“İraqda siyasi böhran son vaxtlar kəskin şəkildə pisləşib. Məsələ burasındadır ki, ölkədə bir il əvvəl keçirilən seçkilərin nəticələrinə görə hökuməti formalaşdırmaq mümkün olmayıb. Bütün bu müddət ərzində ölkəni müvəqqəti hökumətlər idarə edirdi. Bu ilin iyulunda İranyönlü Koordinasiya Qüvvələri ölkənin baş naziri postuna öz namizədi Məhəmməd əl-Sudanini irəli sürüb və bu, iğtişaşlara təkan verib. Ayətullah Müqtəda Sədrin tərəfdarları hökumət binalarına hücum edib.”
Bu fikirləri Ednews-a politoloq Tofiq Abbasov İraqda baş verən son etiraz aksiyalarından danışarkən bildirib. Onun sözlərinə görə, İraqda mövcud daxili siyasi qeyri-sabitlik mühiti bilavasitə İraq cəmiyyətinin parçalanması və daxili siyasi sabitliyin pozulmasında maraqlı olan bir sıra siyasi qüvvələrin fəaliyyəti ilə bağlıdır.
T. Abbasov həmçinin hesab edir ki, İraqda baş verən hazırkı proseslərin əsas siyasi başlanğıcları Səddam Hüseyn rejiminin devrildiyi və Nuri əl-Malikinin hakimiyyətə gəldiyi gündən başlayır.
“Məhz onun dövründə İraqda dini təbliğatla fəaliyyət göstərən “məsxəbi” adlı müxtəlif dini icmalar yaradıldı. İraqda mövcud daxili siyasi qeyri-sabitlik mühiti bilavasitə İraq cəmiyyətinin parçalanması və daxili siyasi sabitliyin pozulmasında maraqlı olan bir sıra qüvvələrin fəaliyyəti ilə bağlıdır. Bununla yanaşı, dini qüvvələr parlamentdə yer almaqda maraqlı idilər”, - deyə politoloq bildirib.
Ekspertin fikrincə, İraqdakı qeyri-sabitlik iqtisadi vəziyyətə və istehsalın inkişafına mənfi təsir göstərir.
“Ölkədə yaranan qeyri-sabitlik əhalinin sosial vəziyyətini daha da ağırlaşdırır. Bunu daxili siyasi iğtişaşların əsas elementi adlandırmaq olar. Bu arada, belə vəziyyətlərdə olduğu kimi, öz maraqlarını güdən kənar oyunçuların fəallığı da aktiv şəkildə özünü göstərir. Buna nümunə olaraq İranı göstərmək olar. İranın İraqda böyük siyasi təsiri var. Bir tərəfdən bu amili iqtisadi kontekstdə də nəzərdən keçirmək olar. Məsələ ondadır ki, hər iki ölkə işsizliyi azaltmaq üçün dövlət proqramları hazırlayıb. Digər tərəfdən, İran dini baxımdan öz maraqlarını reallaşdırmağa hazırdır. Etirazçıların əksəriyyəti İran tərəfindən fəal şəkildə dəstəklənən bu dini qüvvələrin tərəfdarlarıdır.
İranın xarici siyasətinin əsas prinsipi dini prinsipləri yaymaqla müsəlman ölkələrinə öz geosiyasi təsirini göstərmək idi. Burada İrandan başqa, bu regionda daim mövcud olan Qərbin və ABŞ-ın geosiyasi maraqları var. Səudiyyə Ərəbistanı da İraqda davam edən hadisələrdən kənarda qalmadı. İraqda bəzi sünni qruplar var ki, onlar Səudiyyə Ərəbistanı hökuməti ilə fəal əməkdaşlıq edirlər. Bu neqativ vəziyyətin həlli İraqın baş nazirinin siyasi iradəsindən və etirazçıların qərarından asılıdır. Hər şey onların güzəştə gedib-getməməsindən asılıdır”, - deyə, politoloq vurğulayıb.
Politoloqun fikrincə, digər mühüm məqam, Yaxın Şərqdə baş verən münaqişələrin ümumiləşdirilmiş formada dinamik inkişafının səbəbidir.
“Soyuq müharibə zamanı və ondan sonra Yaxın Şərq hər zaman əsas münaqişə ocağı olub. Bunun da əsas səbəb təbii ki, neft yataqlarıdır. Dünya neftinin təxminən 30%-i Yaxın Şərqdə cəmləşib. Digər səbəb isə İran və Səudiyyə Ərəbistanı kimi bəzi ölkələrin dini maraqlarına müdaxilə ilə bağlıdır. Üçüncü səbəb isə ABŞ və Rusiya kimi xarici oyunçuların geosiyasi maraqlarının toqquşmasıdır. Bu bir sıra qlobal problemlərə səbəb yol aça bilər. Bu problemlərdən biri də Avropa ölkələrinə qaçqın axınının artmasıdır. Nə qədər paradoksal səslənsə də, bəzi Avropa ölkələrinin hökumətləri qaçqınların qəbulunda maraqlıdır. Bu, həmin ölkələrin iqtisadi inkişafı üçün platforma yaradır, çünki demoqrafik nöqteyi-nəzərdən Avropada qocalma səviyyəsi normadan artıqdır”, - deyə T.Abbasov vurğulayıb.
Xaliq Quliyev
.jpeg)
