“Fitch Solutions” növbəti 10 il üçün manatın məzənnəsini hesablayıb. Amerika şirkəti manatın məzənnəsinin 2027-ci ilə qədər sabit qalacağını proqnozlaşdırır.
FS-in məlumatına görə, 2027-ci ildə manatın məzənnəsi 1,75-ə, 2028-ci ildə isə 1,80-ə düşəcək. Proqnoza görə, bu nisbət 2033-cü ilə qədər davam edəcək.
Azərbaycan da manatın sabit qalması üçün hansı tədbirlər görülür? Manatın sabit qalması üçün görülən işlər inflyasiyaya səbəb olur? Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün üzən valyuta məzənnə yoxsa sabit valyuta siyasəti uyğundur?
Mövzu ilə bağlı iqtisadçı Elşən Bağırzadə Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, iqtisadiyyatda belə proqnozlar həmin anda bəlli olan şərtlər çərçivəsində verilir və proqnoz müddəti uzağa getdikcə də onun etibarlılığı aşağı düşür.
“Görünür Fitch də müəyyən şərtlər çərçivəsində bu proqnozları verib.
Ancaq unutmayaq ki, böyük iqtisadçı Keynesin də dediyi kimi uzun müddətdə hamımız ölüyük. Yəni 2028, 2033-cü illər üçün manatın məzənnəsini doğru düzgün proqnozlaşdırmaq mümkün deyildir.
Zatən bu proqnozları verənlər də zaman zaman proqnozlarında korrektələr edirlər. Bizim ictimaiyyət bir məsələni bilməlidir ki, Azərbaycan manatının məzənnəsi sabit deyil.
Bizim manatın dollar qarşısında məzənnəsi sabitdir.
Dolların digər valyutalar qarşısında məzənnəsi dəyişirsə, Azərbaycan manatının da həmin valyuta qarşısında məzənəsi müvafiq qaydada dəyişir. İqtisad ədəbiyyatında biz buna manatın dollara "peg" (pərçimlənməsi) edilməsi deyirik.
Yəni Mərkəzi Bank Azərbaycan manatının yalnız dollar qarşısında məzənnəsini sabit saxlayır. Görüdüyünüz kimi digər valyutalar, avro, lirə, rubl və.s münasibətdə manat sabit deyildir. Mərkəzi Bankın manatı dollar qarşısında sabit saxlamasının da əsas məqsədi idxal inflyasiyasının qarşısını almaq, yerli istehsalın böyük ölçüdə olan idxal komponentlərinin bahalaşmasına yol verməməkdir.
Bu gün Azərbaycana idxal əsasən dollarladır. Manatın dollar qarşısında məzənnəsi yüksələrsə, manat ifadəsində demək olar ki, bütün idxal məhsullarını qiyməti qalxacaqdır”.
Ekspert əlavə olaraq qeyb edib ki, üzən məzənnə valyutası şübhəsiz ki, bazar iqtisadiyyatı qaydalarına ən uyğun olan məzənnədir:
“Ancaq idxaldan asılılığı yüksək olan bizim kimi ölkələrdə bu yerli istehsal və inflyasiya baxımından yüksək risklər daşıyır. Ona görə də Mərkəzi Bank bu riskə getmək istəmir. Nə qədər ki, Azərbaycanın valyuta ehtiyatları buna imkan verir, bu siyasəti davam etdirmək mümkündür, ancaq valyuta ehtiyatları buna imkan verməyəndə məcbur olub bu siyasətdən əl çəkəcəyik.
Çalışmaq lazımdır ki, ölkənin qeyri-neft sektoru inkişaf etsin, qeyri-neft ixracımız ölkəyə valyuta girişinin əsas və davamlı mənbəyi olsun.
O zaman, üzən məzənnəni tam şəkildə tətbiq etmək də çətin olmayacaqdır. Ancaq istənilən halda valyuta məzənnələrinin proqnozlaşdırıla bilən olması bazar üçün yaxşı haldır. Hətta tam üzən məzənnəyə keçid etsək belə, Mərkəzi Bank kəskin məzənnə dəyişikliklərinə müdaxilə edə bilmək imkanında və iqtidarında olmalıdır”.
Xəyal Ramiz
