İyunun 13-də Sumqayıt şəhərində yerləşən Etilen-Polietilen zavodunda baş verən yanğından sonra atmosfer havasının keyfiyyətini müəyyən etmək üçün müxtəlif saatlarda ölçmə işləri aparılıb, nəticələr təhlil edilib.
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Ətraf-Mühitin Monitorinqi üzrə Mərkəzinin mütəxəssisləri tərəfindən aparılan təhlillərdən sonra müəyyən edilib ki, atmosfer havasına yayılan qaz qarışıqlarında dəm qazının miqdarı normadan 3.6, azot oksid və kükürd qazı 4.2, hidrogen-sulfid isə 3.8 dəfə yüksək olub.
Zavod, fabriklərdən havaya buraxılan zərərli qazların, kimyəvi maddələrin, eləcə də yanğın, partlayış nəticəsində atmosfer havasının normadan artıq çirklənməsinin qarşısını almaq üçün hansı müasir texnologiyalar var?
Ekoloq-alim Məhərrəm Mehdiyev Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, zavod yanğınları nəticəsində buraxılan kimyəvi maddələrin atmosferə daha çox zərər verməsinin qarşısını almaq mümkündür, amma bu, böyük maliyyə tələb edir:
“Zavodların üzərində zond yerləşdirmək, ordan da boru çəkib təmizləyici qurğular qoymaqla zərərli qazların atmosferə yayılmasının qarşısını almaq mümkündür. Amma bu müəyyən qədər vəsait tələb edir”.
M.Mehdiyev qeyd edib ki, yanan rezervuarın içində hidrogen sulfid miqdarının normadan artıq olması atmosfer üçün ciddi təhlükəlidir.
“Hidrogen sulfid miqdarı çox olmamalıdır. CO və CO2 (karbon oksid) qeyri-mütəşəkkil mənbə olduğu üçün tam yanma prosesi getmir, nəticədə hava normadan artıq çirklənməyə məruz qalır. İndiki zavodlar yeni texnologiyalarla təchiz edilib. Sovet dövründən fərqli olaraq bu gün belə yanğınlar nadir hallarda baş verir. Son 15-20 il ərzində belə hallar az olub. Yanğının qarşısı da tez bir zamanda alınıb. Yanan maddələrin normadan yüksək olması təbii ki, ətraf-mühitə ziyan verir. Həmin vaxt cənub-şərq küləyinin də havaya qalxan tüstünü ətrafa yayması bunun insan sağlamlığına zərərini minimuma endirib, çünki külək nəticəsində havada konsentrasiya azalır”.
Azərbaycan Ekologiya Standartları Monitorinqi Fondunun prezidenti professor Rauf Sultanovun sözlərinə görə isə, atmosferdən zərərli qazların təmizlənməsi prosesi bir qədər gec baş verir, bunun üçün müəyyən vaxt tələb olunur.
“Təbiətdə havanın təmizlənmə prosesi öz-özünə baş verir. Elə bir texnologiya yoxdur ki, atmosfer havasını zərərli qazlardan təmizləsin. Bakı və Sumqayıt şəhərlərində avtomobillərdən buraxılan karbon oksidi ağır metallardan yayılan maddələrlə birgə 3-4 gün, bir həftə havada qalır. Təbii ki, bu həm insan orqanizminə, həm də ətraf-mühitə ziyan vurur”.
R.Sultanov əlavə edib ki, zavodların müasir standartlara cavab verən texnologiyalarla təchizatı atmosfer havasının həddən artıq çirklənməsinin qarşısını ala bilir.
“Əvvəllər Abşeron yarımadasında neft çıxarılarkən zərərli maddələr birbaşa havaya buraxılırdı. Müasir dövrdə isə neft elə texnologiyalarla çıxarılır ki, atmosferə çox cüzi miqdarda zərər dəyir. Vaxtilə Bakı qara şəhər idi. Azərbaycan bir sıra neft layihələri həyata keçirir. Britaniyan BP, Fransanın, Norveçin bəzi şirkətləri ilə əməkdaşlıq edilir. Bu layihələrdə texnoloji imkanlar öz əksini tapır. Əks halda həmin layihələrin Azərbaycanda keçirilməsi mümkünsüz olardı. Atmosfer tək bizim deyil, ona dəyən ziyan qonşu ölkələri, regionu da əhatə edir”.
Törə Zeynal
.jpeg)
.jpeg)
