Talış xanlarının soyundan olan Mirəhməd Xan Talışlı 1913-cü ildə Tiflisdə keçirilən gözəllik yarışmasında birinci yerə çıxan həyat yoldaşı Tuğra xanımın şərəfinə Lənkəranın mərkəzində möhtəşəm bir ev tikdirir. Bu bina Lənkəranda inşa edilən ilk çoxmərtəbəli tikili olmaqla yanaşı, həm də elektrik və mərkəzləşdirilmiş isitmə sistemi ilə təmin edilən ilk ev kimi tarixə düşür.
“EDnews” xəbər verir ki, binanın layihəsini fransız və italyan memarlar hazırlasalar da, tikilidə Azərbaycan milli memarlıq üslubunun cizgiləri də açıq-aşkar hiss olunur. Binanın şimal və qərb fasadları qırmızı kərpic və ağ işləməli daşla inşa edilib, şərq və cənub tərəfləri isə yalnız qırmızı kərpiclə hörülüb. İkinci və üçüncü mərtəbələrdə yerləşən rəngli şəbəkə pəncərələr yoldan keçənlərin içəriyə baxmasına imkan verməyib və xanım Tuğranı belə demək mümkünsə, yad baxışlardan qoruyub.
Xanın sarayı 12 otaqdan ibarətdir. Birinci mərtəbədə Mirəhməd xanın qəbul otağı və qonaq otağı yerləşir. İkinci mərtəbə Tuğra xanımın şəxsi otaqlarına ayrılır. Üçüncü mərtəbədə isə mühafizəçilərin yerləşdiyi və silah anbarı kimi istifadə olunan otaqlar var.
Mirəhməd xan vəfat edəndən sonra ev sovet hökuməti tərəfindən müsadirə olunub, Tuğra xanım evdən çıxarılıb. O, Bakıya köçüb və ömrünün sonuna qədər orada yaşayıb. Kimliyini gizlətməyə məcbur olan Tuğra xanım bir müddət sadə həyat sürüb, hətta xadimə kimi də çalışıb.
Sovet dövründə Xan sarayı dövlət obyekti, daha sonra isə Şəhər Sovetinin binası kimi istifadə olunub. Bu illər ərzində Tuğra xanımın cehizi olan yeddi Venesiya güzgüsündən altısı itib. Yalnız 1990-cı illərdə onlardan üçü binaya qaytarılıb.
Hazırda bu tarixi binada Lənkəran Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi fəaliyyət göstərir.
Fatimə Mərdanlı //EDnews
