Dənizə, okeana və ya hətta gölə çıxış imkanlarının olması ölkənin xarici siyasətinin qurulmasında mühüm rol oynayır. Belə ölkələrə tranzit zonası ilə təmin etməklə, böyük sərmayələr cəlb edə və mühüm ticarət tərəfdaşlarına çevrilərək multimodal mərkəz statusu əldə edə bilər. Eyni zamanda, bu ölkələrin hökumətlərinin yürütdüyü daxili və xarici siyasət, regional sabitliyi qorumaq və dünya birliyinə inteqrasiya olmaq istəyi böyük rol oynayır. Bütün bunları Mərakeş Krallığının və Azərbaycan Respublikasının həyata keçirdiyi daxili və xarici siyasətin nümunəsində görmək mümkündür.

İyulun 4-də Cəbəllütarix Boğazının sahilində, Mərakeşin şimalındakı əsas liman şəhəri Tangierdən şərqdə yerləşən Tanger limanında yeni terminalların açılışı baş tutub. Bir çox mütəxəssislər bu hadisəni çox vacib hesab edir, çünki bu, Mərakeşdə və bütövlükdə Afrikada gələcəkdə investisiya mühitinin inkişafına təkan verir. Bundan əlavə, ticarətin inkişafı və bütün qitədə Krallığın strateji əhəmiyyətinin artırılması üçün bir sıra üstünlüklər qazandırır.

Tanjer limanı Afrikadakı və Aralıq dənizindəki ən böyük limandır və dünyanın ən məşhur dəniz yük daşıma marşrutlarından biridir. Dəniz yük daşımalarının ümumi dövriyyəsi bir neçə milyon tondur. 2018-ci ildə onun həcmi 20 fut ekvivalentində 3,5 milyon təşkil edib. Bu rəqəm 6 milyon artırılaraq 9 milyona çatdırılacaq.

Bu amil şübhəsiz ki, Afrika, Avropa, Amerika və Asiya arasında nəqliyyat sahəsində fəaliyyət göstərən şirkətlər və özəl investorlar üçün cəlbedicidir. Yeni terminalların açılması və həcmin artması konteyner həcminin təxminən 40% -ni təşkil edən və ən böyük Mərakeş firmalarının öz potensiallarını artırdığı Qərbi Afrika ölkələri üçün əlavə iqtisadi mənfəət qazandırır. Limanın direktoru Rəşid Huarinin sözlərinə görə, həcmin 20% -i Avropaya, 10% -i Amerikaya gedəcək.

Beləliklə, Mərakeşin Afrika - Avropa - Amerika - Asiya istiqamətində logistika mərkəzinin inkişafında əhəmiyyəti artmış olacaq.

Müxtəlif qitələrdə ölkələrlə ikitərəfli əlaqələrin uğurla inkişaf etdirilməsində, özünü etibarlı və perspektivli tərəfdaş kimi təqdim etməsində Mərakeş hökumətinin xidmətlərini, eləcə də ölkə daxilindəki sabit inkişafı qeyd etmək vacibdir. Mərakeş və Polisario Cəbhəsi arasındakı Soyuq Müharibə vaxtından indiyədək davam edən Saxara münaqişəsinə və tanınmamış, qondarma "Saxara Ərəb Demokratik Respublikasının (SADR)" separatçıları ilə qarşıdurmaya baxmayaraq, Mərakeş hökuməti həmişə münaqişənin sülh yolu ilə həllini dəstəkləyib. BMT tərəfindən dəstəklənən bu müddət ərzində Mərakeş bölgədə təhlükəsizlik və sabitliyin təmin edilməsi üçün digər tərəflərlə əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu bildirib. BMT-nin uğursuz qətnamələrinin və münaqişənin həlli ilə bağlı planların sayını nəzərə alaraq, Mərakeş Saxaranın tam muxtariyyət statusunu bu problemin ədalətli və davamlı həlli üçün ən optimal variant sayır. Həqiqətən, 2007-ci ildə Mərakeş tərəfindən təklif olunan muxtariyyət planı, bölgədə milli birliyin və sabitliyin qarantı kimi münaqişənin ölkənin ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll edilməsi üçün ən perspektivli siyasi həll yolu olaraq beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən böyük diqqət və dəstək gördü.

Ölkə rəhbərliyinin bölgədəki sabitliyi və təhlükəsizliyi qorumaq istəyi nəticəsində Saxara problemi ilə bağlı beynəlxalq dəstəyi artmışdır. Eyni zamanda, iqtisadi potensialın genişlənməsi bu ölkəni iqtisadi və siyasi tərəfdaş kimi bir sıra ölkələr üçün önəmli edir.

Bu prosesdə Azərbaycanın mövqeyi oxşardır. Əlverişli coğrafi mövqeyindən və Xəzər dənizinə çıxışından istifadə edən Azərbaycan da multimodal mərkəz statusunu alıb. Müstəqilliyin bərpasından sonra Sovet İttifaqının dağılması nəticəsində Azərbaycan müstəqillik uğrunda mübarizə aparan gənc demokratik ölkədən Cənubi Qafqazın əsas strateji əhəmiyyətli mərkəzinə çevrildi. Bu gün bu ölkə Cənub Qaz Dəhlizi, Şimal-Cənub layihəsi, Şərqi və Qərbi birləşdirən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu kimi bir çox qlobal layihələrdə iştirak edir. Bakı limanı Xəzər dənizindəki ən qədim və ən böyük limandır. О, artıq Avrasiyada regional və logistika mərkəzi statusu almışdır. Ələtdə yeni qurulan liman, qərb (Türkiyə və AB), cənub (İran və Hindistan) və şimalı (Rusiya) birləşdirən nəqliyyat mərkəzidir. Özünü regional sabitliyin qarantı kimi sübut etmiş Azərbaycan getdikcə daha çox xarici sərmayə cəlb etməklə iqtisadi potensialını artırmaqda davam edir.

Bütün bunlar Azərbaycan ərazisinin 20 faizinini, Dağlıq Qarabağ və ətrafındakı 7 rayonu işğal altında saxlamağa davam edən qonşu Ermənistanla hərbi münaqişə fonunda baş verir. Azərbaycanın problemi hərbi yolla həll etmək üçün tam hüquqa malik olmasına baxmayaraq, hökumət münaqişənin BMT Təhlükəsizlik Şurasının erməni qüvvələrinin işğal olunmuş ərazilərdən dərhal çıxarılmasını tələb edən 4 qətnaməsinə uyğun olaraq, beynəlxalq norma və prinsiplər əsasında sülh yolu ilə həllini dəstəkləyir.

Öz növbəsində, Ermənistanın istər ölkə daxilində, istərsə də xaricdə  yürütdüyü uğursuz siyasət, habelə münaqişə üzündən Azərbaycan və Türkiyə ilə sərhədlərinin bağlı olması Ermənistana böyük layihələrdə iştirak etməyə və genişmiqyaslı ixrac və ya idxal ilə məşğul olmağa imkan vermir. Bundan əlavə, dənizə çıxışın olmaması ölkəni qonşu ölkələrin geosiyasi və iqtisadi vəziyyətindən asılı vəziyyətə salır. Bu ölkənin əhalisi yalnız kənd təsərrüfatından və bir sıra postsovet ölkələrinə quru yolla məhsulların az miqdarda ixracından asılıdır.

Buna baxmayaraq, yuxarıda göstərilən bütün səbəblər kənd təsərrüfatının və ticarətin inkişafına və müvafiq olaraq dövlətin sosial-iqtisadi inkişafına mənfi təsir göstərir.

Azərbaycan və Mərakeş üçün daha da böyük regional liderlik qazanmaq və iqtisadi potensialın genişləndirilməsi üçün çoxlu perspektivlər var. Eyni zamanda, hər iki ölkə milli maraqların və iki ölkə xalqlarının mənafelərinin üstün tutulduğu müstəqil və balanslaşdırılmış siyasət yürüdür. Mərakeş və Azərbaycan ərazi bütövlüyü və suverenliyi məsələsində, ədalət uğrunda mübarizədə bir-birini dəstəkləyir.

Anastasiya Lavrina,

Avrasiyanın aparıcı siyasi analitikidir və televiziyada siyasi proqramlarda çıxış edir