Ötən həftəsonu “Sputnik Ermənistan”a danışan diplomat öncə ermənicə “Sünik” adlandırdığı Qərbi Zəngəzurda (Qafanda) Rusiya konsulluğunun yaxınlarda açılmasının mümkünlüyündən söz açıb. Qafanda tərəflərin bu məsələdə əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etdiklərini və konsulluğun nota mübadiləsi aparılmadan sadələşdirilmiş sxem üzrə açılacağını söyləyib. Onun sözlərinə görə, “Sünik” bölgəsi Ermənistan və Avrasiya İttifaqının İranla ticarəti üçün “qapı”dır. Davamında isə diplomat bildirib ki, "iddiaların əksinə olaraq, Zəngəzur dəhlizi" Rusiyanın gündəmində deyil, - hansını ki, Qərbdə Moskvanın ayağına yazmaq istəyirlər".
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan tərəfindən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli Üçtərəfli Bəyanatda Azərbaycandan Azərbaycana (Naxçıvana) maneəsiz keçidi nəzərdə tutan Zəngəzur dəhlizi haqqında konkret müddəa var - 9-cu bənd. Belə çıxır ki, səfir Putinin imzasını ciddiyə almır? Səfir Bakıya nəyin ismarışını verir?
Məsələ ilə bağlı politoloq Samir Hümbətov Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, Rusiyanın planında Zəngəzur dəhlizi var:
“Rusiya bu gün Ermənistan uğrunda apardığı soyuq müharibə Ermənistan vasitəsilə Avrasiyanı nəzarətdə saxlamaq məqsədilə həyata keçirilir. Yəni Ermənistan Zəngəzur dəhlizinin açılması Rusiyanın burada nəzarət funksiyasını yerinə yetirməsi, bir-başa olaraq həm Qərbin, həm də Şərqin ticarət anlayışının Rusiya kontrolunda olması imkanı yaradır. Düşünürəm ki, səfir hər nə qədər də bu dəhlizin önəm daşımadığını vurğulasa da real olaraq bu belə deyil. 10 Noyabr 3 tərəfli bəyannamənin 9-cu bəndində də bu məsələ öz əksini tapıb. Hətta keçirilən görüşlərdə dəfələrlə bu məsələ müzakirə olunubdur. Həmçinin keçirilən görüşlərdə bu məsələ ilə bağlı kifayət qədər razılaşmalar var. Səfirin çıxışına əsasən görünür ki, Rusiya bu mövzuda manevr eləməyə çalışır. Guya onun xəbəri yoxdur.
Politoloq guman edir ki, Rusiyanın Qafanda rus konsulluğunun açmasının səbəbi məhz Zəngəzur dəhlizi ilə bağlıdır. Bu fürsətdən istifadə edərək Rusiya özünün potensialını Cənubi Qafqaz, Ermənistan vasitəsilə Avrasisiyanı nəzarətdə saxlamaq üçün hesablayıbdır. Səfirin bu məsələlərdə ciddi funksiyası yoxdur. Əsas mərkəzi Moskva və Putindir. Bəlkə də onlar anti-terror tədbirlərindən sonra bu sənədin önəmini itirdiyini düşünürlər lakin bu belə deyil. Çünki Naxçıvan və Azərbaycan arasında maneəsiz keçidin yəni dəhlizin açılması əsas prioritetlərdəndir”.
Rusiyalı politoloq mövzuya fərqli aspektəkdən toxunaraq bildirib ki, bəzi hallarda Rusiya Ermənistanın tərəfini tutmalıdır:
“Nə qədər ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında xırda bir ziddiyyət var və münasibətlər tam şəkildə qurulmayıb, Zəngəzur dəhlizi Ermənistan tərəfindən təhlükə kimi qəbul edilə bilər. Yəni bu razılaşmalar hələ də var, lakin onlar dondurulub, çünki Ermənistanla Azərbaycan arasında bir növ ziddiyyət var. Digər şeylər arasında, Zəngəzur dəhlizi bir çoxları tərəfindən cənub bölgələrini, erməni ənənəsində eyni Süniki Ermənistandan ayırmaq cəhdi kimi qəbul edilir. Bu halda, təbii ki, Rusiya Ermənistanı dəstəkləmək məcburiyyətində qalır, çünki Ermənistan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi, EAS və bir sıra digər inteqrasiya ittifaqlarının təşkilində müttəfiqdir. Düşünürəm ki, burada Zəngəzov dəhlizinin fərqli anlayışından danışmaq olar”.
Xəyal Ramiz
