Qazaxıstandakı iğtişaşlar region dövlətləri başda olmaqla, bütün dünyanın diqqət mərkəzindədir.
Proseslərlə bağlı dünyanın aparıcı ölkələri öz narahatlıqlarını bildiriblər. ABŞ, Rusiya, Türkiyə və Avropa İttifaqı ölkələri müxtəlif səviyyələrdə hökumət və nümayişçiləri sakitliyə dəvət ediblər. Eyni zamanda, bu dövlətlər arasında qarşılıqlı ittihamlar da səslənib.
Məsələn, etirazların başlandığı ilk gündən ABŞ-ın xəbər saytları hadisələrin arxasında Rusiyanın dayandığını yazıblar. Eyni iddia ilə Rusiya tərəfi də çıxış edib. Rusiyanın mətbu orqanları etirazların Ağ Evə bağı şəxslər tərəfindən, Vaşinqtonun maddi dəstəyi və nəzarəti ilə həyata keçirildiyini iddia ediblər.
Paralel olaraq, rusiyalı siyasətçilərin dilindən Qazaxıstanla bağlı çox təhlükəli fikirlər səsləndirilir. Məsələn Dövlət Dumasının Dağıstandan olan deputat Sultan Həmzəyev Qazaxıstanı “rus torpağı” adlandıraraq, bu ölkənin Rusiyaya birləşdirilməli olduğunu bildirib.
Rusiyalı siyasətçi, Dumanın deputatı, “Ədalətli Rusiya” Partiyasının parlament fraksiyasının rəhbəri Sergey Mironov Qazaxıstana göndərilən hərbi kontingentin bu ölkədə daimi qalmasını və “rusdilli əhalinin təhlükəsizliyini təmin etməsini” təklif edib.
Bundan əvvəl Rusiya siyasətçilərinin və millətçilərinin Qazaxıstana ərazi iddiası irəli sürdüyünü nəzərə alsaq, çox təhlükəli vəziyyət yaranır.
Bütün bunların fonunda Avropa İttifaqı və ABŞ hadisələrdən ciddi narahat olduqlarını dilə gətiriblər. Avropa İttifaqı Qazaxıstana hərbi desant göndərdiyi üçün, Rusiyanı Qazaxıstanın suverenliyinə və müstəqilliyinə hörmət etməyə çağırıb. Məsələn, Aİ-nin xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə Ali nümayəndəsi Cozep Borrel Rusiyanın “hərbi müdaxiləsinin qarşısının alınması üçün lazım olan vəziyyətlər haqqında xatirələri” geri qaytarmaq lazım olduğunu söyləyib.
“Zorakılığa son qoyulmalıdır. Biz həmçinin bütün tərəfləri təmkinli olmağa və vəziyyətin sülh yolu ilə həllinə çağırırıq. Aİ ölkədə dialoqu dəstəkləməyə hazırdır”.
Bəs görəsən Qazaxıstandakı proseslərin əsas təhlükəsi nədir? Qərbin narahatlığının əsası varmı?
Bununla bağlı siyasi analitik Mətin Məmmədli EDNews.net-ə açıqlama verib.
“Qərbin narahatlığının əsas səbəbi Rusiyanın Qazaxıstanı öz təsiri altında saxlaması və onun ərazisinin bir hissəsini zəbt etməyə çalışmasıdır. Çünki məlumdur ki, Qərbin bütövlükdə Mərkəzi Asiyada, xüsusilə də Qazaxıstanda iqtisadi və enerji maraqları var. Bu səbəbdən də Qərb maksimum ehtiyat edir ki, Rusiya Qazaxıstandakı bu xaotik vəziyyətdən istifadə edərək hakimiyyətə müdaxilə edə bilməsin”.
Mətin Məmmədli həmçinin Rusiyadakı fikirlərə aydınlıq gətirib.
“Rusiyanın səsləndirdiyi bir sıra sərsəm fikirlər Qərbi narahat edən məqamlardan biridir. Çünki bundan əvvəl bu kimi fikirlərə Ukrayna və Belarus məsələlərində də rast gəldik. Rusiya bu kimi inqilabi fikirlərdən məharətlə istifadə etməklə hər zaman vəziyyəti öz xeyrinə dəyişə bilib. Qərb son dərəcə narahatdır ki, bu vəziyyət eynilə Qazaxıstanda da təkrar olunsun.”
Elnur Ənvəroğlu
