Səssiz və ağ-qara. 

Sanki o zamankı xalqının əlamətidir, amma yox bu Azərbaycan kinosunun yarandığı günü təcəssüm edir. 1898-ci ilin bu günü ilk Azərbaycan səssiz filmi çəkilib. Sonralar rəngli və səsli formatda olan kinomuz səsini dünyaya çatdıra bilmədi. 

Səbəblər, açıqlamalar...

Kinoşünas Aydın Kazımzadə Ednews-a açıqlaması zamanı Azərbaycan filminin tarixindən danışıb. Söhbət  Azərbaycanda 1970-ci illəri kino sahəsinin intibah dövrü adlandıran kinoşünas önəmli məqamlara toxunub. 

“Hər zamanın öz hökmü, yetirmələri var. 1970-ci Azərbaycan kinomataqrafiyası, rəssamlığı, musiqisi, bəstəsi üçün yüksək həddir, intibahdır. Amma buna baxmayaraq Azərbaycanda kino məktəbi olmadı, yaradılmadır. O zamanlar sovet dövrü idi, amma belə çətin məqamda senaristlər çəkinmədən yazırdı, aktyorlarımız rollarının öhtəsindən gəlirdi. Qarabağ müharibəsi oldu, torpaqlarımız erməni vandallarının əlinə keçdi onda sanki aktyorluq sənəti də əsarətə alındı. İnsanlar məcburi köçkün oldu, artıq məsələ başqa idi. Kino çəkilirdi amma mövzusu bəsit idi. İndi müstəqil Azərbaycanıq, rəşadətli ordumuz əzəli torpaqlarımızı geri qaytardı və indi çəkməyə mövzumuz da var”.

Kinoşünas açıqlama zamanı müasir filmlərin üstünlüyündən də danışıb. O, həmçinin bu gün film sənayesində çatışmayan məqamlardan da söz açıb. 

“İndiki filmlərdə sujet xətti deyilən bir şey yoxdur. Kinoya baxdığın yerdə görürsən ki, mövzu dəyişdi. O qədər mövzu xırdalanır ki, axırda itir. Hər biri də standartdır, şərtilik də çoxdur. Çoxu yalan üzərində qurulub. Filmlərin kəmiyyətinə baxırlar, əsas keyfiyyət məsələsidir. Amma müasir dövrdə çəkilən iki film var ki, həqiqətən də yüksək səviyyədədir. İstər senarisi, istər aktyor rolları. Biri “Vicdan haqqı”, biri də “Yuxu kimi” seriallardır. İndiki aktyorlar pis deyil, elə cavanlar var ki, həqiqətən rola girməyi bacarırlar. Vaxtım olmasa da izləyirəm”.

Qeyd etmək yerinə düşər ki, zamanında çəkilən filmlərin sujet xətti cümləbəcümlə yaddaşlarda qalıb. Bu səbəblərdən danışan Aydın Kazımzadə müasir filmlərin bu yöndəki əskiklərindən danışıb.

“İzləyici əvvəlki filmlərə baxanda hadisəni gözləmirdi, sözləri seçilmiş idi, ancaq indi əksinədir. Hadisə özü-özlüyündə gəlir. Bunlar da ondan irəli gəlir ki, ssenari yazılanda tələsik yazılır. Zamanında bir ssenarini yazıb, filmi çəkmək uzun müddətə başa gəlirdi. İndi isə elə deyil, rolları yazırsan, hazırdır. Tamaşaçı da gördüyünü qınayır. Aktyorlara ssenari verməlisən, oxuyub rolu oynayıb - oynamamağı ilə bağlı cavab verməlidir. İndi elə şey yoxdur. Gəlir meydançaya birbaşa sözləri deyir, bu da sünilik yaradır. Bu müasir filmlərin problemidir, bununla da onlar yadda qalmır. İnsan süni hərəkəti, sözləri necə yadda saxlaya bilər?!”

Ləman Abbaslı