Xəbər verdiyimiz kimi, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarlarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin Haqsız rəqabət və reklam qanunvericiliyinə nəzarət şöbəsinin baş məsləhətçisi Cavid Süleymanlının “Trendyol” elektron satış şəbəkəsi ilə bağlı fikirləri sosial şəbəkələrdə ciddi müzakirələrə səbəb olub.
Belə ki, Azərbaycanda “Trendyol”a məhdudiyyət qoyulacağı bildirilir. Açıqlamada bildirilib ki, yerli bazardakı pərakəndə şirkətlər "Trendyol"dakı qiymətlə rəqabət apara bilmir.
Məsələ ilə bağlı Ednews-a itqisadçı ekpsert Xalid Kərimli danışıb. O, məlum təklifi ağlabatan hesab etmədiyini dilə gətirib.
“Azərbaycan hökuməti Türkiyənin hər hansı şirkətinə belə bir tələb qoya bilməz. Təbii ki, hüquqi şəxs burada anbar açıb malını gətirdikdə ona vergi güzəşti olmayacaq. Bu zaman mallara görə rüsum və vergilər verilməli olacaq. Həmçinin burada anbar üçün kirayə haqqı, işçilər üçün əməkhaqqı ödənməlidir. Bu isə “Trendyol”un biznes modeli deyil. Azərbaycan bazarı da “Trendyol” üçün Çin və Avropa bazarı kimi maraqlı deyil və onlayn satış platformasından alışlarda cüzi paya malikdir”.
Ekspert həmçinin vurğulayıb ki, qeyd olunan rəqabət problemi Azərbaycanda mövcuddur:
“Belə ki, vətəndaşlar 300 dollarlıq limit ilə məhsulları karqo şirkətləri vasitəsilə xarici ölkələrdən sifariş etdikdə faktiki olaraq gömrük rüsumları və vergi ödəmirlər. Sahibkarlar isə məhsul idxalı zamanı vergi və rüsum ödəyirlər. Sahibkarın həmçinin kirayə, əməkhaqqı, kommunal xərcləri olduğu üçün onlayn sifarişlə yerli satışda ciddi qiymət fərqləri ortaya çıxır. Həmçinin mallar anbarlara yığıldığı üçün onun xarab olma, vaxtında satıla bilməmə kimi riskləri mövcuddur. Nəticədə, haqqız rəqabət elementləri ortaya çıxır. Bu da daha çox vergi və rüsumlarla bağlıdır. Kiçik sahibkarlar bundan narazı, vətəndaşlar isə məmnundur”.
İqtisadçı-ekspert Eyyub Kərimli açıqlamasında deyib ki, "Trendyol"un və bu cür platformanın qadağan edilməsi düzgün fikir deyil:
"Ölkə qanunverciliyinə əsasən, ayda hər bir kəs 300 dollarlıq hansısa bir məhsul sifariş edə bilər, elektron ticarət vasitəsilə gətizdirə bilər. 300 dollardan çox gətirilən məhsullar artıq gömrük vergisinə cəlb olunur. Bu, kifayət qədər mütərəqqi bir qanundur. İnsanlarımız bundan istifadə edir. O ki qaldı rəqabətliliklə bağlı atılan mülahizəyə, qadağa rəqabəti təmin etmək üsulu deyil. Bunun üçün müvafiq institusional islahatlar, ölkədə liberal rəqabət bazarının daha da inkişaf etdirilməsi üçün müəyyən fəaliyyətlər həyata keçirilməlidir. Burada inhisarçılıq təsirləri azaldılmalıdır. Digər tərəfdən, biz bundan sonra bütün "Amazon", "Trendyol" və digər platfortmaları qadağa etməklə ölkəmizə həm bahalaşma, həm də qıtlıq yarada bilərik. Mən hesab edirəm ki, bu cür platformaların ləğv edilməsi müəyyən bahalaşmaya da səbəb ola bilər. Çünki bundan daha çox işbazlar istifadə edəcəklər. Bu baxımdan hər bir şəxs məhsulu istədiyi yerdən sifariş edə bilər. Qanuna müvafiq olaraq 300 dollardan yuxarıdırsa, vergisini ödəyə bilər, aşağıdırsa malını gətizdirə bilər. Bu gün dünya elektron ticarət platformasına keçir, elektron ticarət daha da inkişaf etdirilir. Daha da təkmilləşdirilib, bir müddətdən sonra elektron platformaya keçiləcək. Qeyd edilir ki, mağazalarımız rəqabətə tab gətirə bilmirlər, deməli, mağazalar, yerli sahibkarlar bununla bağlı işlərini daha da təkmilləşdirməlidirlər. Rəqabətlilik imkanlarını artırmalıdırlar. Məhsullar daha keyfiyyətli şəkildə ölkəyə idxal edilməlidir. Bundan istehlakçı zərər görməməlidir, ölkə əhalisinin hüququnu da pozmaq olmaz".
İqtisadçı əlavə edib ki, bu cür qadağalar yerli sahibkarlığın çevikliyini azaldır, onların inkişafına mane olur:
"Rəqabət mühitində sahibkarlıq daha da inkişaf edir, xidmətini təkmilləşdirir. Rəqabət mühitinin daralması qadağalarla həm də yerli sahibkarlığın inkişafına mane olur. Yerli sahibkar artıq tənbəlləşir, hesab edir ki, bazarda hakim mövqeyə malikdir və inkişaf etmir. Bu da liberal iqtisadiyyatda və liberal rəqabət iqtisadiyyatında düzgün yanaşma deyil".
Qeyd edək ki, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti də məsələ ilə bağlı açıqlama yayıb:
"Bəzi informasiya vasitələrində və sosial şəbəkələrdə müzakirə edilən onlayn satış platformalarına məhdudiyyətlərin tətbiq olunacağı ilə bağlı yayılan fikirlər həqiqətəuyğun deyil. Dövlət Xidməti tərəfindən yerli və xarici rəqəmsal satış platformalarının ölkəmizdəki fəaliyyətini məhdudlaşdıran hər hansı tənzimləmə tədbiri nəzərdə tutulmur. Vətəndaşlar yerli və xarici mənşəli onlayn satış platformalarının xidmətlərindən mövcud qanunvericiliyin tələbləri çərçivəsində sərbəst şəkildə istifadə edirlər".
Oğuz
