Avropada artan qaz böhranı qış mövsümünün yetişməsi ilə əlaqədar bir çox ölkələri çıxılmaz vəziyyətə salıb. Bu fonda əvvəlindən etibarən bəzi qaz ehtiyatlarının qiymətinin dəfələrlə artması müşahidə edilib. Məsələn, Avropanın özəyi olan Hollandiya topdansatış qazın qiymətini bir neçə saat ərzində 30% qaldırıb. Bunun həmçinin yeni Rusiya-Almaniya qaz kəmərinin açılması ilə bağlı mübahisələr fonunda baş verdiyi deyilir.
Hazırda qışın soyuğunu erkən hiss edən və əli hər yerdən üzülən Avropa İttifaqı ölkələri son ümidini Rusiyadan gələn qaza dikib. Bu gedişlə Rusiya artıq Aİ-nin ən böyük qaz təchizatçısına çevrilir və bəziləri Şimal axını 2 boru kəmərinin açılması ilə Avropanın bir çox mənada Rusiyadan kəskin asılı vəziyyətə düşəcəyini iddia edirlər.
Hələ 2014-cü ildə Krım böhranı zamanı Qərb Rusiyaya sanksiyalar tətbiq edərkən, Rusiyanın Ukraynadan qaz nəqlini dayandırması Avropanı şoka salmışdı. 2014-cü ildə Rusiyanın qaz şantajı ilə üzləşən Avropanın rus qazından asılılığına son qoymaq çağırışları daha yüksəkdən eşidilməyə başladı. Və bu yöndə müəyyən addımlar da atıldı. Amma görünən öldür ki, bu addımlar kifayət deyil.
Bu gün Moskva 27 ölkədən ibarət Avropa İttifaqının təbii qaz ehtiyaclarının 43% -ni təmin edə bilir. Digər tərəfdən Rusiya tərəfi də bildirir ki, Şimal axını 2 boru kəməri işə salındıqca həmin rəqəm bir qədər də arta bilər.
ŞA2 layihəsinə hər zaman soyuq yanaşan ABŞ və Avropadakı bəzi qüvvələrin “Rusiya bir gün bu asılılıqdan bir silah kimi istifadə edəcək” deməsinə baxmayaraq problem davam edir. Avropa ölkələri “Qazprom Ukrayna”dan Avropaya yetərli qaz tranzitini təmin edə bilməsə də, Rusiya daha çox ŞA2 layihəsinə güc verməklə Avropaya güvənli bir qaz təchizatçısı olacağını nümayiş etdirməyə çalışır.
Bəzi Qərb analitikləri hesab edir ki, Kreml onun üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən ŞA2-nin Rusiyadan Almaniyaya təbii qaz tədarükünü iki qata çatdırmaqla Avropa xalqlarını parçalaya bilər. Və hətta bu gün Avropanın bir çox siyasi blokları ilə ABŞ arasında toqquşma belə müşahidə olunmağa başlayıb. Eyni zamanda bu boru kəməri Rusiyanın qəzəb dairəsi olan Ukraynadan yan keçəcək ölkəyə tranzit dəyəri təxminən 1 milyard avro (0.85 milyard funt) təşkil edən itki ilə nəticələnəcəyi qaçılmazdır.
Beləliklə bir güllə ilə iki dovşan vurmağa çalışan Rusiya, Avropa üzərində özünü nüfuz sahibi kimi hiss etməklə yanaşı, ŞA2 -nin ikinci mərhələsini sürətləndirmək üçün qaz təchizatını bir vasitə olaraq istifadə etməyə çalışa bilər.
Bu haqda Beynəlxalq Enerji Agentliyinin icraçı direktoru Fatih Birol da bu yaxında oxşar açıqlama vermişdi. O qeyd etmişdi ki, Rusiya istərsə Avropanın bütün enerji böhranı ilə tək başına mübarizə apara bilər. Agentlik həmçinin bildirib ki, Rusiya Avropaya qaz tədarükü bundan sonra 15% artırmaq qabiliyyətinə malikdir.
Digər bir açıqlama Serbiya Prezidenti Aleksandar Vuçiçdən gəlib. O, Kremli kəskin qıcıqlandıran açıqlamasında Vladimir Putini enerji bazarında "kral istehsalçı" kimi xarakterizə edib. Buna cavab olaraq isə Rusiya prezidentinin sözçüsü Dmitri Peskov Vuçiçin bu açıqlamasını sadəcə bir provokativ iddia adlandırıb.
Maraqlıdır ki, Almaniya Kansleri Angela Merkel Rusiyaya tərəfkeşkil edərək bu iddianı təkzib edib. O, qiymətlərin artımında Rusiyanın maraqlı olmadığını və bu sahədə dəstəyin təmin olacağını açıqlayıb. Və nəhayət soyuğun sərtliyindən Rusiyanın isti qoynuna sığınmağa çalışan Avropa belə bir təşəbbüs etməklə öz tərəfini nümayiş etdirmiş olur.
Elnur Ənvəroğlu
