Nadir torpaq metallarına tələbat niyə artır?

Maraqlı 18:24 05.03.2025

Nadir torpaq metalları getdikcə daha çox diqqət mərkəzinə çevrilir, çünki smartfonlardan külək turbinalarına qədər bir çox məhsula olan tələbat artır. Hökumətlər isə bu strateji materialların etibarlı təchizatını təmin etməyə çalışırlar.  

“EDnews”  bu metallar haqqında əsas məlumatları təqdim edir:

Nadir torpaq metalları 17 elementdən ibarət bir qrupdur. Bunlara 15 gümüşü-ağ rəngli metal – lantanoidlər (lanthanidlər), eləcə də skandium və ittrium daxildir.  

Bu metallar bir çox sahədə, o cümlədən istehlak elektronikası, elektrik nəqliyyat vasitələri, təyyarə mühərrikləri, tibbi avadanlıqlar, neft emalı və hərbi tətbiqlərdə – məsələn, raketlər və radar sistemlərində istifadə edilir.  

Çin qlobal mədən hasilatının təxminən 60%-ni, emal və daimi maqnit istehsalının isə 90%-ni təmin edir. Pekin nadir torpaq metalları üçün hasilat, əritmə və ayırma kvotaları müəyyən edir və bunlar qlobal təchizatın vəziyyətini qiymətləndirmək üçün diqqətlə izlənilir.  

Dövri cədvəldəki ardıcıllıqla bu elementlər bunlardır: skandium, ittrium, lantan, serium, prazeodim, neodim, prometium, samarium, europium, qadolinium, terbium, disprosium, holmium, erbium, tulium, ytterbium və lutetium.  

Lantan və serium ən çox rast gəlinən nadir torpaq metalları sırasındadır. Lantan kamera linzaları və işıqlandırmada, serium isə daxili yanma mühərriklərinin emissiyalarını azaltmaq üçün katalitik çeviricilərdə istifadə olunur. Neodim və prazeodim isə elektrik nəqliyyat vasitələrinin mühərriklərində və külək turbinalarında istifadə olunan daimi maqnitlər üçün vacibdir.  

Əslində bu metallar  nadir hesab olunmur; bəziləri, məsələn, qurğuşundan daha çox yayılıb. Amma onlar adətən yer qabığında az miqdarda və bir-biri ilə qarışıq halda mövcuddur. Buna görə də, iri filiz yataqlarını tapmaq çətin və onların çıxarılması baha başa gəlir.  

Onların ətraf mühitə təsiri nədir?

Nadir torpaq metalları emal edilərkən çox vaxt həlledicilərdən istifadə olunur ki, bu da torpağı, suyu və atmosferi çirkləndirə biləcək zəhərli tullantılar yaradır. Daha ekoloji cəhətdən təmiz texnologiyalar hazırlanır, lakin hələ geniş miqyasda tətbiq edilmir.  

Bəzi nadir torpaq filizlərində radioaktiv torium və ya uran olur və bu maddələr adətən turşu ilə ayrılır. Buna görə də, bu sahənin inkişafı sağlamlıq və ətraf mühitə dair ciddi tənzimləmə maneələri ilə üzləşir.  

Prezident İlham Əliyevə  “Qarabağın fatehi” dedilər

Xəbər xətti

ABŞ kəşfiyyatı İraq və Suriyadakı hərbi bazalarına hücumlara hazırlıqdan xəbər tutub
02:48 23.06.2025
BMT: AEBA İranın zərbə endirilən nüvə obyektlərinə girməlidir
01:55 23.06.2025
Çin BMT Təhlükəsizlik Şurasından qətnamə qəbul etməsini gözləyir
01:52 23.06.2025
FİSO olimpiadası saxtadır?
01:47 23.06.2025
"ABŞ nüvə təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün addımlar atıb"
01:31 23.06.2025
"İran nüvə silahı yaradacaq"
01:29 23.06.2025
İsrail Təbrizi və Tehranı yenə bombaladı YENİLƏNİB
01:25 23.06.2025
Azlıqda qalan "Real Madrid" inamlı qələbə qazandı
01:16 23.06.2025
Əlcəzairdə futbol matçında tribuna aşdı
23:54 22.06.2025
İƏT-in Nazirlər Şurası Qərbi Azərbaycan İcması ilə bağlı qətnamə qəbul etdi
23:48 22.06.2025
"İran-İsrail müharibəsinin nəticələri Avropaya çatacaq"
23:45 22.06.2025
İran “Nüvə silahının yayılmaması haqqında” müqavilədən çıxa bilər
23:43 22.06.2025
Suriyada terror aktı baş verib
23:39 22.06.2025
"Yaxın Şərqdə münaqişənin artması Çinin maraqlarını təhdid edir"
23:37 22.06.2025
İranın Xarici İşlər Naziri Moskvadadır
23:11 22.06.2025
Qubada ağır qəza baş verib
21:51 22.06.2025
Azərbaycan XİN ABŞ-nin İranın nüvə obyektlərinə hücumları ilə bağlı bəyanat yayıb
18:57 22.06.2025
"İran nüvə proqramını inkişaf etdirəcək"
18:04 22.06.2025
İran parlamenti Hörmüz boğazının bağlanması ilə bağlı qərar qəbul edib
16:46 22.06.2025
Rasim Dərgahzadə vəfat etdi
14:01 22.06.2025
"Türkiyə tarixi yol ayrıcındadır"
13:56 22.06.2025
Naxçıvanın muxtar statusu ləğv edilir?
13:17 22.06.2025
Braziliyada faciə- Hava şarı qəflətən alovlandı
13:13 22.06.2025
Pişiklərin sahibləri ilə münasibətinə dair bilmədiklərimiz
13:09 22.06.2025
"Azərbaycan Cammu və Kəşmir münaqişəsinin beynəlxalq hüquqla həllini dəstəkləyir"
13:07 22.06.2025
Təxirə salmaq vərdişindən necə qurtulaq?
12:29 22.06.2025
İran İsrailə hücumlarda ortamənzilli ballistik raketdən istifadə edib
12:24 22.06.2025
“Netanyahu gedəcək, amma İran qalacaq”
11:49 22.06.2025
Böyük Britaniya kralı "Netflix" üçün sənədli filmə çəkilcək
11:46 22.06.2025
"Çelsi" Mudrikdən 89 milyon avro tələb edə bilər
11:30 22.06.2025
Günəşdən 300 000 dəfə isti: Alimlər inanılmaz rekorda imza atıb
11:27 22.06.2025
Qrossi AEBA-nın təcili iclasını çağırıb
11:25 22.06.2025
"ABŞ-nin hərbi təcavüzünə bütün gücümüzlə müqavimət göstərmək haqqımız var"
10:20 22.06.2025
Vircil van Deyk ən yaxşısıdır
09:50 22.06.2025
İran BMT Təhlükəsizlik Şurasının fövqəladə iclasını tələb edib
09:08 22.06.2025
Bu gün doktorantura və dissertantura səviyyəsində xarici dil üzrə qəbul və fəlsəfə doktoru imtahanı keçiriləcək
08:06 22.06.2025
Nyu-Yorkda yaxta çay limanına çırpılıb
03:04 22.06.2025
"ABŞ-nin İrana zərbələri beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə təhdiddir"
03:01 22.06.2025
ABŞ İranın nüvə obyektlərinə zərbə endirib
02:56 22.06.2025
“Yeni zərbələr planlaşdırılmayıb”
02:04 22.06.2025
Hamısı