Prezident İlham Əliyev 2019-cu ildə İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun tabeçiliyində olan mənzillərin kirayə verilməsi haqqında dövlət layihəsini təsdiq edib. Şərtlərə əsasən kirayə mənzil üçün müraciət edənlər mütləq şəkildə Azərbaycan vətəndaşı olmalı və heç bir kredit borcu olmamalıdır.
Kirayə müqaviləsi 3 ildən 25 ilədək müddətə bağlanmalı və notariat qaydasında təsdiqlənməlidir.
İlkin ödəniş tələb olunurmu?
Kirayə mənzilə sahib olmaq istəyən şəxs kirayə müqaviləsi bağlanıldıqdan sonra aylıq ödənişin ən azı 12 mislini qabaqcadan ödəməlidir. Yəni 1 illik kirayə haqqı öncədən ödənilməlidir.
Bəs, hazırda bu sahədə vəziyyət necədir?
Ölkədə kirayə mənzil probleminin həll edilməsi üçün dövlət layihəsi həyata keçirilsə də məsələ hələ də öz həllini tapmayıb. Bu gün Azərbaycanda şəxsi mənzili olmadığından və ya işləmək məqsədilə yaşadığı yeri tərk edərək mənzil kirayələyən kifayət qədər vətəndaş var. Belə ki, mənzil kirayələmək istəyən vətəndaşın qarşısına qoyulan tələb və şərtlər isə onun qarşısına keçilməz sədd qoyur. Onların ən böyük çətinliyi isə mənzilləri tapmaq, kirayə qiymətləri və sənədləşdirmədir.
Ümumiyyətlə, layihə əsasında təklif edilən mənzillərin əhəmiyyəti nədir?
Məsələni aydınlaşdırmaq üçün əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev suallarımızı cavablandırıb. O, Ednews-a açıqlaması zamanı bildirib ki, hazırda Azərbaycanda müxtəlif formada kredit satışlı - ipoteka kreditləri, güzəştli ipotekalar və yaxud daxili ipotekalarla satılan mənzillər var.
“Lakin bunların ilkin və aylıq ödənişləri yüksək olduğu üçün hər kəs üçün əlçatan deyil. Lakin mənzillərin kirayə verilməsi haqqında dövlət layihəsində isə mexanizm tam fərqlidir. Burada vətəndaşlara təqdim olunan xüsusi evlər var. Məsələn bu gün Bakı üzrə təqdim olunan dörd ərazidə və Sumqayıt şəhərlərində 2013-cü ildən sonra inşa olunan binalarda tam təmirli və daha çox kiçik sahəli mənzillər vətəndaşlara kirayə yolu ilə verilir. Onların aylıq ödənişi həmin ərazidə kirayə verilən mənzillərin qiyməti ilə təxminən eynidir və demək olar ki, bir az da aşağıdır”.
Elnur Fərzəliyevin sözlərinə görə, digər ipoteka kreditlərində vətəndaşlardan tələb olunan sənədlər, rəsmi iş yerləri, adambaşına aylıq xərclər təxminən 200 manatdan hesablanırdı, ancaq burada tamam fərqlidir.
“Vətəndaşın rəsmi iş yeri olmasa da əgər sənətkarlıq fəaliyyəti və ya kiçik bizneslə məşğul olursa, VÖEN-i varsa, orada ödədiyi vergilər və gəliri göstərilirsə, yaxud ailənin xarici ölkədə yaşayan bir üzvü bura göndərdiyi qazancını hansısa formada göstərə bilərsə bu layihədən yararlana bilir.
Bu da kreditli mənzillərin verilməsini sadələşdirir. Məsələnin müsbət tərəfi isə illik kredit faiz dərəcəsinin 4% olması və sığorta haqqı tələb olunmamasıdır. Sığorta Fondu tərəfindən ərazilər xüsusi olaraq seçilib. Belə ki, təklif olunan mənzillər şəhərin tam mərkəzində deyil, nisbətən ucuz ərazilərdə yerləşir. Sumqayıt şəhərində ikiotaqlı mənzil üçün aylıq ödəniş 250 manatdan bir az artıqdır.Mərkəzə doğru və otaq sayına görə qiymətlər dəyişir”.
Kirayə pulunu ödəyə bilməyən vətəndaşlara hansı güzəştlər verilir?
Ekspert bu məsələyə də aydınlıq gətirib. Onun sözlərinə görə əgər vətəndaş müəyyən vaxtan sonra kirayə pulunu ödəyə bilmirsə ona iki şans verilir.
“Bu vəziyyətdə vətəndaşa 60 günə kimi mənzilin ödənişini etmək üçün xüsusi güzəşt verilir. Yox əgər o, bu güzəştdən də yararlana bilməsə 60 gündən tez olmaqla kateqoriyaya və tələb olunnan standartlara uyğun başqa bir şəxsi tapıb onunla sövdələşmə əsasında ödədiyi pulu həmin vətəndaşdan alıb bu mənzili onun adına keçirə bilər. Həmçinin kirayə ödəyən vətəndaşın bir müddətdən sonra əlinə pul gəlirsə öz vəsaiti ilə pulu tam ödəyərək mənzili öz adına tam rəsmiləşdirə bilər”.
E. Fərzəliyev bildiirb ki, artıq 1500 nəfərə qədər vətəndaş bu kirayə mexanizmi ilə mənzil əldə edib.
“Yeni mənzillərin təklif olunanda ondan yararlana bilmək üçün növbədə olan bir xeyli insan var. Təbii ki, istənilən halda təklif olunan bütün şərtlər müxtəlif kateqoriyadan olan insanların cibinə uyğundur. Bəziləri daxili kredit, bəziləri ipoteka krediti, bəziləri isə - kirayədə qalanlar bu yolla mənzil əldə edə bilər”.
Ekspert qeyd edib ki, burada ilkin ödəniş olaraq mənzilin 12 aylıq misli tələb olunur.
“Mənzil üçün aylıq ödəniş 300 manatdısa vətəndaş ilkin ödəniş kimi təxminən 3600 manat ödəyir. Təbii ki, istənilən halda bank pul ödəyirsə minimal da olsa özünü sığortalamaq üçün ilkin ödəniş almalıdır. Bu həm də vətəndaşın ilkin ödəniş və aylıq ödəmələrdə problem yaşamayacağının göstəricisidir. Arzu edərdik ki, daha da yeni layihələr həyata keçirilsin ki, digər vətəndaşlarımız da daha aşağı qiymətə mənzil sahibi ola bilsinlər”.
Gülnar Səlimova
