Prezident İlham Əliyevin Ankaraya işgüzar səfəri bir daha Türkiyə-Azərbaycan birliyinin, qardaşlığının təzahürüdür. İlk növbədə dünyada qlobal qeyri-müəyyənliyin artdığı bir vaxtda iki müttəfiq ölkənin liderlərinin regional və ikitərəfli məsələləri müzakirə etməsi olduqca əhəmiyyətli idi. Digər vacib məsələ isə təbii ki, İğdır-Naxçıvan təbii qaz kəmərinin açılışı oldu. Bu boru kəmərinə yalnız iqtisadi layihə kimi baxmaq olmaz. Belə ki, burada Naxçıvanın tarixi-siyasi-strateji əhəmiyyəti mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Məlumdur ki, 1920-ci ildə Qərbi Zəngəzurun Ermənistana birləşdirilməsi ilə əlaqədar türk dünyası coğrafi baxımdan iki yerə bölündü.
Ermənistanın iddiaları boyunu aşaraq Naxçıvanı da “böyük” Ermənistanın bir hissəsi hesab edir və onu işğal etməyə can atırdı. Lakin Azərbaycanın, xüsusilə də Ulu öndər Heydər Əliyevin qətiyyəti bu mənfur hücumların qarşısını almağa zəmin yaratdı. Açılış mərasimində çıxış edən Prezident İlham Əliyev də bu məsələyə xüsusi diqqət çəkdi və qardaş Türkiyənin dəstəyinin də əhəmiyyətini xatırlatdı: “O vaxt Türkiyədən gələn yardım Naxçıvanın qorunmasına mühüm töhfə verdi”.
Həqiqətən də 1991-ci ildə Ermənistanın Naxçıvana artan hücumları qarşısında Ulu öndər Heydər Əliyevin Qars və Moskva müqavilələrində Türkiyənin hüquqlarını gündəmə gətirməsi mümkün təhlükələrin qarşısını aldı. Beləliklə, Naxçıvan hərbi və təhlükəsizliklə yanaşı, iqtisadi blokadadan da azad edildi. Ümid körpüsü bu prosesə xüsusi töhfə verdi.
Qədim diyarımız olan Naxçıvan türk dünyasının qapısı hesab olunur. Bu mənada Türk Dövlətləri Təşkilatının təsis konfransının 2009-cu ildə Naxçıvanda keçirilməsi də tədadüfi deyildi. Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı birlik, qardaşlıq bütün Türk dünyasına böyük töhfələr verməkdədir.
İğdır-Naxçıvan qaz kəmərinə gəlincə, ildə 730 milyon kubmetr qaz ötürmək gücünə malik olan boru xəttinin işə düşməsi ilk növbədə bu coğrafiyada məskunlaşan insanların sosial rihafının yaxşılaşması deməkdir. Məlum olduğu kimi, 2005-ci ildə Azərbaycanla İran arasında imzalanan müqaviləyə əsasən, İran üzərindən Naxçıvana təbii qaz nəql edilirdi. Amma bununla belə qazın nəqlində müəyyən fasilələr yaranırdı. Digər tərəfdən, enerji mütəxəssisləri bildirir ki, fazir dərəcələrinin yüksək olması alternativ enerji mənbəyinə ehtiyacı artırırdı. Belə bir şəraitdə təbii qazın İğdırdan Naxçıvana çatdırılması həm də Naxçıvanın enerji təhlükəsizliyinin şaxələndirilməsi deməkdir. Bu barədə cənab Prezident də bəyan etdi: “Layihə Naxçıvanın enerji təhlükəsizliyini təmin edəcək. Çünki Azərbaycandan gələn qaz Türkiyə ərazisindən svop şəklində ötürülərək, artıq Naxçıvanı da bu problemdən xilas etmiş olacaq”. Bir sözlə, İğdır-Naxçıvan qaz kəməri strateji əhəmiyyət kəsb edir.
Azərbaycanla Türkiyə arasında eyni zamanda bərpa olunan enerjidən istehsal olunan elektrik enerjisinin qarşılıqlı ötürülməsinə dair Anlaşma Memorandumu da imzalandı. Qarşıdakı dövrdə isə növbəti layihə Naxçıvandan Türkiyəyə elektrik xəttinin çəkilməsi olacaq. Gələcəkdə Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə isə yeni ortaq enerji layihələri üçün də imkanlar yaranacaq.
Nigar Məmmədova
Milli Məclisin Deputatı
