Avropa Birliyinin Ermənistana 2 illik müşahidə missiyası göndərmək haqda qərarından sonra ABŞ və Rusiya arasında Cənubi Qafqazla bağlı gərginlik artıb. Bu isə Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin həyata keçməsinə mane ola bilər. Ümumiyyətlə, bu regionda vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirə bilər.
Məsələ ilə bağlı Ednews-a danışan millət vəkili Arzu Nağıyev bildirib ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazda ciddi fəaliyyət göstərməməsi İranın fəaliyyət dairəsini artırır. Bu isə heç cürə ABŞ-ı qane edə bilməz. ABŞ Azərbaycanı və Türkiyəni iqtisadi və hərbi tərəfdaş saydığını açıq şəkildə bəyan edir və sülhün bərqərar olmasında iştirak etmək və nüfuzunu saxlamaq üçün mühüm addımlar atmağa çalışır.
“ABŞ Fransanın və ya Avropanın digər dövlətlərinin də regionda ondan çox nüfuz qazanmasını istəmir. Ağ Ev əsas müttəfiqi kimi Gürcüstanın da danışıqlardan kənarda qalmaması üçün çalışır. Məhz buna görə də tərəflər arasında birbaşa dialoqu dəstəkləyir və bunun zəruriliyini vurğulayır. Son zamanlar ərəb dünyasından da vasitəçilik etmək istəyən dövlətlərin artması ABŞ-ı narahat etməyə bilməz. Rusiya-Ukrayna müharibəsi fonunda ABŞ istəmir ki, yeni bir müharibə alovlansın, buna görə də münaqişənin dinc yolla həllini istəyir. Yəni tez və həqiqətən də vasitəçisiz, birbaşa dialoq yolu ilə sülh anlaşmasının olmasında maraqlıdır”.
Deputatın fikrincə , ABŞ-ın mövqeyinə görə, bu proseslərə mane olan məhz Rusiyadır:
“Rusiya Avropa Birliyinin Ermənistana missiya göndərmək qərarını pisləyir. Təbii ki, bu addımın Azərbaycana da hər hansı bir xeyri yoxdur. Çünki vizual kəşfiyyat aparmaq niyyətli bir missiya bizim şərti sərhədlərimizin yaxınlığında yerləşir. Əsas meyarı material toplayıb bu və ya özlərinə xeyir edən şəkildə maraqlı tərəflərə ötürməkdir və İran da buna susur. Azərbaycan sülh müqaviləsinin tezliklə imzalanmasını və regionda sülhün bərqərər olmasını arzulayır və kommunikasiyaların açılması, böyük qayıdışın təmin olunmasını istəyir. Yəni təkliflərimiz masa üzərindədir. Lakin bunu istəməyən qüvvələr cidd-cəhdlə sülhə məhz öz maraqlarından mane olmağa çalışırlar. Kimsə regionda daimi qalmaq, kimsə status-kvonu saxlamaqla vəziyyətdən iqtisadi cəhətdən yararlanmaq istəyir. Unutmaq lazım deyil ki, sülhə nail olunmasa, yenidən alovlana biləcək hərbi əməliyyatlar tək region üçün deyil, bütün hamı üçün əngəllər törədəcək! Buna görə də sülhə daha da yaxınlaşmaq və nəticəyə nail olmaq gərəkdir”.
Sabiq dövlət müşaviri, politoloq Qabil Hüseynli açıqlamasında qeyd edib ki, Azərbaycan yaxın 6 ayda Qarabağ ərazisindəki erməni silahlı qüvvələrinin çıxardılması üçün qarşı tərəfə qəti ultimatum verib. Əgər onlar oradan daşınıb çıxarılmasa Azərbaycanın anti-terror əməliyyatları başlayacaq.
Onun sözlərinə görə, ölkə prezidenti İlham Əliyev Yeni İl ərəfəsində jurnalistlərlə görüşdə bildirmişdi ki, Ermənistanın maksimum 2023-cü ilin sonuna qədər vaxtı var. Bu ilin sonuna kimi sülh müqaviləsi də imzalanmalıdı, sərhədlərin delimitasiyası da başa çatdırılmalıdır.
“Bir sözlə bölgəyə dayanıqlı sülh gətirilməlidir. Bəzi məsələlərdə ermənilər vaxt qazanmağa çalışacaqlarsa bu onların ziyanına olacaq. Zənnimcə bu prosesdə rus sülhməramlı qüvvələri də iştirak edir. Söhbət Azərbaycanın öz əraziləri üzərində suveren hüquqlarının tanınmasından gedir. Bu olmayacaqsa, sülh müqaviləsi də olmayacaq. Bu şəraiti yaradan da Ermənistandır. Sülh müqaviləsinin danışıqlarından imtina edən də Ermənistandır”.
Siyasi şərhçi əlavə etdi ki, yeni bir isti müharibənin yaranması, tərəflərin yenidən döyüş müstəvisinə keçməsi hər iki tərəfdən arzulanan hal deyil. Xüsusilə bu, Ermənistana sərf edən variant deyil. Çünki qarşı tərəfin buna hərbi potensialı çatmır. Ona görə də sülhyaratma prosesi münasibətlərdə aparıcı xətt təşkil edəcək. Bu ilin sonuna kimi Azərbaycanla Ermənistan arasında mümkün sülhün əldə edilməsi dedikdə məhz bu amil nəzərdə tutulur”.
Sonda Q.Hüseynli bildirdi ki, artıq proseslərə ABŞ-da daxil olub. Avropa Birliyinin vasitəçiliyi ilə sülh danışıqlarının başlanması barədə hərəkətlər var. Güman edirəm ki, Paşinyan da sülh müqaviləsini bağlamaq istəyir. Çünki sülhün bağlanması Paşinyanın hakimiyyətdə qalmasını möhkəmləndirə bilər. Rusiya tərəfindən Paşinyanın hakimiyyətinə qarşı sui-qəsdləri var. Getdikcə də bu sui-qəsdlər daha real forma alır. Ona görə də Paşinyan bir müddət sonra sülh göyərçini kimi çıxış edəcəyini proqnozlaşdırmaq mümkündür”.
Oğuz Ayvaz
