30 noyabrda Vyanada keçirilən OPEC-in novbəti görüşündə vacib qərarlar qəbul olunub. Bundan sonra neftin qiyməti dünya birjalarında sürətlə bahalaşmağa başlayıb. "Eurasia Diary" informasiya portalı bununla bağlı Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İlham Şabanın fikirlərini öyrənib.
Eurasia Diary: OPEC-in son görüşündə bir sıra qərarlar qəbul olundu. Nəticədə neftin qiyməti sürətlə artdı. Neftin belə bahalaşacağını gözləyirdinizmi?
İlham Şaban: Vyanada keçirilən OPEC-in konfransı haqqında müşahidəçilər qeyd edirlər ki, son 10 ildə bu cür mürəkkəb konfrans olmayıb. OPEC-in qərarları sürpriz oldu. Gördüyünüz kimi, bazara şok təsir bağışladığından 10 faizdən çox artım oldu. Birja nümayəndələri gözləmirdilər ki, hansısa qərar qəbul ediləcək, 1. 2 milyon barrel olması məsələsi həqiqətən gündəmə gələcək. Konfransdan bir gün öncə neftin qiymətlərində inamsızlıq var idi. Belə ki, qiymət 2 faiz endi və 46 dollar oldu. Konfransdan sonra 52, daha sonra 54.5-ə yüksəldi və hazırda isə 53.6 dollardır.
Eurasia Diary: Bundan sonra nələr olacaq, gözləntiləriniz necədir?
İlham Şaban: Hələ neftin qiymətində artma, azalma olacaq. 3-5 dollar artma-azalma bazar üçün problem deyil. OPEC və qeyri-OPEC ölklərinin dekabrın 9-da yeni görüş olacaq. Burada əsas məqsəd qeyri-OPEC ölkələrinin gələn il 600 min barrel gündəlik hasilatının azaldılması məsələsində kompromisə gəlməkdir. Rusiyanın enerji naziri iki bəyanatla çıxış etdi və Rusiyanın hasilatı 300 min barrel azaltmaqla bağlı artıq dünya ictimaiyyətinə açıqlama verdi. Bu açıqlama, təbii ki, bazarı xeyli canlandırdı.
Bilirsiniz ki, noyabrın 30-da verilən qərar hələlik kağız üzərindədir. Bazardan 1.2 milyon barrel yığışdırılmayıb. Bu, onu göstərir ki, bazara informasiyanın təsiri var.
Ayın 10-da OPEC hesabat verəcək və neft ölkələrinin nə qədər barrel çıxartdığı bəlli olacaq. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin məlumatına görə, oktyabr ayında gündəlik hasilat öz normasından 1.6 milyon barrel çox oldu. İraq höküməti hesabat açıqlanandan sonra irad tutdu və qeyd etdi ki, İraq göstəriləndən çox neft hasil edib. Bundan sonra da qiymətlər kəskin şəkildə azaldı. Belə açıqlamalar, bəyanatlar qiymətlərə təsir edir. Bundan başqa, OPEC ölkələrindəki iqtisadi vəziyyət, Çinin ticarət əməliyyatları da neftin qiymətinə təsir edən amillərdəndir.
Eurasia Diary: Reuters-in bugün yaydığı məlumatda qeyd olunur ki, OPEC-in məlum qərarlarının qəbulunda Rusiya prezidenti Vladimir Putin böyük rol oynayıb. O, Səudiyyə Ərəbistanı ilə İran arasında olan fikir ayrılığına baxmayaraq, neft hasilatının azaldılmasına dair onların razılaşmasına nail ola bilib. Bu haqda nə deyə bilərsiz?
İlham Şaban: Bu məsələdə bir neçə vacib faktor var. Birincisi Rusiya artıq iki ildir ki, neft hasilatına görə, dünyanın lider ölkəsidir. Rusiyada keçən il 10.5 milyon, bu il isə 11, 2 milyon barel gündəlik hasilat olub. Bu ölkə neft hasilatının həcminə görə dünyada söz sahibidir. İkinci iqtisadi-siyasi faktor odur ki, Rusiyanın rolu, təsir dasirəsi əvvəlki illərə nisbətən genişlənir. Vladimir Putinin verdiyi bəyanatlar neftin qiymətinə təsir edir. Dünya birjaları onun bəyanatlarını ciddi qəbul edir. Amerikanın bəyanatları birjalara necə təsir edirsə, Rusiya da bu məsələyə təsir göstərmək imkanına malikdir.
