2009-cü ildə qurulan qlobal bazar təşkilatı BRİKS, dövlətlərin iqtisadi günişlənməsini hədəfləyən bir quruma çevrilib. BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, Efiopiya, Misir və İran rəsmi olaraq BRİKS ölkələri qrupuna qoşulub. BRİCS-ə üzv ölkələrin sayının artması Böyük Yeddilik dövlətlərinə necə təsir edəcək?

Məsələ ilə bağlı Ednews-a danışan ABŞ-ın Azərbaycandakı keçmiş səfiri Metyu Brayza BRİCS-in əsasən Böyük Yeddilik dövlətlərini hədəf aldığını bildirib.

“BRİCS iqtisadi ittifaqının üzvlərinin genişləndirilməsi qurucu üzvlər olan Rusiya və Çin tərəfindən həyata keçirilir. Bunun etməkdə əsas məqsəd Böyük Yeddilik ölkələrinə qarşı daha güclü iqtisadi immunitet yaratmaqdır. BRİCS-in hələ ki, Aİ iqtisadiyyatına heç bir təsiri müşahidə olunmayıb. Həmçinin BRİCS dövlətlərinin əsas məqsədlərindən biri də ölkələrin valyutasının dəyərini qorumaq və artırmaqdır. Əslində bu təşkilatın əsas fəaliyyəti Böyük Yeddiliyə üzv lakin, eyni zamanda diqqətəlayiq dərəcədə böyük iqtisadiyyata malik dövlətlərin bir arada toplanmasıdır. Bununla da, Böyük Yeddilik dövlətləri digər ölkələri özündən asılı hala sala bilməyəcək. Burada əsas factor təbii ki, yenə də valyutadır. BRİCS-də ABŞ dollar və avro kimi valyutalardan istifadə edilmir. Əvəzində, Rusiya, Çin, Hindistan və Braziliyanın valyutaları öz planı çıxır. Beləliklə, bu ölkələr öz məzənnəsi ilə beynəlxalq ticarət fəaliyyətində rol ala bilirlər. ABŞ-ın illərdir ki, dollarla ticarət aparmayan dövlətlər üzərində sanksiya tətbiq etməsi, görünür hələ bir çox dövlətlərin BRİCS-ə qoşulmasına şərait yaradacaq. Dünya ticarətini balanslaşdırmaq və dövlətləri təkmərkəzli asılılıqdan qurtarmaq üçün BRİCS bundan sonra da öz üzvlərinin sayını artırmağa davam edəcək”.

BRİCS-in bir iqtisadi qurum kimi ən əsas məqsədlərindən biri Afrika dövlətləri ilə ticarət münasibətlərini gücləndirərək materiklərarası balans yaratmaqdır.

“BRİCS vasitəsilə Rusiya və Çinin nail olmağı olanlaşdırdığı bir çox məqsədləri var. Birincisi və ən əsası Afrika materikində güclənmək və materik dövlətlərini ittifaqa cəlb etməkdir. Beləcə, Rusiya kasıb şəraitdə olan Afrika iqtisadiyyatından və ən əsası materikin təbii sərvətlərindən istifadə edə bilər. Beləcə, Çin də öz ticarətini bu regionda genişləndirmək üçün şərait əldə edir. Əslində, bu Afrika üçün müsbət bir amildir. Ona görə ki, BRİCS ölkələri ilə ticarət Afrika və Avrasiyanın kifayət qədər məhsuldar olmayan əməkdaşlığına təkan verə bilər. 

Lakin bunu da nəzərə almaq lazımdır ki, BRİCS öz daxilində heç də stabil bir qurum deyil. Misal üçün Hindistan və Çini göstərmək olar. Təkcə bir neçə il əvvələ qədər bu iki ölkə arasında Himalay dağlarında hərbi toqquşma baş verib. Bundan başqa Misir və Efiopiya olduqca zəif münaibətlər sahibdir. Qrupa yeni üzv olmuş Səudiyyə Ərəbistanı isə regionda təhlükəsizliyini qorumaq üçün ABŞ-la hərbi müttəfiqlik üçün çalışır. İranın Rusiya ilə yaxın münasibətləri təşkilata gec-tez qoşulacağından xəbər verirdi. Bu dövlətlərin təşkilata üzv olması Yaxın Şərq ölkələri ticarətdə öz valyutalarından istifadə edərək mərkəzyönümlü inkişaf edə bilər”.

Fərid Axund