Xəbər verdiyimiz kimi, ötən gün Milli Məclisdə “Sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsili (xüsusi təhsil) haqqında” və “Təhsil haqqında” qanunlara dəyişiklik edilib. Yeni qəbul edilmiş dəyişikliyə əsasən sağlamlıq imkanları məhdud olanlar sağlam şəxslərlə birgə təhsil alacaq.
Dəyişiklikdə təhsil müəssisəsinin tipləri və növləri konkretləşdirilməklə hər iki qanunun normaları bir-birinə uyğunlaşdırılaraq sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərə zəruri bilik, bacarıq və vərdişlər aşılmaqla onların cəmiyyətə uyğunlaşması istiqamətində sağlam şəxslərlə birgə təhsil almaqları üçün xüsusi şəraitin yaradılması nəzərdə tutulur.
Məsələ ilə bağlı Ednews-a danışan Təhsil eksperti Elçin Əfəndinin sözlərinə görə sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxslərin təhsilə cəlb olunması beynəlxalq səviyyədə qəbul olunmuş bir haldır.
.jpg)
“Bu, BMT tərəfindən “2030-cu ilə qədər təhsilsiz insan qalmamalıdır” devizi altında prioritet kimi irəli sürülüb. Ölkəmizdə də bununla bağlı proqram var. Artıq neçə ildir sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxslərlə bağlı işlər aparılır. Onların təhsilə cəlb olunması demək olar ki, birbaşa dövlət başçısının diqqət mərkəzindədir. Bununla bağlı Heydər Əliyev Fondu tərəfindən də müvafiq layihələr həyata keçirilir, onlar ən azı evdə təhsilə cəlb olunurlar. Amma Milli Məclis tərəfindən qəbul edilmiş qanun layihəsi əsasında artıq sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin müvafiq olaraq sağlamlıq imkanları məhdud olmayan şəxslərlə təhsil almasına imkan yaradılacaq”.
Ekspert bildirib ki, bunun üçün xüsusi olaraq müvafiq kateqoriyalar müəyyənləşəcək və bu kateqoriyalar üzrə təhsil mümkün olacaq.
“Məsələn, nitq və yaxud da eşitmə qüsurlu uşaqlarla digərlərinin eyni zamanda dərslərin tədrisi mümkün deyil. Onlar üçün dərslər ayrı bir formatda təşkil olunacaq, xüsusi təlim və öyrətmə metodları olacaq. Eyni məktəbdə dərs alsalar da, ayrıca auditoriyalar yaradıla bilər. Lakin auditoriyada digərlərilə birgə olmaları düzgün deyil, çünki onların təlim metodları tamam fərqlidir. Həmçinin yerimə qüsurlu şəxslər üçün davamlı xüsusi araba vasitəsilə hərəkət etmək imkanı yaradılacaq. Eyni zamanda yazmaq imkanı olmayan, amma dinləyə bilən şəxslər üçün digərləri ilə birgə təhsil ala bilmək imkanı yaradılacaq.
Amma ümumi götürsək, bu, həmin şəxslərin cəmiyyətdən təcrid olunmamaları və yaxud onların təhsilə cəlb olunmaları, gələcəkdə müvafiq olaraq aidiyyatı üzrə iş imkanları baxımdan çox mütərəqqi bir qərardır”.
Sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu açıqlamasında qeyd edib ki, bununla bağlı dünyada artıq təcrübə var.
.jpg)
“Sağlamlıq imkanları məhdud olanların təcrid olunmuş şəkildə psixoloji formalaşması sonra həm özləri, həm də cəmiyyət üçün çətin olur. Lakin birgə təhsil almaları üçün əvvəlcə sağlam uşaqların özünü hazırlamaq lazımdır ki, sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlara lağ etməsinlər.
Bəzən bir az ayağını çəkən və ağır eşidən uşaqları lağ obyektinə çevirirlər. Ona görə televiziyalarımızda, sosial şəbəkələrdə bu istiqamətdə böyük sosial iş aparılmasına ehtiyac var ki, başqalarına bu sahədə irad tutmaq həm dini, həm də humanizm baxımdan neqativ haldır. Müəllimlərin özü ilə sosial iş aparmaq tələb olunur, onların çoxu buna hazır deyil. Bizim müəllimlər son onilliklərin yetişdirdiyi müəllimlərdir. Pedoqoji təhsil müəssislərində xeyli problem var, bu kadrlar arzuolunan səviyyədə hazırlanmayıb. Elə etmək lazımdır ki, həmin uşaqlar məktəb mühitində yadlıq hiss etməsinlər, əksinə digər uşaqlar öz aralarında yarışsınlar ki, kim daha çox onlara yardım edir. İdeya yaxşıdır, amma hazırlıq işlərinə çox ehtiyac var”.
Psixoloq Fərqanə Mehmanqızı isə bu qərara görə çox sevindiyini bildirib.
“Bu layihə həyata keçsə, həm sağlamlıq imkanları məhdud olan, həm də sağlam uşaqlarda çox yaxşı effekt olacaq. Uşaqların psixologiyasının adaptasiyası, həyata, sosial mühitə adaptasiyası çox yaxşı olacaq. Biz artıq uşaqları fiziki məhdudiyyətə görə ayırmayacağıq, onları sosial cəmiyyətdə tutduğu mövqeyə görə qiymətləndirməli olacağıq. Bu isə uşaqların daha məsuliyyətli, daha özlərinə və sosial cəmiyyətə cavabdeh olaraq yetişdirilməsinə gətirib çıxaracaq, qayğı, empatiya hissi daha çox olacaq”.
Ekspert bildirib ki, buna görə də psixoloqların üzərinə düşən məsuliyyəti anlayıb məktəb psixoloqlarının sayı artırılmalıdır.
“Bir psixoloqun 2 min uşaqla çalışması alınmır. İndi buna daha ciddi yanaşılmalıdır. Həmçinin indiki dövrdə məktəblərdə bullinq halları artıb. Bu səbəbdən psixoloqların üzərinə çox böyük məsuliyyət düşür. Fiziki və psixoloji təzyiqin qarşısının alınması üçün psixoloqlar ciddi şəkildə müəllimlərlə, valideynlərlə əlbir işləməlidirlər. Elə olmasa, bu alınmayacaq və daha da faciəyə gətirib çıxaracaq”.
Gülnar Səlimova
