Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mətbuat xidmətinin verdiyi məlumata görə aprelin 28-də ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevə telefonla zəng etmişdir. Telefon söhbəti ilə bağlı qısa press-relizdə qeyd olunur ki, ABŞ-ın dövlət katibi Azərbaycan-ABŞ ikitərəfli münasibətlərinin inkişafına toxunaraq əlaqələrin daha da möhkəmləndirilməsinin önəmini bildirmiş, enerji təhlükəsizliyi, regional təhlükəsizlik sahələrində əməkdaşlığı qeyd edərək Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin uğurla icra edilməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb, Azərbaycanın Əfqanıstanda sülhməramlı missiyada iştirakını yüksək qiymətləndirib.
Telefon zəngini Cozef Bayden Amerika Birləşmiş Ştatlarının prezidenti kimi fəaliyyətə başladığı vaxtdan bəri iki ölkə arasında keçirilən ən yüksək səviyyəli kontakt hesab etmək olar. Bu ilk görüş və ilk kontakt politoloqlar tərəfindən çox intizarla gözlənilirdi. Çünki Baydenin hakimiyyətə gəlişindən sonra regionda Amerika Birləşmiş Ştatlarının maraqlarını əhatə edən çox önəmli hadisələr baş vermişdi. Azərbaycan erməni işğalında olan torpaqlarını azad edərək Cənubi Qafqazın ən mühüm aktoruna çevrilmişdi. Digər tərəfdən, ABŞ-nin 80 yaşlı prezidenti Türkiyə və Azərbaycanın maraqlarına toxunan və ermənilərin yalançı iddialarını qüvvətləndirən addımı atmışdı. Deməli, iki ölkə arasında müzakirə edilə biləcək çoxsaylı məsələlər yığılıb qalıb və gec-tez bu məsələlərin müzakirəsinə başlamaq lazım idi.
Telefon söhbəti haqqında rəsmi məlumat çox qısadır. Amma mətbuat xidmətinin təqdim etdiyi bu qısa məlumat iki ölkə arasında müzakirəsinə hazırlıq görülən böyük məsələlərdən xəbər verir.
Diqqəti çəkən ilk məqam məhz Blinkenin özünün Azərbaycan Respublikası Prezidentinə zəng vurmasıdır. Deməli, Amerika Azərbaycanla münasibətləri yeni səviyyəyə qaldırmaqda daha çox maraqlıdır. Bu həm də Azərbaycanın regionda daha da artmaqda olan nüfuzunun göstəricidir.
Prezident İlham Əliyevin Azərbaycanın iqtisadi sahədə Amerika Birləşmiş Ştatlarının maraq dairəsinə daxil olan layihələrin icraçısı olduğunu xatırlatması, Əfqanıstanda birgə fəaliyyətə toxunması ilə Respublikamızın ABŞ-ın regionda əlverişli müttəfiqi ola biləcəyini Blinkenin diqqətinə çatdırıb.
Amma təbii ki, əgər Amerika Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı münasibətlərində müəyyən düzəlişlər edərək bu iki Türk dövlətinin regiondakı və dünyadakı rolunu yetərincə qiymətləndirərsə.
Telefon söhbəti zamanı Entoni Blinkenin bu il də “Azadlığa Dəstək Aktı”na 907-ci düzəlişin müvəqqəti dayandırıldığını qeyd etməsi onun Azərbaycanla münasibətlərin inkişaf etdirilməsi istiqamətində addım atmaq istədiyinin daha bir sübutu olmuşdur. Məlum olduğu kimi 907-ci düzəliş — 1992-ci ildə erməni lobbisinin təşəbbüsü ilə ABŞ Konqresi tərəfindən "Azadlığa Dəstək" Aktına qəbul edilən və Azərbaycana Amerikanın birbaşa dövlət yardımını yasaqlayan düzəlişdir.
Ermənistan-Azərbaycan müharibəsindən sonrakı vəziyyətlə bağlı fikir mübadiləsi aparılması da telefon söhbətinin maraqlı məqamlarındandır. Blinken və Amerika rəhbərliyinin Dağlıq Qarabağ ətrafında gedən proseslər haqqında Azərbaycanın Birinci şəxsi tərəfindən məlumatlandırılması oradakı təsəvvürlərin tamamilə dəyişmsinə səbəb olacağı şübhəsizdir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin son hadisələr barədə Blinkenə verdiyi məlumatlar, düşünürəm ki, Respublikamız və cənab Prezidentimiz haqqında ermənilərin yaratdığı stereotipləri tamamilə darmadağın edəcək.
Prezident İlham Əliyev Dağlıq Qarabağ ətrafında gedən proseslərlə bağlı Azərbaycanın mövqeyini çatdırmış, ölkəmizin ermənilər tərəfindən dağıdılan ərazilərindəki vəziyyəti təsvir etmiş, artıq işğaldan azad olunan ərazilərdə bərpa işlərinin həyata keçirildiyini qeyd etmişdir.
Heç şübhəsiz, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin regionda kommunikasiyaların açılmasının önəmini vurğulaması və uzunmüddətli sülhün təmin edilməsi ilə bağlı Azərbaycanın mövqeyini diqqətlə izah edilməsi Amerikanın region siyasətinin müəyyənləşdirilməsi baxımdan Blinken üçün maraqlı olmuşdur.
“Prezident İlham Əliyev və ABŞ dövlət katibi ATƏT-in Minsk qrupunun gələcək fəaliyyəti ilə bağlı da fikir mübadiləsi aparıblar.” Təbii ki, İlham Əliyevin ATƏT-in Mİnsk qrupunun regiondakı uzun müddətli fəaliyyətinə tənqidi fikirləri Amerika dövlət katibinin eşitmək istəmədiyi fikirlər ola bilər. Lakin bu həqiqətdir və Amerika da həqiqəti eşitmək məcburiyyətindədir.
Heç şübhəsiz Amerika Birləşmiş Ştatları Prezident Cozef Baydenin erməniləri ruhlandıran son hərəkəti telefon söhbəti zamanı müzakirə olunan əsas məsələ olmuşdur. Blinken onların bu addımı atmağa məcbur edən səbəbləri izah etməyə çalışmış, məqsədlərinin Türkiyə və Azərbaycanla münasibətlərin ziyan görməsinin olmadığına inandırmağa çalışmışdır. Azərbaycan Respublikası Prezidenti isə Baydenin bu hərəkətinin “Azərbaycan rəhbərliyi və ictimaiyyəti tərəfindən narahatlıqla qarşılandöğını” Blinkenin diqqətinə çatdırıb.
Təbii ki, telefon söhbəti bir qədər əvvəl-ən azından Baydenin məlum demarşından əvvəl baş versəydi Türkiyə və Azərbaycan baxımından daha əhəmiyyətli olardı. Bəlkə də Azərbaycan Respublikası Prezidenti ermənilərin etdikləri vəhşiliklər haqqında tutarlı dəlillər gətirməklə Cozef Baydeni bu üzqarası bəyanatı verməkdən çəkindirməyə nail ola bilərdi.
İstənilən halda Entoni Blinkenin Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevlə telefon söhbəti iki ölkə arasında yeni məzmunlu münasibətlərin qurulması baxımdan çox əhəmiyyətlidir.
Əminəm ki, Entoni Blinken MDB məkanında İlham Əliyev kimi mahir siyasətçi, bacarıqlı dövlət başçısı kəşf etdiyi haqda Cozef Bayden və ətrafındakıları artıq məlumatlandırıb.
Əlimusa İbrahimov
Politoloq
