İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Türk dünyasının sürətli inteqrasiyası prosesi başlayıb. Bu prosesin əsas yükü isə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin üzərindədir.
Türk dövlətlərinin sıx əməkdaşlığı, gömrük, logistika məsələlərində Türkiyə və Azərbaycanın rolu...
Türkiyə və Azərbaycanın bu kontekstdə, İlham Əliyev və Ərdoğanın liderliyi ilə qarşıdakı dönəm üçün əsas hədəfləri nələr olacaq?
Bu barədə politoloq Tural İsmayılov Ednews-a bildirdi ki, bizim hərbi sahədə və müdafiə sənayesi potensialı baxımından birgəliyimiz labüddür. Artıq iki ölkə münasibətlərini ən yüksək səviyyəyə çatdırıb. Əlavə olaraq da Şuşa Bəyannaməsi münasibətlərimizin dərinliyini müəyyənləşdirən vacib sənəddir:
“Bundan sonra isə hərbi təlimlərin sayı daha çox olacaq. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan Ordusu NATO standartlarına uyğun olaraq yenidən formalaşdırılır. Bu prosesdə də qardaş Türkiyə hərbi sisteminin Azərbaycan Ordusuna tətbiqi vacibdir. İki qardaş ölkənin müttəfiqliyi istər hərbi, istərsə də digər sahələrdə bölgəyə ancaq sülh və sabitlik bəxş edir. Təxribatçı Ermənistan, İran və onların havadarlarının birgəliyimizdən narahat olmağı anlaşılandır. Çünki ölkələrimizin siyasi və hərbi gücə çevrilməyini həzm edə bilməyənlər ortaq hərbi təlimləri özlərinə gözdağı hesab edirlər. Amma Azərbaycan və Türkiyənin bir çox sahələrdəki əməkdaşlığı əsla üçüncü qüvvələrə qarşı yönəlməyib. İrandan və digərlərindən fərqli olaraq biz bu günə qədər heç kimi hərbi təlimlərlə təhdid etməmişik. Prezident İlham Əliyev dəfələrlə ortaq ordunun yaradılmasının vacibliyini qeyd edib. Dövlət başçısının ADA Universitetindəki nitqində iki qardaş dövlətin - Azərbaycan və Türkiyənin vahid orduya malik olması barədə dedikləri bütün Türk coğrafiyası üçün bir yol xəritəsi hesab edilir. İranla sərhəddə ortaq təlimlər və bütün qoşun növlərinin bu təlimlərə cəlb edilməsi də ayrıca bir mesaj xarakteri daşıya bilər. Bu gün Azərbaycan-Türkiyə hərbi müttəfiqliyi ilə İranın rəqabət aparmaq imkanları isə ümumiyyətlə, mövcud deyil”.
Politoloq qeyd etdi ki, yaxın gələcəkdə TDT nəzdində hərbi əməkdaşlığın daha da genişlənməsinə şahidlik edəcəyik. Eyni zamanda, Azərbaycan-Türkiyə hərbi təlimlərinin arealının genişlənəcəyini və TDT-nin ortaq hərbi təlimlərinə zəmin yaradacağını proqnozlaşdırmaq olar”, - deyə politoloq vurğulayıb:
“2009-cu ilin oktyabrında türkdilli dövlət başçılarının Naxçıvan Zirvə görüşündə Naxçıvan sazişi imzalandı və türkdilli dövlətlər arasında əməkdaşlığın təsisatlanmış yeni formatı yaradıldı. Təşkilatın Naxçıvandan başlanan inkişaf yolu bu gün strateji mənada qlobal siyasətdə mühüm amilə çevrilir. Cənab Prezident Naxçıvan sammitində bu günlərin mesajını vermişdi. Türkdilli dövlətlər arasında əməkdaşlığın inkişafı Azərbaycanın xarici siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir. Türkdilli dövlətləri birləşdirən ortaq soy-kök, tarix, mədəniyyət və milli dəyərlər ökələrimizin qarşılıqlı səmərəli fəaliyyəti və əməkdaşlığının əsasını təşkil edir. Bu baxımdan türkdilli dövlətlərin əməkdaşlıq perspektivləri hər gün daha çox dərinləşir. Azərbaycan iki il ərzində Türk Şurasına uğurla sədrlik etdi, sədrliyi dövründə təşkilatın fəaliyyətinin gücləndirilməsinə, türkdilli ölkələr və xalqlar arasında dostluğun, qardaşlığın və əməkdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsinə səy göstərdi. Azərbaycanın sədrliyi dövründə türkdilli dövlətlərin bir çox konfransları və zirvə görüşləri keçirildi, mühüm qərarlar verildi”.
T.İsmayılovun sözlərinə görə, Azərbaycanın sədrliyinin COVİD-19 pandemiyası dövrünə təsadüf etməsinə baxmayaraq, türkdilli dövlətlər arasında həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli səviyyələrdə dostluq və əməkdaşlıq əlaqələrinin daha da möhkəmləndirilməsi, habelə Türk Şurasının dünyada nüfuzunun daha da artırılması istiqamətində səylər göstərdi. Qoşulmama Hərəkatına sədrliyimizlə paraleldə Türk Şurasının beynəlxalq təşkilatlarla inteqrasiyası daha da gücləndi:
“Azərbaycanın sədrliyi dövründə təşkilat çərçivəsində mövcud əməkdaşlıq istiqamətlərinə əlavə olaraq, səhiyyə, miqrasiya, kənd təsərrüfatı, energetika, media, prokurorluq, ədliyyə və humanitar sahələrdə yeni əməkdaşlıq mexanizmləri quruldu. 2020-ci il noyabrın 20-də Bakı şəhərində Türk Ticarət və Sənaye Palatası tərəfindən “Azərbaycanda sosial və iqtisadi inkişafın yeni erası” mövzusunda toplantı keçirildi. Toplantı çərçivəsində Ermənistan tərəfindən raket atəşinə məruz qalmış Bərdə şəhərinə yardım göndərildi. Türk Şurası üçün əlamətdar hadisələrdən biri də təşkilatın coğrafiyasının genişlənməsidir. Bakıda keçirilmiş 7-ci Zirvə Görüşündə Özbəkistan Respublikası Türk Şurasına üzv oldu. İstanbulda keçirilən 8-ci Zirvə Görüşündə isə Türkmənistanı təşkilat yanında müşahidəçi statusu əldə edəcək. 44 günlük mühaibədə qələbəmizdən sonra bizim əməkdaşlığımızın yeni rıçaqları formalaşır”.
Oğuz
