Bəs, Novruz bayramının tarixi haqqında nə demək olar? Su çərşənbəsinin hansı adət ənənələri var? Bu çərşənbədə hansı inanclara uyğun rituallar həyata keçirilir?

 

Qədim adətlərlə bağlı Ednews-a danışan folklorşünas alim Atəş Əhmədli qeyd edib ki, çərşənbələr bölgələrimizdə ayrı adlarda adlandırılır. “Məsələn, Su çərşənbəsi digər bölgələrdə yalançı çərşənbə, əzəl çərşənbə adlanır. Dünyanın yaranışını, başlanğıcını, canlı orqanizmin suda yaranmasını nəzərə alaraq alimlər suyun ilkinliyini əsas götürürlər. Çərşənbələr eyni zamanda həm də dünyanın yenilənməsidir. Qədim türk mifologiyasına əsasən təbiət yenidən dirçəlir. Təbiətin yenidən dirçəlməsi su ilə müşayət olunurdu. Günəşin istiliyinin artması suyun oyanmasına birbaşa təsiri olur. Yerin günəş ətrafında bir illik dövriyyəsi başa çatdıqda biz bayramı qeyd edirik. Buna görə də həmin dövrdən etibarən təbiətin oyanması kimi qəbul olunur. Yazlıq taxılın səpini başlanırdı. Səməni də birbaşa bunun işarəsidir. Suyun oyanması ilə artıq biz yazın gəlişini tədricən hiss edirik. Qədim inanca görə, əgər biz çərşənbə suyundan içsək, səhər-səhər çay qırağına gedib o sudan götürüb, evi, həyət-bacanı, pal-paltarı təmizləsək, bu bizə sağlamlıq gətirəcək. Onlar düşünürdü ki, biz bu sudan içərək, yeni ilə sağlam şəkildə, yeni ruhla girmiş olarıq. Çünki təbiətin oyanması, yazın gəlişi ilə insanın ruhu təzələnirdi. Suya bir ilahə kimi yanaşmaq, suyun kövrək, həssas olmasına görə qadına bənzətmək xalqın suyu sokral bir nemət kimi qəbul etməsi deməkdir. Su çərşənbəsinə həmçinin yalançı çərşənbə də deyirlər. Çünki yazın əlaməti gəlsə də yazı tam hiss etmirik. Qəfildən  havalar dəyişə bilər, çünki bu “boz ay”dır”.

 

Səbinə Qəmbərova