Qlobal Su Ekologiyası və Sağlamlığı İnstitutunun təsisçisi Dr.Nidal Səlim Bakıya səfər edib. 2008-ci ildən Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu (BAMF) ilə sıx əməkdaşlıq edən Nİdal Salim Ednews-a verdiyi özəl müsahibəsi zamanı maraqlı faktlardan danışıb.
Doktor Nidal Səlim öz karyerasını planetimizin su ekosistemlərinin incə tarazlığını anlamağa və qorumağa həsr edib. Onun qabaqcıl işi ona dünya miqyasında tanıdıb və su mühitində tədqiqat və təbliğat üçün Su Ekologiyası və Sağlamlığı üzrə Qlobal İnstitutunu aparıcı qurum edib.
Sözügedən müsahibəni təqdim edirik:
- İlk dəfə Azərbaycana nə zaman səfər etmisiz?
- Azərbaycana ilk gəlişim 2012-ci ildə, yəni təxminən 11 il əvvəl Azərbaycanda olmuşam.
Biz o zaman “Azərsu”nun təşkil etdiyi beynəlxalq su konfransında iştirak etdik. Sonra Azərbaycanla əməkdaşlıq məqsədilə rəsmi səfər olan ikinci səfər 2015-ci ildə oldu.
Mən Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunda (BAMF) oldum və Azərbaycanla bağlı müxtəlif əməkdaşlıq proqramlarını müzakirə etdik.
O zaman biz Tərtər rayonuna, işğal olunmuş ərazilərə də səfər etdik, orada necə kömək edə biləcəyimizi, əməkdaşlıq imkanlarının nədən ibarət ola biləcəyini öyrənməyə çalışdıq. Su, transsərhəd su ehtiyatları, suyun çirklənməsi əsas müzakirə mövzuları olub.
Bu, işlərin necə getdiyini, hansı əməkdaşlıq növlərini aça biləcəyimizi görmək üçün baxış səfəri idi.
- Bəs, Azərbaycana bu dəfəki səfərinizin məqsədi nədir?
- Biz ANAMA-nın minalarla mübarizə üzrə konfransında iştirak etdik. Çünki biz inanırıq ki, minalar hansısa şəkildə ətraf mühit, iqlim dəyişikliyi və ekologiya ilə bağlıdır.
Konfransda minalardan təmizləmə, monitorinq, işlənmə ilə bağlı müxtəlif mövzuları müzakirə edirik. Ona görə də bizim əsas vəzifəmiz minalarla davamlı inkişaf məqsədləri arasında əlaqə yaratmaqdır. Bu konfransda ona görə təqdim olundu ki, minalardan danışanda biz sağlamlıqdan, inkişafdan, kənd təsərrüfatından, insanlardan, firavanlıqdan, ətraf mühitdən, sudan, bir sözlə, hər şeydən danışırıq.
Çünki yaxşı və təmiz, təhlükəsiz mühit olmadan inkişaf planı hazırlamaq mümkün deyil.
Beynəlxalq miqyasda biz bilirik ki, 17 davamlı inkişaf məqsədimiz var. Cənab Hikmət Hacıyevin təqdim etdiyi minalarla mübarizəni 18 nömrəli məqsəd hesab etdikləri Azərbaycanın 18 milli DİM üzrə milli proqramı haqqında eşitmək maraqlı idi.
Ona görə də maraqlıdır ki, onlar hansı ölçüdə düşünürlər və minaların ölkəyə təsiri necədir. Deyim ki, inkişaf proqramına zəmin təmizlənmədən qiymət vermək olmaz ki, inkişaf prosesinə doğru irəliləməyə hazır olsunlar.
- Azərbaycanın Ekologiya Nazirliyinə səfəriniz və söhbətlərimiz barədə məlumat verə bilərsinizmi?
Əslində, biz Ekologiya Nazirliyi ilə nə edə biləcəyimiz barədə çox sayda tədbirlər keçirmişik və bu, bir növ əməkdaşlığın davamıdır. Düşünürük ki, regionumuz beynəlxalq konfrans, işçi resursları haqqında düşünməlidir. Artıq Nyu-Yorkda BMT Baş Assambleyasında təşkil olunmuş seminarımız və yan tədbirimiz olub.
Suyun regionda sülh və əməkdaşlıq aləti olması barədə də danışdıq. Beləliklə, söhbət əsasən milli miqyasdan, regional və qlobal miqyasda keçiddən gedir. Biz istərdik ki, Azərbaycan təkcə Azərbaycanda deyil, regionda aparıcı rol oynasın.
Region dedikdə Qafqaz və Orta Asiya regionunu nəzərdə tuturuq. Buna görə də biz Azərbaycanın regionda su proqramını təşviq edən və sudan əməkdaşlıq, sülh və rifah vasitəsi kimi istifadə edən oyunçu olmasını səbirsizliklə gözləyirik.
- Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun ofisindəyik, Fondun prezidenti Umud Mirzəyev bizimlədir. Təşkilatımızla işləməkdə gələcək hədəfləriniz nələrdir?
Bizim BAMF prezidenti Umud Mirzəyevlə müzakirə edəcəyimiz iki təklifimiz var. Azad edilmiş ərazidə potensialın gücləndirilməsi üçün təlim və innovasiya texnologiyaları mərkəzi adlandırdığım, aparıcı təşkilatın və ya gənclərə kömək etmək üçün aparıcı mərkəzin yerini tuta biləcək bir təlim və innovasiya texnologiyası mərkəzi və ətraf mühit və regionda inkişaf proqramı yaratmaq.
Biz həmçinin bu mərkəzdə adlandırdığımız kimi nəyə sahib ola biləcəyimizi müzakirə edirik. Belə ki, bizim “Sıfırdan Qəhrəmana”(From Zero-to-Hero) adlı proqramımız var, burada gənclərə sıfırdan, təlim, lobbiçilikdən və açılışdan keçməyə kömək edə bilərik.
Həllər və texnologiya təklif edərək yaşıl iqtisadiyyata keçmək üçün işğaldan azad edilmiş ərazi regionu üçün, alət ola bilər, çünki bütün regionda ciddi su problemi var və bu, gələcək üçün əsas problem olacaq.
Odur ki, ərazidə belə bir mərkəzin yaradılmasına nail olsaq, bu, regionun ixtisaslı su və ətraf mühit rəhbərləri üçün yeni başlanğıc ola bilər.
Hacıyeva Nurlana
