Harvard Tibb Məktəbi balıq yağı ilə ürək xəstəlikləri arasındakı əlaqəyə dair məqalə dərc edib. Dərc olunan məqaləyə əsasən, təqribən iyirmi il müddətində Amerika Kordioloji Assosiasiyası (AHA) ürəyin işemik xəstəliyi olan xəstələrə ürək tutmasının qarşısını almaq üçün Omeqa-3 yağ turşularını (balıq və balıq yağında olan yağ turşularının növləri) istehlak etməyi tövsiyə edib.

Bu tövsiyə balıq yağı əlavəsinin ürək xəstəliyi diaqnozu qoyulmuş insanlarda insult, ürək tutması və ölüm hallarının daha aşağı tezliyi ilə əlaqəli olduğunu göstərən tədqiqatlara əsaslanıb. Digər tərəfdən, balıq yağı əlavələrinin ilk ürək tutması və ya insultun qarşısını almağa təsiri (ilkin profilaktika) heç vaxt açıq şəkildə nümayiş etdirilməyib.

Bu yaxınlarda balıq yağı və ürək sağlamlığı arasındakı mürəkkəb əlaqələri araşdırmaq üçün böyük təcrübələr keçirildi.

Nəticələr mübahisəli və bir qədər çaşdırıcı oldu. Bu isə xəstələri olduğu kimi, həkimləri də düşünməyə məcbur edir:

Balıq yağı olan əlavələr ürək xəstəlikləri riskini azaldırmı?

Balıq yağı ilə ürək sağlamlığı arasında hansı əlaqə var?

Balıq yağında olan Omeqa-3 yağ turşuları ürək sağlamlığını necə təmin edə bilər?

Heyvanlar üzərində aparılan təcrübələr qoruyucu aspektlərin bir çoxunu təsdiqlədi. Bu qoruyucu mexanizmlərinə daxildir:

- ürək və ətrafında qan axınının sabitləşməsi

- qanda triqliseridlərin səviyyəsinin azalması

- arterial təzyiqin azalması

- qan laxtalanmasınını qarşısının alınması

- iltihabın azalması.

Bütün bəndlərin öyrənilməsinə dair araşdırmalar davam edir.

Çoxsaylı araşdırmalar və fərqli nəticələr.

Heyvanlar üzərində əldə olunan bu məlumatlarına baxmayaraq, insan üzərində aparılan klinik tədqiqatlar heç də həmişə balıq yağı əlavələrinin qoruyucu faydalarını təsdiqləmir.

“JAMA Cardiology” ürək-damar xəstəliyi riski yüksək olan insanlarda ürək tutması və insult kimi ürək-damar xəstəliklərinin (ürək-damar xəstəlikləri) profilaktikasında balıq yağı əlavələrinin aşkar faydalarını müəyyən etməyən bir meta-analiz dərc edib.

Bunun ardınca hər ikisi qarışıq nəticələr verən ASCEND və VITAL tədqiqatlarının yayımlanması gəldi.

Aşkar edilmiş ürəyin işemik xəstəliyi olmayan diabet xəstələrini müayinə edən ASCEND tədqiqatının nəticəsi balıq yağı əlavələrinin infarkt və ya insultu azaltmadığını, lakin infarkt və insultdan ölüm riskini əhəmiyyətli dərəcədə

azaltdığını göstərib.

VİTAL tədqiqatının nəticəsi mütəmadi ürək-damar xəstəliyi riski olan insanlarda balıq yağının ilkin profilaktikaya təsirini göstərdi, nəticədə, bütün əsas ürək-damar hadisələrində ciddi azalmanın olmadığı aşkarlandı.

Bununla yanaşı, balıq yağı əlavəsi qəbul edən tədqiqat subyektlərində, xüsusən balıq yeməyən şəxslərdə ürək tutması sayı azalıb.

REDUCE-IT tədqiqatının nəticəsi yüksək dozada balıq yağı əlavəsinin qanında triqliseridlərin səviyyəsinin yüksək olduğu ürək-damar xəstəliyi riski artan insanlara təsirini göstərdi. Əvvəlki sınaqlardan fərqli olaraq, REDUCE-İT yüksək dozada balıq yağı əlavəsi qəbul edən tədqiqat subyektləri arasında ürək-damar hadisələrinin əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını müəyyən etdi.

Əksər araşdırmalar 1 qram və ya daha az balıq yağının eikosapentaenoik turşusu (EPA) və dokozaheksaenoiklə (DHA) kombinasiya ilə aparıldığı halda, REDUCE-IT yalnız 4 qram EPA dozasından istifadə edib. (REDUCE-IT-də istifadə olunan EPA balıq yağı əlavəsinin resept versiyası olan “Vascepa”, FDA tərəfindən 500 mq / dl və ya daha artıq olan çox yüksək trigliseridlər səviyyəsinin müalicəsi üçün təsdiq edilib.

2019-cu ilin noyabrında FDA “Vascepa” ilə bağlı öz təsdiqini genişləndirdi, hansı ki, ürək tutması və insult kimi ürək-damar hadisələri riskini azalatmaq üçün də yazıla bilər.)

2019-cu ilin oktyabrında Amerika Kardioloji Assosiasiyasının jurnalında ilkin 10 tədqiqat əvəzinə bu dəfə 13 tədqiqatın daxil olduğu təkrar “JAMA Cardiology” meta-analizinin nəticələri dərc olundu.

Bu üç tədqiqatın əlavə edilməsi tədqiqatın ölçüsünü 77 917 iştirakçıdan 127 477 iştirakçıya qədər demək olar ki, 65% artırdı. Genişləndirilmiş məlumatları yenidən təhlil edən tədqiqatçılar Omega-3 balıq yağı ilə əlavələrin ürək tutması və ürəyin işemik xəstəliyindən ölüm riskini azaltdığını müəyyən etdilər. Burada insulta heç bir təsir olmayıb. Maraqlıdır ki, riskin azalması, görünür, omeqa-3-ün dozası ilə birbaşa bağlıdır. Başqa sözlə doza nə qədər arıtqdırsa risk o qədər azalır.

Bu bizim üçün nə anlama gəlir?

Balıq yağından Omeqa-3 əlavəsi ürək üçün faydalıdır və ürəyin işemik xəstəliyinə qoruyucu təsir göstərir. Ancaq biz əlavələr axtarmağa başlamazdan əvvəl bəlkə də ürək üçün AHA tövsiyələrinə uyğun olaraq balıq kimi pəhriz zülalı, təzə meyvə və tərəvəzlərlə dolu sağlam pəhrizə əməl etmək gərəkdir. Ən çox riskə məruz qalanlar, xüsusən trigliseridlərin səviyyəsi yüksək olanlar həkimlə yüksək dozada EPA ilə balıq yağı əlavələri barədə danışmalıdır.