Görkəmli ədibimiz Cəlil Məmmədquluzadə hələ bir əsr bundan öncə “Dirisi ilə rusca, ölüsü ilə ərəbcə danışan zavallı xalqım mənim!” - deyib xalqını cəhalətin yaxasından xilas olmağa çağırmışdı.
Dinimizdə duaların öz dilimizdə oxunması məsələsi zaman-zaman ortaya atılıb. Bu, bir çox hallarda duaların mənasını bilməməklə, eyni zamanda ana dilinin qorunması baxımdan təklif edilib.
İslam dini Ərəbistanda yaransa da, geniş bir coğrafiyaya yayılıb. O zaman müsəlmanın duanı orijinalda, yəni ərəbcə oxuması mütləqdirmi?
İlahiyyatçı alim Tural İrfan Ednews-a bildirib ki, indiyəcən mollalar duaları elə qələmə veriblər ki, sanki duanı Azərbaycan dilində oxusaq qəbul olunmayacaq.
“Sanki Allaha dua etmək üçün yalnız ruhani, molla olmalıdır. Bu, tam yanlış və ruhani təbəqəsinin avam insanları istismar etmək üçün qondarma fikridir. Əslində İslam dininə görə Allah alimdir, hikmətlidir, qeybi biləndir. Ona üz tutan, dua edən hər kəsi eşidir, anlayır. Allahın milləti, cinsi yoxdur. O nə ərəbdir, nə də farsdır. O, insanlara şah damarından daha yaxındır. Yəni, ona dua edən, istənilən dildə ona üz tutan hər kəsin səsini eşidir. Ərəbcə dua etməyə ehtiyac yoxdur. Onsuz da ərəbcə oxunan duaları çox zaman oxuyanın özü də başa düşmür. Süfrə, qəbristan, ziyarət ümumiyyətlə hər hansı dua öz dilimizdə oxunmalıdır”.
Tural İrfan namaz barədə isə bildirib ki, namaz dua deyil, ibadətdir. İbadətin isə orijinallığı qorunmalıdır.
“Namazın beynəlxalq əhəmiyyəti var. Onu hərə öz dilində qılsa qarğa bazarı olar. Namaz cəm halda qılınır. Tutaq ki, başda namaza rəhbərlik edən yapondur, camaatın da yarısı türk, kürd, fars, ərəb və digər millətlərin nümayəndələridir. Təsəvvür edin nə alınar? Lakin bununla yanaşı namazı da öz dilində qılmağa icazə verilir. Böyük məzhəb imamlarından Əbu Hənifə namazı ərəb dilini tələffüz edə bilməyən, yaxud dilinə yatmayan insanlar üçün öz dilində qılmağa icazə verib. Ümumiyyətlə bütün məzhəblərin alimləri öyrənməkdə çətinlik çəkənlərə icazə verir ki, ibadətlərini ya kitabdan, ya da öz dillərində qılsınlar. Namazın müxtəlif hissələri var. Məsələn, namazın qunut deyilən hissəsi var ki, o namazın müstəhəb hissəsinə aiddir. Həmin hissədə insan istəsə bir saat öz dilində Allaha dua edə bilər. Heç bir problem yoxdur”.
O qeyd edib ki, namaz və dualar öz dilimizdə oxuna bilər.
“Kəbin kəsmək üçün bir, iki dua oxunur. Onun ərəbcə deyilməsi vacib deyil. Ruhanilər pul almaq, qazanc götürmək üçün elə qələmə veriblər ki, sanki belə dualar yalnız ərəbcə oxunmalıdır, onu da yalnız ruhani edə bilər. Yəni, müsəlmanlar məcbur qalıb onlara müraciət etsinlər. Halbuki elə bir şey yoxdur. Allah bütün bəndələrini eşidir və dualarını, hansı dildə olmasından asılı olmayaraq qəbul edir”.
Gülnar Səlimova
.jpeg)
