Son vaxtlar Ermənistan-Azərbaycan sərhəddində Ermənistan və Azərbaycan silahlı qüvvələri arasında intensiv atışmaların ciddi çəkildə artmasına şahidi oluruq. Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, iyulun 28-də səhər saatlarında Ermənistanla sərhədin Kəlbəcər istiqamətdə Azərbaycan hərbi birləşmələrinin mövqeləri Ermənistanın Bazarkeçər (Vardanes) rayonunda yerləşən hərbi mövqeləri tərəfindən atəşə məruz qalıb. Lakin buna baxmayaraq, ordumuzun cavab tədbirləri nəticəsində düşmən qüvvələri yerində otuzdurulub.  

Ermənistan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, ciddi qarşı durmalarda Ermənistan tərəfinin üç əsgəri zərərsizləşdirilib və dörd əsgəri yaralanıb. Azərbaycan tərəfinin isə yalnız iki əsgəri yaralanıb. Bununla bərabər Azərbaycan ordusu həmin istiqamətdə yerləşən düşmən mövqeylərindən birini nəzarətə götürüb.

Qeyd etmək lazımdır ki, iyulun 23 – də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycan Televiziyasına müsahibəsində regionda sülhün və sabitliyin möhkəmləndirilməsi üçün Ermənistanla sülh müqaviləsinin imzalanmasının əhəmiyyətini vurğulayıb. Prezident müharibənin artıq bitdiyini və Ermənistanla sülh müqaviləsinin imzalamağın zəruri olduğunu bildirib. Bu müqavilədə əsas şərtlərdən biri Ermənistan və Azərbaycanın  bir-birinin ərazi bütövlüyünün tanımasıdır.

Lakin, Azərbaycanın sülh təklifi irəli sürdüyü vaxtda Ermənistan hərbi qüvvələri Azərbaycanla sərhəddə, xüsusən Kəlbəcər və Naxçıvan istiqamətdə, eləcədə Rus sülhməramlı qüvvələrinin nəzarəti altında olan Qarabağ ərazisində qeyri-qanuni erməni hərbi birləşmələri Azərbaycan ordusunun mövqeylərini atəşə tutublar.

Ermənistanın Azərbaycanla sülh danışıqlarına oturmaq əvəzinə regionda vəziyyəti gərginləşdirməkdə məqsədi nədir? Ermənistan üçtərəfli noyabr bəyannaməsinin öhdəliklərini pozmaqla nəyə nail olmaq istəyir? Ermənistanın bu cür provokativ insidentləri davam etdirəcəyi təqdirdə, bundan sonra hansı ciddi reaksiyalarla üzləşəcəyi gözlənilir?

Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili mərkəzinin xarici siyasət məsələləri üzrə eksperti Cavid Vəliyev EDnews-a verdiyi açıqlamasında bildirib ki, Ermənistanın bu cür təxribatları törətməsində əsas məqsədi 10 noyabr bəyannaməsinin tələblərini dəyişdirməkdir

Cavid Vəliyev qeyd edib ki, Yerevan bu üçtərəfli bəyannamənin dəyişdirilməsində Qərbə etibar eləyir.

“Bu məsələnin üç səbəbdən irəli gəlməsini düşünürəm. Ermənistan rəhbərliyi noyabrın 10-da imzalanan üçtərəfli bəyannamənin tələblərini dəyişdirmək istəyir. Dəfələrlə qeyd edirlər ki, bu bəyannamənin şərtlərini bəyənmirlər. Lakin, realığı nəzərə alanda bu mümkün deyil. Azərbaycan və Rusiya tərəfi üçtərəfli bəyannamənin alternativinin olmadığını bildirirlər. Bu səbəbdən Ermənistan bu məsələdə Qərbə etibar eləyir”, -deyə Vəliyev bildirib.

Regionda baş verən hazırki proseslərdə Qərbin rolunu dəyərləndirən ekspert hesab eləyir ki, Qərb, xüsusən Fransa timsalında bəzi qüvvələr regionda Azərbaycan və Türkiyənin geosiyasi realığı dəyişdirməsindən narahatdırlar.

“Fransa və bir sıra qüvvələr Türkiyənin Cənubi Qafqazda siyasi və hərbi təsirinin güclənməsini narahatçılıqla qarşılayırlar. Bununla belə, Qərb dövlətləri Qarabağın status məsələsini mütamadi olaraq dilə gətirirlər. Onlar hesab eləyirlər ki, bu məsələ hələ də bitməyib. Lakin, burada qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev status məsələsinin bitdiyini dəfələrlə bildirib”, ekspert qeyd edib.

C.Vəliyev onu da vurğulayıb ki, Ermənistan işğaldan azad edilmiş ərazilərə daxili və xarici səfərlərin qarşısını almaq istəyir.

“Son dövrlərdə işğaldan azad edilmiş ərazilərə daxili və xarici səfərlər artıb. Bu səfərlər onu göstərir ki, beynəlxalq aləm Qarabağı Azərbaycanın ərazi bütövlüyü kimi tanıyır. Ermənistan sərhəddə vəziyyəti gərginləşdirməklə Qarabağ regionunun təhlükəsiz zona olmamasını göstərməyə çalışır. Bununla bərabər Ermənistan Qarabağda gedən yenidənqurma və bərpa işlərinə də mane olmaq üçün bu cür reaksiyalar verir”, deyə Vəliyev bildirib.

Ekspert Ermənistanın bu cür təxribatları davam etdirəcəyi təqdirdə, heç nəyə nail olmayacağını bildirib.

“Ermənistan ordusu sərhəddə Azərbaycan ordusu tərəfindən ağır cavablara məruz qalıb. Ermənistan mətbuatının məlumatına görə, erməni tərəfi qarşıdurmalarda dörd əsgərini itirib. Ermənistan ordusu 44 günlük müharibədə darmadağın olubdur. Müharibədən sonra çox ciddi problemlərlə üzləşib.Bir nəticəyə nail olacaqlarını düşünmürəm”.  

“Ermənistan Azərbaycanla sülh sazişini imzalamalıdır. Bunun başqa alternativ yoxdur. Ermənistan rəhbərliyi üçtərəfli noyabr bəyannaməsinin şərtlərinə əməl etməlidir. Əks-təqdirdə ciddi şəkildə cəzalandıralacaqdır”, - deyə əlavə edib.

Sonda C.Vəliyev Paşinyan hakimiyyətinin Qərb dövlətlərinin, xüsusən Fransanın regiona daxil olmasına çalışdığını da bildirib. Paşinyan regionda gedən son proseslərdə Qərbin rolunu görmək istəyir.

“Hesab eləyirəm ki, Ermənistan iki dövlət arasında sərhədin delimitasiya və demarkasiyası üzrə üçtərəfli komissiyanın qurulmasına qarşı çıxmaqla regiona Qərbi daxil etmək məqsədi güdür. Bildiyimiz kimi, Ermənistan regional nəqliyyat və kommunikasiların qurulması üzrə üçtərəfli işçi qrupunda fəaliyyətini dayandırıb.  Bu cür siyasət  yürütməklə Paşinyan regiona Fransanı daxil etmək istəyir. Yerevan vətən müharibəsindən sonra geosiyasi realığı öz lehinə dəyişdirmək istəyir. Lakin, böyük səhv eləyir.  Bunun nəticəsi Ermənistan üçün ağır olacaq”, deyə ekspert tamamlayıb.

Yunis Abdullayev

Məqalə Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanmışdır