavə edilir. Hindistan və ya İran kimi nəhəng istehsalçılara nisbətən ixrac həcmi kiçik olsa da, Azərbaycan dünyada ən yaxşı narları istehsal edir.

Azərbaycanın narçılıqdakı üstünlüyü iqlimdə yatır. Göyçay bölgəsi, özünəməxsus mikroiqlimi və minerallarla zəngin torpağı ilə, Azərbaycan premium narlarının qlobal sinonimi halına gəlmişdir. Ölkənin doqquz iqlim zonasına yayılmış 60-dan çox yerli növ və ümumilikdə 200-dən çox nar növü, əsrlər boyu formalaşmış ənənəvi biliklər və nar meyvəsinə dərin mədəni ehtiramla yetişdirilir.

"Narlar və Zəfəran: Azərbaycana Səyahət" adlı kitabın müəllifi və “AZCookbook.com” saytının yaradıcısı Feride Buyuran, Göyçayı Azərbaycanın nar paytaxtı olaraq təsvir edir. "Hər bir bölgənin  həyət və geniş bağlarında, onlarla nar növü yetişir," deyir. " Turşdan və acıdan şirinə qədər fərqli ləzzətləri olan, tünd qırmızı, qırmızı və hətta ağ rəngli toxumları olan, qırmızı, çəhrayı və ya ağ ola bilən rəngləri olan şirəli narlar. Göyçay nar həvəskarları üçün səadət cənnətidir."

Kütləvi bazar istehsalçıları məhsuldarlıq və daşınma dayanıqlığını ön planda tutduqları halda, Azərbaycanlı fermerlər tez-tez əl ilə məhsul yığır, dad və yetişməyi miqyasdan üstün tutur. Nəticədə, nar, təravətli olmaqla yanaşı, dərin və kompleks dadlarla dolu olur— təravətli narşərab (şirə) kimi sıxılır, Nar Govurması (nar və şabalıd ilə bişmiş quzu) kimi yeməklərə əlavə olunur, magenta şərablarında dəmlənir, sorbeyə çevrilir, nardança mürəbbəsi kimi qorunur və yeməklərdə, salatlarda və dolmalarda istifadə olunur.
 

Simvolik olaraq, Azərbaycanda nar böyük mədəni əhəmiyyətə sahibdir. O, bolluq, məhsuldarlıq və əbədiliyin simvolu kimi qəbul edilir. Şeirlərdə, hədiyyəlik əşyalarında, xalçalarda və saray divarlarında təsvir olunur.

2006-cı ildən bəri hər payızda keçirilən Göyçay Nar Festivalı (Nar Bayramı) Göyçayı  milli fəxr və mədəni irsin parlaq bir şənliyinə çevirir. 2020-ci ildə UNESCO tərəfindən tanınan və İnsanlıqın Ümumi Qeyri-maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilən bu festival, minlərlə yerli və xarici ziyarətçini Azərbaycanın "meyvə kralı"nı şərəfləndirmək üçün toplayır. Tədbir rəngarəng, dadlı və ənənəvi olur— canlı xalq musiqisi, coşğulu rəqs performansları və narın Azərbaycanın mətbəxindəki ulduz rolu ilə seçilən kulinariya nümayişləri də həmçinin.

Bu irs artıq meyvələrini verməyə də başlayır, çünki "Made in Azerbaijan" etiketi qlobal səhnədə daha çox tanınır. 2025-ci ilin yanvar ayında Azərbaycan 2,278 ton nar ixrac edib, bu da əvvəlki ilə nisbətən 35% artım deməkdir. Bu ixracat, ümumi istehsalının 190,000 tonunun yalnız bir hissəsini təşkil etsə də, bu məhsulların artan qlobal marağını, əl istehsalı, izlənilə bilən və mədəni cəhətdən zəngin qida məhsullarına olan tələbi əks etdirir.

Azərbaycanın yüksək ixtisaslaşma cazibəsi, bəlkə də onun ən böyük gücüdür. İstehlakçılar funksional qidalara keçdikcə, nar hər bir meyarı qarşılayır: antioksidanlarla zəngin, aşağı kalorili, bağırsaq dostu— və artan şəkildə, sosial mediada vizual ulduz olur. “TikTok”-da şokoladla örtülmüş nar qəlyanaltıları milyonlarla baxış alır; “Instagram” isə narla zənginləşdirilmiş lavaşa və parlaq salat şəkilləri ilə doludur.
İqlim dəyişikliyi, daha böyük istehsal edən bölgələrdə davamlılığı təhdid edərkən, Azərbaycanın yüksək hündürlükdə yerləşən quru zonaları nisbi izolyasiya təmin edir, bu da onu keyfiyyətli nar becərilməsi üçün ümid verici bir yer halına gətirir. Ölkə, yalnız təzə meyvə deyil, həm də əlavə dəyərli məhsullar— ekstremlər, şirələr və təbii kosmetik vasitələr kimi— ixracatını genişləndirməyi planlaşdırır.

Bazar sürətlə böyüyür, lakin eyni zamanda mallardan, sənətkarlığa doğru inkişaf edir. Azərbaycan üçün nar, kənd təsərrüfatı, qida mədəniyyəti və milli kimliyin kəsişməsini təmsil edir. Onun sakit gücü, müasir istehlakçının getdikcə daha çox qiymətləndirdiyi bir şeydə yatır: dərinlik, fərqlilik və səmimiyyət. Dünyanın növbəti böyük super meyvəsi uğrunda rəqabət aparan bu kiçik iddiaçı, görünür ki, ən çox dadı təklif edir.

Müəllif: Dafne Evinq-Çou

Mənbə: "Forbes"

Azərbaycan Dilinə Tərcümə Edən: Sevda Qurbanova

“Euronews” telekanalı Azərbaycandakı mina problemindən danışdı

Xəbər xətti

General Akif Pirverdiyev 4-cü Ordu birliyinin komandiri TƏYİN OLUNDU
07:39 19.04.2025
Moskva "Taliban"ı tanıdı - Rusiya Əfqanıstana qayıdır
07:34 19.04.2025
ABŞ Ukrayna danışıqlarından çıxa bilər - Şərt irəli sürüldü
07:28 19.04.2025
"Moskva Ankara ilə İrəvan arasında yaxınlaşma səylərini dəstəkləyir"
07:23 19.04.2025
Mirzoyanla Bayramovun diplomatiya dueli: Nəticə nə oldu?
07:15 19.04.2025
Azərbaycan - Gürcüstan münasibətləri yeni mərhələyə qədəm qoyur
18:49 18.04.2025
Dünya Nizamı Necə Dəyişir? IV Hissə: Geosiyasi Dəyişikliklər və Yeni Əlaqələr
17:51 18.04.2025
Azərbaycanda sadələşdirilmiş gömrük bəyannaməsi ilə bağlı mobil tətbiqin dizaynı dəyişdirilir
12:12 18.04.2025
Qırğızıstanın və Azərbaycanın Ədəbiyyat institutları ortaq layihənin icrasına başlayıblar
12:07 18.04.2025
Milli Observatoriya beynəlxalq mükafata layiq görülüb
11:59 18.04.2025
OpenAI şirkətinin yeni sosial media platforması X-ə rəqib olacaq
11:54 18.04.2025
Sabah Yer Günü ilə bağlı festival keçiriləcək
11:40 18.04.2025
Polşa nüvə silahına sahib olmaq istəyir
11:32 18.04.2025
Azərbaycanda Milli Etalon Vaxtı yaradılır
11:24 18.04.2025
Cənubi Koreya KXDR-lə sərhəd yaxınlığında gecə təlimləri keçirib
11:20 18.04.2025
Yağıntıların vurduğu zərərin məbləği açıqlandı
11:17 18.04.2025
İRS jurnalının ərəb dilində yeni nömrəsi işıq üzü görüb
11:13 18.04.2025
Minskdə azərbaycanlı qəhrəmanlara həsr olunmuş anım tədbiri keçirilib
11:10 18.04.2025
Alimlər Kvant maqnitizminin nadir tipini kəşf ediblər
11:05 18.04.2025
Kolumbiyada neft kəməri partladılıb
11:02 18.04.2025
Qazaxıstan Əfqanıstana humanitar yardım göndərib
10:58 18.04.2025
Dünyanın ən dözümlü mühərrikli maşınları açıqlandı - Hyundai, Kia siyahıda yoxdur
10:55 18.04.2025
Bakının üç rayonunda qaz olmayacaq
10:50 18.04.2025
Bakıda bədii gimnastika üzrə Dünya Kubokuna start verilib
10:43 18.04.2025
Pandemiyalar haqqında tarixi saziş imzalanıb
10:38 18.04.2025
Parisdə Azərbaycanın ilk süni intellekti “Şuşa” kompozisiyası nümayiş olunub
10:35 18.04.2025
Azərbaycanda akkreditə olunmuş diplomatik korpusun nümayəndələrinin Xankəndi və Şuşa şəhərlərinə səfəri başlayıb
10:32 18.04.2025
"Azərbaycan Cənubi Qafqaz regionunda yeni status-kvo yaradıb"
10:27 18.04.2025
1300 il əvvələ aid xəzinə tapıldı
10:25 18.04.2025
İspaniya ÇL-də 5 klubla təmsil olunacaq
10:22 18.04.2025
Rusiya Xarkova ballistik raketlə zərbə endirib
10:17 18.04.2025
Bu gün Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günüdür
10:12 18.04.2025
ABŞ vətəndaşı Belizdə təyyarəni ələ keçirməyə cəhd edib
10:08 18.04.2025
İranda hərbi parad keçirilib
09:58 18.04.2025
Kolumbiyada üsyançılar terror aktları törədib
09:52 18.04.2025
Ərdoğan Türkiyə - Azərbaycan təbii qaz sahəsi üzrə əməkdaşlıq sazişini təsdiqləyib
06:46 18.04.2025
Başlıbel qətliamından 32 il ötür
00:01 18.04.2025
Dünya Nizamı Necə Dəyişir? III Hissə: Texnoloji İnqilablar və Yeni Dövrün Mühitləri
17:38 17.04.2025
Azərbaycanın Geosiyasi Imperativləri: Regiondakı Strateji Gücün Yeni Tərifi II Hissə: Azərbaycanın Strateji İnteqrasiyası və Qlobal Təsiri
14:03 17.04.2025
Meksika ABŞ-a diplomatik nota göndərib
12:29 17.04.2025
Hamısı