Gündəlik tələbat mallarından olan duru yağların qiymətində artım var. Müşahidələr göstərir ki, bu yağların qiyməti iki ay əvvəllə müqayisədə xeyli artıb.
Bitki yağlarının qiymətində iki dəfə artım varsa məhsulun keyfiyyətində hər hansı dəyişikliklər olubmu?
Ednews məsələ ilə bağlı ekspertlərin fikirlərini öyrənib:
Qida eksperti Ağa Salamov açıqlamasında bildirdi ki, qiymət artımı işbazların işidir. Bu gedişlə 2023-cü ildə bütün qida məhsullarında qiymət artımı olacaq.
“Məsələ burdadır ki, məhsulun qiymətində fərq olsa da keyfiyyətində heç bir fərq yoxdur. Çünki bu məhsulun kimyəvi tərkibi eynidir. İstər günəbaxan yağının, istərsə də qarğıdalı yağının tərkibində heç bir dəyişiklik yoxdur. Məgər günəbaxan yaxud qarğıdalının markası var ki, onun qiymətini qaldırırlar? Qida keyfiyyəti standartlarına cavab verən yağlar var. Bəziləri qiymət artımını məhsulun tərkibinə keyfiyyətin artması üçün hər hansı qatqının olması ilə əlaqələndirir. Yanlış bir qərardır. Dünyada baş verən böhranla bağlıdır. Təəssüf ki, indi işbazlar dünya böhranını fürsət bilib absurd şəkildə qiymət artırırlar”.
Ekspertin sözlərinə görə, dövlət bu sahədə ciddi tədbir görməlidir.
“Düşünürəm ki, dövlət sektoru işbazların müəssisələrində audit keçirilməlidir. Mağazalarda 60 faizə kimi artan qiymətlər var. Bu birbaşa dövlətin bünövrəsinə ziyan vurmaqdır”.
Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Cəfər İbrahimli qeyd etdi ki, bitki yağları istehsal baxımından Azərbaycanda özünü doğrulda bilmir.
“Bitki yağı məhsulları əsasən ölkəyə xarici ölkələrdən gətirilir. Buna başlıca səbəb kimi Ukrayna-Rusiya müharibəsi də ciddi təsir edir. Logistika sahəsində də çətinliklər olduğu üçün bu dolayısıyla məhsullara da təsir edir. Əkin sahələrində olan çatışmazlıqlar da problemlər yaradır. Qarğıdalı, günəbaxan kimi bitkilər suya ehtiyacı olan bitkilərdir. Bununla bağlı ərazi məhdudiyyəti də var. İşğaldan azad olunan Qarabağ torpaqları bu kimi bitkilərin yetişdiriləməsində uyğun ərazilərdir”.
İqtisadçı Elçin Rəşidov isə düşünür ki, dünya bazarında bitki yağlarının qiyməti artırsa, ölkədə də yağların qiymətində artım olmalıdır.
“İqtisadiyyatda bitki yağları ticari mallar kateqoriysına daxildir. Bu kimi məhsullar beynəlxalq ticarətdə istər xammal formasında, istərsə də hazır məhsul formasında müxtəlif ölkələrə çox rahat şəkildə idxal və ixrac oluna bilir. Onların istifadə müddəti də uzundur. Daşınmaları da rahat şəkildə həyata keçirilir. Bu səbəbdən bitki yağlarının qiyməti ölkə daxilində deyil, dünya bazarında müəyyən olunur. Ona görə də duru yağların bir hissəsinin ölkədə istehsal olması qiyməti dəyişmir. Dünya bazarında bitki yağların qiyməti artırsa ölkədə də yağların qiymətində artım olmalıdır. Belə olduqda yerli istehsalçı da bu məhsulu dünya bazarı qiyməti ilə uyğunlaşdıracaq. Bu iqtisadiyyatın bir qanunudur. Alternativ olaraq, biz onu dünya bazarına idxal edə bilirik. Bu da daxili bazarda qiymətini müəyyən edir. Bir istehsalçı da bütün yerli istehlakı ödəmədiyindən ölkəyə idxal olan bitki yağlarına əsasən qiymət təyin edir. Bəzi adamlar deyir ki, bitki yağlarının xammalı xaricdən gətirilir, amma bunun qiymətin artımına heç bir dəxlisi yoxdur. Yəni dünya bazarında qiymət artırsa yerli istehlakçı da öz məhsulunun qiymətini artıracaq. İstehlakçı bazarda olmaq istəyirsə bunun başqa yolu yoxdur”.
Ekspert süni qiymət artımlarının istehsalçılara təzyiqlərindən də danışdı:
“bəzən süni qiymət artımı deyib istehsalçılara təzyiqlər də ola bilər. Amma nəzərə almaq lazımdır ki , idxalçı ilə istehsalçı həmişə rəqabətdədir. Buna görə də ölkə daxilindəki qiymət dünya bazarındakı qiymətlə uzlaşmalıdır”.
Ayan Rzayeva
