ABŞ-ın Kolorado Universitetinin alimləri bu qənaətə gəlib ki, dünyanın ən böyük göllərinin yarısından çoxu quruyur. Müəlliflər 1992-ci ildən 2020-ci ilə qədər dünyanın ən böyük göllərindən 1 972-ni araşdırmaq üçün 250 000 peyk göl təsvirindən istifadə ediblər. Onlar doqquz peyk hündürlükölçəndən su səviyyəsinin göstəricilərini toplayıb və qeyri-müəyyənliyi azaltmaq üçün uzunmüddətli müşahidələrdən istifadə etməyə çalışıblar. Uzunmüddətli səviyyə məlumatları olmayan göllər üçün ən son su səviyyəsi ölçmələrindən istifadə edilib. Nəticədə müəlliflər son onilliklərdə göllərdə olan suyun səviyyəsini modelləşdiriblər.
Məsələ ilə bağlı Xəzər Universitetinin Coğrafiya və ətraf mühit departamentinin rəhbəri, Xəzər Hava Keyfiyyəti Laboratoriyasının müdiri Rövşən Abbasov Ednews-a açıqlama verib. Mütəxəssis bildirib ki, dünyadakı göllərin quruması Azərbaycana birbaşa təsir edir.
“Xəzər dənizi gözümüzün qabağında quruyur. Bütün daxili göllər qurumağa davam edir. 1960-cı illərin xəritəsinə baxsaq görərik ki, Azərbaycanın hər tərəfi göl olub. İndi o göllər yoxa çıxıb. Aral, Mahmudçala, Hacıqabul kimi göllərimiz artıq yoxdur. Kür ətrafı bütün göllərimiz quruyub. Xəzər isə qurumağa davam edir. Göl daxillidir. Ora çaylar tökülür. Gölün qurumasının iki səbəbi var. Çayların suyu azalması və təsəffüratda şiddətli istifadə edilməsi. Aral gölünün qurumasının səbəbi pambıq əkinində o sudan istifadə idi. Hacıqabul gölünə isə yüksəkliklərdən su gəlirdi, Kür çayı daşanda Hacıqabul gölü dolurdu. Hazırda gölə gələn su yoxdur. Xəzərin quruması isə günümüzün ciddi problemdir. Ora tökülən çayların suyundan təsəfürratda çox istifadə edilir. İlbəil insanların təlabatı suya ehtiyacı çoxalır”.
O dünya göllərinin 53 faizində su ehtiyatı azaldığını vurğulayıb:
“Suyun səviyyəsinin azalmasının əsas səbəbi qlobal istiləşmə və su ehtiyatları ilə bağlı antropogen faktorlardır. Həm quraq, həm də rütubətli bölgələrdə göllər həcmini itirir. Eyni zamanda, suyun səviyyəsinin ümumi azalması fonunda göllərin 24 faizində suyun səviyyəsi qalxıb. Süni su anbarlarının qiymətləndirilməsi də aparılıb - Yerin böyük su anbarlarının, demək olar ki, üçdə ikisi əhəmiyyətli dərəcədə su itirir”.
Aysel Şahmar
