İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu bu həftə ABŞ-a səfər edir. Netanyahu həm israillilər, həm də ABŞ administrasiyası tərəfindən Qəzza münaqişəsini bitirməklə bağlı təzyiq altındadır. Beləliklə, Vaşinqtondakı siyasi qarışıqlıq bu səfəri və gələcək münasibətləri necə formalaşdıra bilər? Sual budur ki, Bayden prezidentlik yarışından geri çəkilməklə bu təzyiq azalacaq, yoxsa o, hakimiyyətdəki son aylarını Qəzza müharibəsinə son qoymağa yönəltmək üçün həqiqətən istifadə edəcəkmi?
Məsələ ilə bağlı ingilis politoloq Robert Tomas Ednews-a açıqlamasında qeyd edib ki, Co Baydenin hələ də əlində mühim siyasi imkanlar var:
“Netanyahu bildirildiyi qədərilə, Konqresin birgə iclasında çıxış edəcək və dördüncü dəfə bunu edən yeganə xarici lider olacaq. Səfər Netanyahuya Vaşinqtonla yenidən birləşmək və israilliləri iki ölkə administrasiyası arasında aylarla davam edən gərginlikdən sonra onun ən mühüm müttəfiqi ilə münasibətlərinin yaxşı qalacağına inandırmaq imkanı təklif edir. Bununla belə, Baydenin prezident seçkilərində namizədliyini geri götürməsi ilə Ağ Evdə mərkəzləşən siyasi qeyri-müəyyənliklər ön plana çıxdı və Netanyahunun səfərinə maraq yəqin ki, azaldı. Netanyahu təyyarəsi havaya qalxana qədər İsraildə istənməyən diqqətlə qarşılaşıb. Etirazçılar onun ölkədə qalmasını və israilli girovları azad etmək üçün HƏMAS ilə atəşkəs razılaşmasına diqqət yetirməyi tələb edirdilər”.
Politoloq hesab edir ki, görüşdə atəşkəsin olması ilə bağlı heç bir söhbət olmayacaq:
“Netanyahu “maneə” olmağı dayandırdığı və atəşkəs sazişini imzalamadığı üçün bu səfər siyasi bir addımdır. Netanyahunun öz siyasi maraqları naminə prosesi ləngitdiyinə dair geniş fikir var. Bu yaxınlarda o, irəliləyiş əldə etdiyi görünən danışıqlara yeni şərtlər qoyaraq, danışıqlar aparanları qəzəbləndirdi. Baş nazir HƏMAS-a güzəştə gedəcəyi təqdirdə hökumətini devirməklə hədələyən iki ifrat sağçı nazirin təzyiqinə boyun əyməkdə ittiham olunur. Bu təsəvvürlər danışıqların yekun formulunun və razılığın əldə oluna biləcəyinə dair nikbinliyini ifadə edən Ağ Evdə məyusluğu artırıb. Ən böyük İsrail tərəfdarı olan prezidentlərdən biri və özünü sionist adlandıran Bayden 7 oktyabrda HƏMAS hücumlarından sonra göstərdiyi münasibət və dəstəyə görə israillilər tərəfindən təriflənib. Lakin o, daha sonra Netanyahunun Qəzzada HƏMAS-a qarşı "tam qələbə" tələbinin baha başa gəldiyindən narahatlığını ifadə edib. Bayden administrasiyası Qəzzada ölənlərin sayının artması səbəbindən daxili reaksiya ilə də üzləşir və münaqişənin bölgəyə yayılmasından narahatdır. Yarışdan geri çəkilmək qərarı Netanyahuya təzyiq baxımından Baydenin əlini gücləndirmiş ola bilər. O, xarici siyasətdə "axsaq ördək" deyil, o, müəyyən mənada daha müstəqildir (çünki) seçicilərə hər hansı təsiri nəzərə almağa məcbur deyil, İsraillə, o, həqiqətən edilməsi lazım olanı etmək üçün yəqin ki, daha sərbəst əli var”.
Politoloq əlavə olaraq vurğulayır ki, Netanyahunun siyasəti Konqresdəki ikipartiyalı dəstəyi bölüb:
“Netanyahunun eyni mesajı Konqresə çatdıracağı və “İsrail üçün çox vacib olan ikitərəfli dəstəyi möhkəmləndirməyə çalışacağı” gözlənilir. Lakin Netanyahunun siyasəti Konqresdəki ikipartiyalı dəstəyi bölüb. Respublikaçılar onun ətrafında toplaşdıqca, demokratların tənqidləri artır. ABŞ siyasətində heç bir dəyişiklik olmayacaq. Harris Baydenin uzun tarixini və İsraillə emosional əlaqələrini bölüşmür. Müdafiə nazirinin Yaxın Şərq üzrə keçmiş köməkçisi Mik Mulroy deyir ki, Harris fərqli nəsildəndir və "Demokratik Partiyanın gənc elementlərinin hisslərinə daha yaxın ola bilər. Bu, həmçinin Vaşinqtonda böyük siyasi təlatümlər yaşandığı bir vaxtda keçmiş prezident Donald Trampla əlaqələri saxlamaq imkanı verir. Netanyahu prezident Trampın qalib gəlməsini istəyir və seçkidən əvvəl onunla prezident Trampın yaxşı münasibətdə olduğundan əmin olmaq istəyir. Netanyahunun vaxt üçün oynadığı və Trampın qalib gələcəyi təqdirdə Bayden administrasiyası tərəfindən üzləşdiyi təzyiqlərin bir qədər azalacağına ümid etdiyinə dair geniş fikir var”.
Xəyal Ramiz
