Mart ayında Gürcüstan, Azərbaycan və Türkiyə XİN başçılarının üçtərəfli görüşü baş tutacaq. Görüşün Azərbaycan üçün əhəmiyyəti, eyni zamanda Ermənistanla sülh müqaviləsi də müzakirə edilə bilərmi?
Mövzu ilə bağlı Ednews-a açıqlamasında politoloq Şəbnəm Həsənova bildirdi ki, regional inteqrasiya bütöv bölgəni birləşdirən bir üsuldur. Azərbaycan da xarici siyasətində yalnız konstruktiv meyillərə, əməkdaşlığa, bu istiqamətdə üsul və metodların hər birinə açıq dövlətdir:
“Beynəlxalq nizama da inamsızlıq reallığı fonunda regionun müstəqil aktorlarının daha böyük vahid yaratmaq üçün bir araya gəlməsi və səylərini birləşdirməsi prosesi üzərində davamlı iş getdiyinin şahidiyik. Hər bir regional aktorun xarici siyasətinin qırmızı xəttini çəkərək oyunçuların iştirakının dəyişməsi müşahidə olunsa da bu və ya digər xırda platformalar çərçivəsində irəliləyişlər əldə etməyin vacibliyi əsasdır. Ziddiyyətli münasibətləri davam etdirmək və ya ətalətdə dayanmaqdan fərqli olaraq kiçik hər bir addım belə böyük amalların icrasında, düyünlərin açılmasında açar ola bilər. Məsələn, Azərbaycan da Ermənistanın işğalçı mahiyyətinə görə illər ərzində bilərəkdən onu regional layihələrdən kənar tutur və bunu aydın şəkildə bəyan edirdi. Zaman və proseslər sübut edir ki, dövlətin hədəfə çatmasının yeganə yolu praqmatik siyasətdən keçir”.
Xanım politoloq söhbət əsnasında qeyd etdi ki, eyni coğrafi bölgədə olan iki və ya daha çox ölkə öz hökumət funksiyalarının, məsələn, siyasi, iqtisadi, təhlükəsizlik və ya sosial vəzifələrinin aspektləri üzrə əməkdaşlıq etmək və ya birləşdirmək üçün ümumi məqsədlər üçün bir araya gəldikdə və beləliklə vahid yeni sistem yaratmaqla, regional inteqrasiya prosesini sürətləndirirlər:
“Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə üçbucağı da yeni format deyil. İllər ərzində reallaşdırılan irihəcmli layihələrin, nəqliyyat xətlərinin yüksələn xətt üzrə inkişafı bu əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi zərurətinə fundamental və inamlı əsas yaradır. Azərbaycan və Türkiyənin xarici siyasət qərarlarını uzlaşdıraraq addım atması, qardaşlıq münasibətləri dünyaya nümunə ola biləcək münasibətlərdir. Gürcüstan və Azərbaycan münasibətlərinin siyasi dialoqu isə başda prezidentlər və parlament rəhbərləri olmaqla Azərbaycan-Gürcüstan parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu arasında da yüksək səviyyədədir. Cənab Prezident İlham Əliyev müsahibələrinin birində yenə də olduqca praqmatik baxış ortaya qoydu ki, Gürcüstan hansısa bir cinahda yer alsa belə biz bunda müsbət meyillər axtarmağa çalışacağıq ki, bizim mövqeyimizi hansısa platformada dəstəkləyən bir aktor olacaq. Düşünürəm ki, mövcud qarışıq və daha bir çox inqrediyentlərin də əlavə olunmağa çalışıldığı bir siyasi düzəndə hadisələrə bundan daha korrekt, sərrast və dürüst yanaşma ortaya qoymaq olmazdı. Azərbaycanın qalibiyyət düsturu zamanında məhz bu yanaşma ilə formalaşdırılıb”.
Ş.Həsənova hesab edir ki, Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə üçtərəfli görüşü isə sadəcə bu platformada yer alan ölkələr üçün deyil, bütövlükdə region üçün önəmlidir:
“Üç ölkə arasında reallaşdırılan layihələrin icrasında bu günə qədər hər hansı bir fikir ayrılığının olmaması və inama söykənən əlaqələr digər regional aktorlara da nümunədir ki, regional əmədaşlıq iqtisadi və siyasi dividentlər baxımından nəinki faydalı, mövcud durumda həm də zəruridir.
Dəfələrlə Ermənistana müraciət olunub ki, regionu, regional aktorları kənara qoyaraq, regionun başı üzərindən iş görmək mümkün deyil. Realist yanaşmaq lazımdır ki, regional aktorların ayrı-ayrılıqda hər biri arasında mehriban münasibətlər olmasa belə, ən azından etimad və inam olmalıdır. Bunu ilkin formada şübhə altına alan məsələ Ermənistanın işğalçı mahiyyəti və revanşist ritorikasıdır. Azərbaycan hər bir platformada dövlət olaraq xarici siyasətinin və xalq olaraq xislətinin mahiyyətini ortaya qoyaraq sülh təklifində israrlıdır. Bu görüşdə də mövcud amilin müzakirəsi istisna deyil. Lakin bir məsələ var ki, fevralın 14-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Milli Məclisdə andiçmə mərasimi zamanı dərin dövlətçilik təfəkkürünə malik çıxışında verdiyi mesaj sadəcə Azərbaycanın xarici siyasətinin konturlarını müəyyənləşdirmədi, bunun realizəsində Ermənistana olan şərti də açıq bildirdi ki, Ermənistan qanunvericiliyini normal qaydaya salmazsa, sülh müqaviləsi olmayacaq. Odur ki, qlobal rəqabətin mövcudluğu və regional əməkdaşlığın vacibliyi fonunda Ermənistan hara və kimə pənah aparmasından asılı olmayaraq dəyişikliyə öz daxilindən başlamalıdır”.
Oğuz
