Günəş fırtınası nədir? Dünyanın ən böyük Geomaqnit qasırğası - Karinqton hadisəsində nə baş verdi?

Maraqlı 15:45 06.12.2022

Dünyaya olan qorxunc təsirləri ilə yadda qalan günəş fırtınası bir daha gündəmi zəbt edib. Geomaqnit qasırğa və ya Günəş fırtınası, günəş küləyi şoku dalğası və yerin maqnit sahəsi ilə qarşılıqlı təsir göstərən yerin maqnitosferinin müvəqqəti pisləşməsi nəticəsində yaranır.

Günəş səthindəki qaranlıq "günəş nöqtələri", günəşin maqnit sahəsindəki qısa bir dövrəsi nəticəsində plazma partlayışları baş verməsinə səbəb olur. Bu partlayışlar nəticəsində ultrabənövşəyi şüalar ətrafa yayılır. Mütəxəssislər deyirlər ki, böyük bir partlayış milyonlarla kilometr məkana milyardlarla ton maddə səpə bilər.

Günəş fırtınasının təsiri

Günəş fırtınaları rabitə və GPS peyklərinin işinə mənfi təsir göstərməklə yanaşı, dirəklərə yaxın ərazilərdə fəaliyyət göstərən təyyarələrlə radio əlaqələrinə də problem yaradır. Mütəxəssislər, şiddətli bir fırtınanın yer üzündə elektrik və rabitə şəbəkələrini hətta tamamilə məhv edə biləcəyini qeyd edirlər.

Tarixin ən böyük fırtınası

1859-cu ildə baş verən fırtına 10-cu günəş dövriyəsinin nəticəsində əmələ hələn qasırğa idi. Bu qasırğa, həmçinin Karrinqton hadisəsi də adlanır.

Bu zaman ərzində - 1859-cu il avqustun 28-dən 1859-cu il sentyabrın 2-dək Günəşdə çoxsaylı ləkələr müşahidə edilib. Sentyabrın 1-də günortadan əvvəl həvəskar britaniyalı astronomlar Riçard Karrinqton və Riçard Hocson günəşin parlaması ilə bağlı ilk müşahidələri aparıblar. Ümumilikdə 17,6 saat çəkən proses böyük bir tac kütləsi atılmasının (CME) birbaşa Yerə düşməsinə səbəb olub. Belə bir səyahət adətən üç-dörd gün çəkir. İkinci kütlə isə çox sürətlə hərəkət edərək hər kəsin təəccübünə səbəb olub. Buna əsas səbəb birinci maddə kütləsinin  yolda ətrafdakı günəş küləyinin plazmasını təmizləməsi idi.

Beləliklə, indiyə qədər qeydə alınan ən böyük geomaqnit qasırğası baş verdi. Avrora bütün dünyada, hətta şimal yarımkürəsindəki Karib hövzəsindən də göründü; Qayalı dağların üstünə səpilən hissəciklər o qədər parlaq idi ki, qızıl mədənçiləri səhərin açıldığını düşünmüşdülər. Deyilənə görə, Şimal-Şərqi Amerikada yuxudan oyanan insanlar avroranın işığı sayəsində qəzet oxuya biliblər. 

Nəzrin Beydiyeva

Xankəndi şəhərində İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 17-ci Zirvə görüşü keçirilir

Xəbər xətti

Azərbaycanda yeni SES-lər tikiləcək
13:02 09.07.2025
PKK-nın silahları təhvil verəcəyi tarix məlum olub
12:56 09.07.2025
İpoteka kreditlərinin maksimal məbləği artırılmayacaq
12:41 09.07.2025
Hindistanda körpünün çöküb
12:26 09.07.2025
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış edib
12:11 09.07.2025
Qan analizi xərçəngi 3 il əvvəldən aşkar edə biləcək
11:56 09.07.2025
Ankarada TDT Mədəniyyət və turizm nazirlərinin 10-cu toplantısı keçirilir
11:50 09.07.2025
Azərbaycan nefti bahalaşdı
11:41 09.07.2025
Silinmiş "ChatGPT" söhbətləri bərpa olundu
11:26 09.07.2025
Husilər Qırmızı dənizdə gəmiyə hücumun görüntülərini yaydılar
11:11 09.07.2025
Ağdam-Füzuli yolundakı qəzada xəsarət alanların son durumu açıqlanıb -Yenilənib
10:57 09.07.2025
NASA əməkdaşı unikal görüntü çəkdi
10:56 09.07.2025
Hindistan sahillərində qədim sualtı şəhər aşkarlanıb
10:42 09.07.2025
Tramp rüsumları təxirə saldı
10:27 09.07.2025
" İsrail və HƏMAS Qəzzada atəşkəsə yaxındır"
10:12 09.07.2025
İsrail HƏMAS-ın komandirlərindən birini öldürdü
09:48 09.07.2025
Klublararası dünya çempionatı: "Çelsi" finala yüksəldi
09:15 09.07.2025
Çin hərbçiləri Almaniya təyyarəsinə lazer tuşladılar
08:43 09.07.2025
"Ukraynada kimyəvi silahdan istifadə edildiyinə dair sübutumuz var"
08:10 09.07.2025
Britaniya Sarayında ixtisarlar başlayıb
07:38 09.07.2025
İnsanlar bədən üzvlərini bərpa edə biləcək?
07:05 09.07.2025
İsrail Tripoliyə hava zərbəsi endirib
06:33 09.07.2025
Rotterdam limanı NATO-nun "hərbi qalası" olacaq
06:08 09.07.2025
Arı sürüsü təyyarəni havaya qalxmağa qoymadı
05:34 09.07.2025
Türkiyədə prokurorluq "Grok"la bağlı araşdırma başlayıb
05:08 09.07.2025
Fransanın cənubunda meşə yanğınları meşə yanğınları başlayıb
04:38 09.07.2025
Kondisionerdən istifadənin sağlamlığa hansı təsirləri var?
04:05 09.07.2025
"ABŞ Ukraynaya dəstəyini davam etdirəcək"
03:32 09.07.2025
SEPAH İranda hərbi çevriliş edə bilər?
03:09 09.07.2025
Nyu-Meksiko ştatında daşqınlarla bağlı fövqəladə vəziyyət elan edilib
02:36 09.07.2025
Texasda daşqın nəticəsində ölənlərin sayı 109-a çatıb
02:04 09.07.2025
MKİ və FTB-nin keçmiş rəhbərlərinə qarşı cinayət işi açılıb
01:36 09.07.2025
Qvatemalada güclü zəlzələ baş verib
01:04 09.07.2025
Aİ Ukrayna üçün 100 milyard avro büdcə ayırıb
00:32 09.07.2025
Bu gün Azərbaycanda Diplomatiya Günüdür
00:01 09.07.2025
"ABŞ nüvə sazişi üzrə danışıqlarda maraqlı olduğunu göstərməlidir"
22:47 08.07.2025
Tramp Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaları nəzərdən keçirir
22:14 08.07.2025
"Azərbaycan və Ermənistan arasındakı sülh sazişini gözləyirik"
21:42 08.07.2025
Türkiyədə saxlanılan bələdiyyə sədri həbs olundu
21:10 08.07.2025
"ABŞ Qəzzada atəşkəs barədə razılığa gəlməyə ümid edir"
20:37 08.07.2025
Hamısı