Böyük Britaniyanın “Böyük Avropa” ailəsindən ayrılması hadisəsi ciddi dəyişikliklərə yol açacaq. Bunun konkret necə baş verəcəyini demək mümkün deyil, lakin bu Avropa siyasətində kifayət qədər həssas dönəm olacaq.
Avropa İttifaqının qaydalarına görə, “Brexit”dən (Britaniyanın Aİ-dən çıxmasına dair referendum - Red.) sonra rəsmi London ittifaq nizamnaməsinin 50-ci maddəsini işə salmalıdır. Yəni, Britaniya Lissabon sazişinin 50-ci maddəsini tətbiq edib, blokdan çıxmaq niyyəti barədə rəsmi bildiriş göndərməyənə kimi post-Breksit münasibətləri barədə Britaniya ilə heç bir müzakirələr aparılmayacaq.
50-ci maddəyə görə, blok üzvü Aİ-dən ayrılmaq niyyətini rəsmi qaydada bildirir və üzvlüyün ləğv olunması prosesi 2 ilə yaxın davam edir. Avropa Birliyi liderləri bununla belə gələcəkdə Böyük Britaniyanın blokun yaxın tərəfdaşı olmasını istəyir.
Sirr deyil ki, Britaniyanın ittifaqdan çıxmasının əks-nəticələri “Brexit” əleyhdarlarını fəallaşdırıb. Birləşmiş Krallığın parçalanma ehtimalından narahat olan vətəndaşlar ittifaqın tərkibində qalmaq tələbilə aksiyalar keçirirlər.
Böyük Britaniyanın Aİ-də qalmasına tərəfdar olanların sayı ölkənin siyasi elitasında da artmaqdadır. Artıq “Brexit”in qatı tərəfdarı və baş nazir postuna ən şanslı namizəd kimi tanınan Londonun sabiq meri Boris Conson qarşıdan gələn seçkilərə qatılmayacağını bildirib. Əgər seçkilərdə sabiq baş nazir Devid Kemeronun da daxil olduğu Aİ tərəfdarları qalib gələrsə, reinteqrasiya prosesi yenidən baş verə bilər.
Hazırda sağçı Mühafizəkarlar Partiyasının lideri və baş nazirliyə əsas namizəd postuna daxili işlər naziri Tereza Meyin adı çəkilir.
Tereza Mey Böyük Britaniyada Rusiyaya loyal münasibəti ilə də tanınır. Düzdür, Mey referendum zamanı Böyük Britaniyanın Aİ-dən çıxmasının əleyhinə səs verib. Lakin, Mey miqrantların Böyük Britaniyaya axınının və Avropa İttifaqının davamlı inteqrasiyasının əleyhinədir. T.Meyin mövqeyinə görə, ““Brexit” “Brekxtdir”, amma hökümət vətəndaşların maraqlarını nəzərə almağa borcludur”.
“Eurasia Diary”nin London bürosunun rəhbəri Adel Dərviş (Adel Darwish) “Brexit” haqqında analitik araşdırma hazırlayıb.
Adel Dərviş yazısında Britaniya Krallığının referendumdan sonrakı iqtisadi əlaqələrini şərh edib.
Avropa İqtisadi zonasın əhəmiyyətini vurğulayan A.Dərviş yazır ki, Aİ Londonun əsas ticarət tərəfdaşıdır, lakin, referendumdan sonra mütləq yeni rüsumlar, tariflər meydana çıxacaq: “Aİ ilə ona daxil olmayan Avropa ölkələrinin əməkdaşlığına dair bir neçə variant var: ən çox İsveçrə və Norveç misal göstərilir; məsələn, Norveç Avropa İqtisadi Zonasına daxildir və onun əli Aİ-nin yalnız maliyyə sektoruna çatmır. İsveçrə isə iqtisadiyyatın hər sektoru ilə bağlı Brüssel ilə ayrıca müqavilə imzalayır. Böyük Britaniyanın hansı modelə üstünlük verəcəyindən asılı olmayaraq, o, Aİ-də qərarların qəbulunda səs hüququndan məhrum olacaq.
Birləşmiş Krallığın Azadlıq Partiyası (UKIP) Londonu Aİ ölkələrinin vətəndaşlarına da işə qəbul zamanı digər ölkə vətəndaşları ilə eyni məhdudiyyətin tətbiqinə çağırır. “Brexit” əleyhdarları isə əksinə, miqrant axınının iqtisadiyyatı stimullaşdırdığını iddia edir və bildirir ki, London Aİ-nin Vahid Bazarına çıxış müqabilində miqrasiya sahəsində üzərinə əvvəlki qədər öhdəlik götürəcək”.
Məqaləsində “Britaniya üçün Tramp kartı” sitatı ilə çıxış edən Adel Dərviş yazır: “Avro ticarət zonası Norveçi və İsveçrəni özünə daxil edən İslandiyadan Türkiyəyə qədər uzanan Avropa Birliyindən də böyük bir zonadır. Qeyd edim ki, sözügedən referendumun nəticəsi İttifaqa daxil olan hər hansı bir ölkədə yaşayan “investor ingilisə” təsir etməməlidir. Digər tərəfdən isə, Böyük Britaniyanın əlində“ Tramp kartı” mövcuddur ki, məsələn, Britaniyadakı Almaniya fabrikləri, Fransız zavodları və s. labüd qurumlar Britaniyada fəaliyyətləri yeni qaydalara uyğun nizamladıqda, bu kart işə yarayacaq. Yəni, digər ölkələr də Böyük Britaniyadan nümunə götürəcək”.
ABŞ seçkilərinə Respublikaçı namizəd Donald Tramp da hesab edir ki, Britaniya üçün Aİ-siz daha yaxşı olardı. Donald Tramp "The Times" qəzetinə müsahibə "Kütləvi miqrasiya nəinki Avropa Birliyinin dağılmasına səbəb olacaq, eləcə də yaxın 10 ilə qitəni tanınmaz hala salacaq” deyə bildirib.
“Brexit”dən sonra müsahibə verən Tramp bildirib ki, "Mən düşünürəm ki, Avropa birliyi tamamilə dağılacaq. Əminəm ki, miqrasiya olmasaydı, birliyin dağılmasından söhbət belə getməzdi. Tezliklə görəcəksiniz ki, digər ölkələr də Böyük Britaniyadan nümunə götürür".
