San-Fransiskoda Tsipin-Bayden görüşünün keçirilməsi beynəlxalq medianın ana mövzusuna çevrilərək bütün dünyada sosial medianın müzakirə məsələsi oldu. Baş tutan görüş çərçivəsində mühüm siyasi, hərbi və iqtisadi məsələlər müzakirə edildi. Maraqlıdır ki, baş tutan görüş həmçinin iki liderin keçən il İndoneziyanın Bali şəhərində keçirilən G20 sammiti zamanı şəxsi görüşündən təxminən bir il sonraya təsadüf edir. San-Fransisko görüşü özünü siyasi proseslərə necə təsir edəcək?
Pakistanlı ekspert, Cənubi Asiya və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin (CSAIS) icraçı direktoru Dr.Mahmud Ül Həsən Xan, Ednews – a açıqlamasında baş tutan görüşü olduqca pozitiv adlandıraraq, təməl rolu oynayacağını söyləyib.
“Görüş gələcək danışıqlar üçün təməl rolunu oynayacaq. Xatırlayıram, ABŞ və Çin mediasında çoxsaylı fərziyyələr, hətta sui-qəsd nəzəriyyələrinin olduğunu görürdüm. Bununla belə, hər iki lider, iki ölkə arasında eskalasiyanın qarşısını almaq üçün ABŞ-Çin hərbi qaynar xəttinin bərpası kimi tamamilə mühüm məsələ müzakirə edildi. ABŞ-Çin ikitərəfli münasibətləri, makroiqtisadi sabitlik, iqlim dəyişikliyi, süni intellekt, açıq kommunikasiya xətlərinin saxlanmasının strateji əhəmiyyəti və qlobal fikir ayrılığı yaşadığı hamımıza aydındır. Hərçənd hər iki ölkənin qlobal sabitlik və sabit qlobal iqtisadiyyatda ortaq marağı var. Bundan əlavə, Çinlə açıq dialoqun davam etdirilməsi ABŞ ictimaiyyətindən Baydenin dəstəyini artıracaq”.
Ekspert hesab edir ki, görüş qlobal iqtisadiyyata çox böyük təkan verəcək:
“Aydındır ki, bu görüşün vaxtı həlledici rol oynayır. Hər iki ölkə, görünür, getdikcə daha təhlükəli olan dünyada strateji rəqabət şəraitində tarazlıq yaratmaq üçün qarşılıqlı razılaşmalar axtarır. ABŞ və bütövlükdə Qərb üçün Çinin münasibətlərin və qlobal sabitliyin gedişatının müəyyən edilməsində mühüm rol oynadığını etiraf etmək və məqsədəuyğun bir nəticə əldə etmək zəruridir. Ələxsus böyük texnologiya şirkətləri üçün münasibətlərin inkişafı, Çin bazarından əldə olunan gəlirə də öz töhfəsini verəcək. Beləliklə, bu görüşün uğuru transmilli şirkətlərin üçün stimul olacaq.
Düzdür, heç kim istəməzdi ki, ABŞ Çin təcavüzü qarşısında zəif mövqe tutsun və ya Si-nin tələblərinə boyun əysin. Lakin Çin iqtisadiyyatının böyümənin yavaşlaması, gənclər arasında artan işsizliyi görən Si, yəqin ki, ABŞ-la yavaş-yavaş Soyuq Müharibənin ona lazım olmadığı qərarına gəlib. Ələxsus qeyd etdiyim kimi bu, qlobal iqtisadiyyata çox lazım olan təkan verəcək”.
Əkbər Novruz
