Ukrayna ilə Rusiya arasındakı hər gün yüksələn gərginlik artıq Britaniyanı da silaha əl atmağa vadar edib. Ötən gün verilən rəsmi məlumata görə, Krallıq hava hücumundan müdafiə raketləri ilə təchiz olunan Tip 45 və sualtı gəmi əleyhinə Tip 23 freqat gəmilərini artıq Qara dənizə doğru yola salmağı planlayıb. Qeyd edək ki, bu ani qərar ABŞ-ın hərbi gəmilərinin Qara dənizə keçmə qərarını müvəqqəti geri çağırmasından sonra meydana çıxıb. 

Tarixən aralarında bəzi ziddiyyət doğuran məsələlər olsa da, ABŞ və Britaniya ortaq bir maraq nöqtəsində birləşirlər. Bu dəfə onları Ukraynaya dəstək və Rusiyaya qarşı ortaq maraqlar birləşdirir. Bəs görəsən, Britaniya bu yolda nə qədər irəliləyə biləcək? Bu yolda Rusiya ilə qarşı-qarşıya gələcəyini gözə alıbmı?

Britaniyalı jurnalist, siyasi ekspert Neyl Uatson Eurasia Diary-yə müsahibəsində bu və digər suallara aydınlıq gətirib. 

- ABŞ Qara dənizdəki hərbi döyüş gəmilərini yerləşdirməkdən müvəqqəti imtina etdikdən sonra, İngiltərə Ukrayna ilə Rusiya arasında gərginliyin artması səbəbilə hava hücumundan müdafiə raketləri ilə təchiz olunan Tip 45 və sualtı gəmi əleyhinə raketləri olan Tip 23 freqat gəmilərini Qara dənizə göndərməyə qərar verdi. İngiltərənin bu münaqişəyə qarışmaqda marağı nədir?

- İngilislərin bu münaqişədə aktiv iştirakı tamamilə siyasi əsaslara malikdir. İlk öncə qeyd etməliyəm ki, bu, İngiltərənin ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi bir qurum olan NATO ilə fəal həmrəyliyini göstərmək cəhdidir. Bundan əlavə, “Breksit”dən sonrakı dönəmdə ABŞ İngiltərənin ən güclü cari və gələcək ticarət tərəfdaşı sayılır. 

Digər əsas məsələ isə Rusiyanın qərb üçün böyük və tarixi düşmən kimi qəbul edilməsidir. Onun mövqeyi geniş şəkildə qərbin təhlükəsizliyinə təhdid kimi qəbul edilir. Məsələn, hələ o zaman Sergey Skripalın Solsberi şəhərində rus casusu tərəfindən “Noviçok”la zəhərlənməsindən sonra İngiltərə Rusiyaya qarşı sanksiyalar qəbul etmişdi. Onu da qeyd edim ki, ötən həftə Skripalı zəhərləyən rus casusların 2014-cü ildə Çexiyada silah-sursat fabrikində partlayış törətdiyi iddia olundu. Bu, hər iki tərəfdən diplomatların qarşılıqlı şəkildə ölkədən qovulması ilə nəticələndi. 

Ümumiyyətlə, hazırda Britaniya mətbuatı bu cür məsələlərə köklənib. Düşünürəm ki, Britaniyanın Ukrayna məsələsində atacağı addım hər yerdə gündəmi zəbt edərək böyük maraqla izlənir.  

- ABŞ-ın gəmilərini Qara dənizə göndərmə qərarını müvəqqəti təxirə salmaqla, bu bölgədə avanqard rolunu Britaniyaya devr etdiyini söyləyə bilərikmi? 

- Hesab edirəm ki, ABŞ hərbi gəmiləri Qara dənizə göndərməməklə öz tərəfindən çox anlayışlı davranış sərgiləmiş oldu. Ümumiyyətlə, Bayden administrasiyası Ukraynadakı potensial vəziyyəti gərginləşdirməkdə o qədər də həvəsli deyil. O üzdən də Britaniya donanması ABŞ üçün sadəcə məntiqi bir seçimdir.

ABŞ hərbi gəmiləri bölgəyə göndərməklə vəziyyətin ən pik nöqtəyə gələ bilməsi ilə yanaşı, bir növ kəskin qarşıdurmanın yaranacağını düşünür və bundan bərk narahatdır. O üzdən də burada İngiltərə daha az aqressiv bir seçim olaraq qəbul edilir.

- Qarabağ konflikti zamanı Qərb daim Azərbaycanı sülhə çağırırdı və problemin silah yolu ilə həll edilməsinin yolverilməz olduğunu bildirirdi. Ukrayna problemində isə Qərb Kiyevə hərbi yardım göstərəcəyi ilə bağlı bəyanat verməkdən belə, çəkinmir. Sizcə Britaniya Rusiya ilə qarşıdurmanı gözə alaraq, axıra qədər gedəcəkmi? 

- Sualın ikinci hissəsindən başlayaraq deyim ki, İngiltərənin bu konfliktdə iştirakını sanki bir mövqe sərgiləmək kimi görürəm. Bu gərginlik qanlı qarşıdurmaya çevrilərsə və burada ingilis donanmasının personalı öldürülərsə və yaxud yaralanarsa, bu, mövcud İngiltərə hökuməti ilə bağlı mənfi ictimai rəyin formalaşmasına gətirib çıxaracaq. 

Hesab edirəm ki, Britaniya hökuməti bu münaqişədə iştirak etməklə Rusiyaya ciddi meydan oxumaqdan daha çox, öz siyasi mənafeyinə xidmət edir.

İngiltərənin, eləcə də Qərbin İkinci Qarabağ müharibəsinə reaksiyasını nəzərdən keçirsək, burada ikili standartların olduğunu görə bilərik. Lakin bu, daha çox Qarabağ münaqişəsinin tarixinə bağlıdır. Eyni zamanda, qeyd etməliyəm ki, Qarabağ münaqişəsində Azərbaycanın qarşı-qarşıya gəldiyi qüvvə Qərbin düşməni deyil, daha çox dostu olan Ermənistandır. Ukrayna münaqişəsində isə Qərbin qarşısında ümumi düşmən sayılan Rusiya durur. Yanaşmanın fərqli olmasının səbəblərindən biri də budur. 

Elnur Ənvəroğlu